ravotr

donderdag 26 mei 2016

Met stevige stakingen en blokkades brengen arbeiders in Frankrijk de gehate arbeidswet van de regering aan het wankelen. Wat tot nu toe met demonstraties, straatgevechten en korte stakingen nog niet lukte, komt binnen bereik nu de stakingsdruk aanhoudend is geworden en gepaard gaat met effectieve en drukverhogende blokkadeacties rond raffinaderijen en elders. Het is bepaald niet zeker dat het lukt om wet en regering te verslaan. Maar het is bepaald een stuk minder ondenkbaar dan drie maanden geleden. En het zou geweldig goed nieuws zijn als het lukt.

De wet waartegen de acties zich richten houdt onder meer in dat ondernemers makkelijker arbeiders kunnen ontslaan, en dat ze arbeiders makkelijker langer dan de wettelijke 35 uur kunnen laten werken. Een stevige aantasting van arbeidsrechten dus. Zowel jonge mensen – voor wie de arbeidsmarkt vooral hoogst onzekere flexbanen in petto heeft – als vakbondsmensen voelen zich aangevallen. Acties door studenten, scholieren en via vakbonden georganiseerde arbeiders kwamen in maart al flink op gang. Die maand kende meerdere actiedagen, vanaf 31 maart kwamen daar de Nuit Debout-bijeenkomsten bij: nachtelijke samenkomsten waarin op radicale en omvattende maatschappijverandering werd aangedrongen en die een stemming van opstandigheid tot uitdrukking brachten die in april ook de grenzen over sprong. Ook in Amsterdam heeft Nuit Debout iets van voet aan de grond gekregen, getuige ook een daaraan gewijde website.

Terug naar Frankrijk. In april léék de vaart enigszins uit de actiedagen te zijn gegaan. De opkomst was in Parijs bijvoorbeeld op 28 april lager dan op 9 april, toen al een daling vergeleken bij het hoogtepunt van 31 maart toen het aantal vergeleken bij een eerste actiedag op 9 maar juist flink omhoog was gegaan. Le Monde laat het zien in een grafiekje.

Intussen kreeg de regering haar wet niet door het parlement. In het ultieme vertoon van democratie greep de regering vervolgens naar een grondwetsartikel waarmee ze de wet alsnog door probeert te drukken. Als ze gedacht had dat de beweging zodanig op haar retour was dat zze metdit openlijk dictatuoriale optreden zou wegkomen, heeft ze zich nogal misrekend. Straatprotesten met gevechten raakten vergezeld van stakingsacties. Met name de vakbond CGT reageert nu op het doordrukken van de wet als op een schoffering, een provocatie. Wat het inderdaad ook is., al is het tegelijk veel meer.

De stakingen richtten zich in de tweede helft van mei vooral op de benzinevoorziening. Raffinaderijen liggen stil, deels ook door poortblokkades. Het is intussen zelfs De Volkskrant opgevallen. Die pakt vandaag aardig uit over de gebeurtenissen.  “De raffinaderijen en opslagplaatsen van brandstof worden door stakers lamgelegd of door actievoerders geblokkeerd”. Er gebeurt nog meer. “Woensdag riep het personeel van de negentien.Franse kerncentrales een staking van 24 uur uit.” Ook dat is niet alles: “In het kader van de blokkades zijn donderdag twee belangrijke bruggen over de benedenloop van de Seine geblokkeerd, de brug van de A29 bij Le Havre en de brug bij Tancarville, door betogers geblokkeerd. Ook wordt de toegang tot het vliegveld van Nantes door betogers moeilijk gemaakt.” Dat er intussen ook in Nederlandse media aandacht voor de protesten komt – aandacht die, op een enkel relberichtje en wat aandacht voor Nuit Debout toen dat nog als lief en onschuldig kon worden weggezet na, vrijwel ontbrak – heeft een reden. De acties ontregelen de benzinevoorziening, en daar hebben reizigers uit Nederland ook mee te maken.

Het gezag rtreageert intussen tegenstrijdig. Er is repressie. Afgelopen dinsdag brak oproerpolitie een blokkade bij een raffinaderij nabij Marseille.  Daarbij gebruikte de politie traangas en waterkanon, terwijl actievoerders banden in brand staken en ‘projectielen’ ( wat dat ook mogen wezen) naar de politie gooiden. Er is meer: de politie hield zelf op 19 mei een demonstratie, tegen het geweld dat haar agenten door betogers te verduren krijgen, een geweld waar de politie zelf met haar repressieve rol en agressieve optreden zelf om vraagt. Een gezag dat dit soort vertoningen nodig meent te hebben, staat niet supersterk. Tot overmaat van ‘ramp’ vielen actievoerders op diezelfde dag een politiebus aan, inclusief de twee agenten die er in zaten. Die raakten gewond, de politiebus ging in de fik.  Als elke gewonde demonstrant net zo veel aandacht kreeg als deze armzalige agenten, dan waren gewonde demonstranten dagelijks voorpaginanieuws. De aanval op het politiebusje is symptomatisch vor de felheid die de sociale strijd in Frankrijk dit voorjaar heeft bereikt. Waar de gewapende macht ingezet wordt om asociale weten door te t drukken, daar wordt die gewwapende macht zelf legitiem doelwit van het verzet tegen die wet en tegen de asociale orde waar die wet een uitdrukking van is.

Dee stakingen en blokkades die de laatste weken zijn opgekomen beginnen de positie van de regering intussen zo lastig te maken dat ze over nieuwe toegevingen begint te praten. “De Franse premier Manuel Valls heeft vandaag gezegd dat er ‘wijzigingen’ en ‘verbeteringen’ mogelijk zijn in de omstreden arbeidswet”, aldus de NOS vandaag.  De wet als zodanig blijft echter wat Valls betreft wel overeind. Maar zijn uitspraak is wel een signaal dat de regering de druk voelt. Komend weekend gaat hij praten met “belangenorganisaties van werknemers in olie-industrie”.

Het is zaak dat de strijd niet wordt afgeblazen in ruil voor vbeperkte concessies. Dat gevaar is er echter wel, want de huidige stakingsstrijd vinden plaats langs reguliere vakbondslijnen. Voor de CGT, de bond die een hoofdrol speelt in de stakingen, geldt dat ze met de rug tegen de muur staat. Wilfred de Bruijn, die bijna denigrerend doet over de strijd maar wel oog heeft voor achtergronden: “Wat er aan de hand is, is het werk van een klein groepje radicalen onder leiding van de CGT, een vakbond met communistische roots. Diwe groep is de laatste jaren enorm veel leden krijtgeraakt, de voorzitter is ontslagen, en de nieuwe vorzitter, Martinez, is omstreden. Het lijkt wel een zwanenzang wat er nu gebeurt. Nog één keertje het land platleggen.”  Zoiets zal meespelen. Maar dat ‘kleine groepje radicalen’ blijkt intussen wel mooi groot en sterk genoeg voor acties die zo effectief zijn dat ze tot benzinetekorten leiden.

Ook de Bruijn erkent wel dat er meer speelt. “Er is ook begrip vanuit de bevolking, voor het opkomen vor je rechten. Wat opvalt is het ultrawantrouwen dat vanuit werknemers rtichting werkgevers heerst.” Wat vooral opvalt is dat de Bruijn iets dat eigenlijk heel gezond is – arbeiders die hun bazen ten diepste wantrouwen – wegzet als iets heel bijzonders.

De CGT, de bond die ze veelal organiseert, oogt dus radicaal. Maar haar punt lijkt veel eerder te zijn dat de regering de ondernemers arbeidsvorwaarden laat regelen buiten de vakbond om – waarmee de positie van de CGT als onderhandelingspartner wordt ondergraven – dan de inhoud van de verslechteringen zelf. Het is aannemelijk dat vooral het schofferen van vakbeweging en dus ook parlement door de wet via die genoemde grondwetsconstructie door te duwen maakt de CGT zo boos maakt dat ze de woede van arbeiders nu een ruimte geeft die ze eerder in het voorjaar niet gaf. De vakbond wil als gesprekspartner serieus genomen worden. Het is aannemelijk dat arbeiders, vakbondslid of niet, vooral die wet zelf weg willen hebben, of die nu netjes overlegd wordt met gesprekspartners of niet.

Het belang van arbeiders en van de CGT gaat nu parallel. Het is niet gezegd dat dit zo blijft. Het zou bepaald niet voor het eerst zijn dat de CGT de strijd afblaast juist als eer een climax van strijd in zicht is, in ruil vor een compromis waar wel die vakbond en haar machtspositie maar niet of veel minder de arbeiders en hun rechten gediend zijn. Dat maakt het extra noodzakelijk dat arbeiders en andere actievoerende groepen hun strijd zelf in handen hebben of krijgen, zodat vakbondsbestuurders niet de regie erover hebben die zo vaak fataal is voor de sociale strijd, in Frankrijk en elders.

Het is mogelijk om met een verdere opvoering van de strijd die hele arbeidswet weg te vagen en de regering verder aan het wankelen te brengen. Het is echter niet verstandig om er op te rekenen dat dit uiteindelijk ook is waar de CGT uit zichzelf voor gaat. Vasthoudendheid, militantie van stakers en demonstranten, arbeidersorganisatie van onderop, die zullen beslissend zijn voor het vervolg.

Peter Storm