ravotr

woensdag 11 juni 2014

Leuk hè, zo ‘n Oorlog tegen Terrorisme? Bijna dertien jaar na 9/11, toen president Bush het ‘terrorisme’ de wacht aanzegde en zijn reeks oorlogen ontketende, voldoen Irak bijna aan de karikatuur die het Witte Huis er destijds van maakte. Mosul, de tweede stad van het land, is gister goeddeels in handen gevallen van ISIS, een opvolger van een Al Qaeda-vertakking. Geen van beide clubs bestonden in Irak toen de VS in maart 2003 dat land binnenvielen onder dat anti-terroristische excuus. De Oorlog tegen Terrorisme heeft ‘terroristen’ gemaakt en grootgemaakt, niet bestreden en al helemaal niet verslagen. Zo ging dat onder George Bush, en zo gaat dat onder Barack Obama.

Intussen muteert Irak verder, van een door dictator Saddam Hoessein gebrutaliseerde hel via een door Amerikaanse bezetting getraumatiseerde hel naar een door snoeiharde jihadisten onder de voet gelopen hel. Zojuist komt het nieuws dat nu ook minstens een deel van de stad Tikrit in handen van ISIS is gevallen. Eerder was dat al gebeurd met Fallujah en Ramadi.

De spectaculaire winst van ISIS is om meerdere redenen griezelig. De eerste is dat het leven voor mensen onder ISIS-bewind een verschrikking moet zijn. De beweging streeft naar een ‘nieuw Kalifaat’ een islamistisch bestuurde staat die grote delen van Irak, Syrië en Libanon zou moeten omvatten. Die staat moet dan geregeerd worden aan de hand van een rigide, extraam-conservatieve interpretatie van de soennitische Islam. Naast flinke stukken Irak heeft de club ook gebieden in het door burgeroorlog verscheurde Syrië in haar greep “waaronder lucratieve olievelden”. Daar drukt ze andere oppositiegroepen weg, ook rivaliserende fundamentalisten zoals Al-Nusra waarmee ze eerder een geforceerde fusiepoging deed die afketste. ISIS heeft zelfs mot met Al Qaeda-chef Al-Zawahiri zelf: die vond dat ISIS Syrië beter aan Al Nusra kon overlaten, maar daar wilde ISIS-chef Baghdadi niet aan. Eeen zwaarbewapend, van oliebronnen voorziene ISIS-dictatuur is geen aangenaam idee. Niet omdat het ‘het Westen bedreigt’. Maar wel omdat het iedereen die ook maar enigszins uit de pas van de opgelegde staatsdoctrine loopt, levensgevaarlijk bedreigt. Voorzichtigheid is overigens met berichtgeving wel geboden, het hele ISIS zou wel eens minder los van bijvoorbeeld het Syrische bewind maar ook van Westerse inlichtingendiensten kunnen staan dan we uit beeldvorming makkelijk gewaar kunnen worden. Heel af en toe schemert er iets door. Er is reden om aan te nemen dat ISIS, dat ook in Syrië vecht, olie levert aan… het Syrische regime zelf.

De tweede reden waarom de opkomst van ISIS griezelig is, ligt in het waarschijnlijke vervolg: meer oorlog. De gammele Iraakse staat – erfenis van Amerikaanse bezettingspolitiek – zal zich niet zomaar gewonnen geven. “Iraaakse autoriteiten zijn vastbesloten om Mosul te heroveren” , berichtte de NRC. Zo ‘n oorlog zal gepaard gaan met etmisch- en religieus gemotiveerde, opgezweepte haat. ISIS baseert zich op een extreme versie van de Soennitische islam. De Iraakse staat wordt gedomineerd door conservatieven Sjiitische politici. ISIS heeft hoogstwaarschijnlijk geprofiteerd van het feit dat de Iraakse regering nogal heenwalst over grieven onder Soennitische delen van de bevolking die zich verwaarloosd en gediscrimineerd voelen door de Sjiitische regering. Dat gevoel van gegriefdheid zal immers door ISIS zijn benut om aanhang te werven. De opkomst van ISIS zal door die Sjiitische regering niet onbeantwoord worden gelaten. Daarmee dreigt een verheviging van de burgeroorlog, een burgeroorlog langs de godsdienstige scheidslijnen tussen Soennieten en Sjiiten.

Zoiets heeft Irak eerder gekend. De jaren van Amerikaanse bezetting waren ook jaren van moorddadige strijd tussen Sjiitische, door regering en CIA gesteunde milities en doodseskaders enerzijds, tegen Soennitische gewapende milities waaronder voorlopers van het huidige ISIS anderzijds. De regering en de VS wonnen die ronde, vooral omdat de VS zo slim bleek dat ze sommige Soennitische milities omkochten zodat ze ophielden met tegen de VS vechten en inn plats daarvan tegen de radicaal-Islamistische Al Qaeda-achtige clubs gingen optreden. Amerikaanse soldaten, Sjiitische doodseskaders plús flinke aantallen gewapende Soennieten die zich van vechters tegen de bezetting tot huurlingen van diezelfde bezetting hadden laten manipuleren. Dat was de overmacht die min of meer voldoende was om de voorloper van ISIS te isoleren en in de hoek te drijven en het land aan de regering over te laten, zodat de hoofdmacht van de VS naar huis kon. Dit kaartenhuis is met de opkomst van ISIS in duigen gevallen. De sektarische burgeroorlog van 2004-2009 is aan een nieuwe ronde begonnen.

Een zeer bloedig vooruitzicht, met een griezelige vraag: wat gaat de VS doen? Gaat die passief toezien hoe precies het soort beweging waartegen de oorlog tegen terrorisme zich heette te richten, precies het land aan het overnemen is waar die Oorlog tegen Terrorisme haar meest prominente strijdtoneel heeft gekend? Ik betwijfel het, ik verwacht minstens Amerikaanse drone-aanvallen zoals we die keer op keer in Afghanistan, Pakistan en Jemen zien. Die aanvallen zijn misdaden op zich. De kans op verdere escalatie en Amerikaans ingrijpen is reëel. Misschien wordt het tijd om de anti-oorlogsspandoeken van 2003 uit de mottenballen te halen, want zulk Westers ingrijpen kan het monster van het oorlogsgeweld enkel verder voeden en is verwerpelijk.

Peter Storm