ravotr

zaterdag 6 december 2014

Dat was een merkwaardig middagje Den Haag. Merkwaardig, maar vruchtbaar en bij vlagen zelfs vermakelijk. Immers, zeg nou zelf. Hoe vaak doe je mee aan niet-demonstratie waar je dus niet je mening geeft, om evengoed toch met arrestatie bedreigd te worden wegens deelname aan iets dat dus feitelijk niet plaatsvond maar evengoed door de burgemeester was verboden?

Enige uitleg is misschien handig. Vandaag stond een protestdemonstratie tegen de ontruiming van “sociaal-culturele vrijplaats De Vloek”  gepland. De Vloek is een meer dan 12 jaar geleden gekraakt complex in Scheveningen, waar ruimte is voor kunstenaars en muzikanten buiten de mainstream, en waar zich ook een café bevindt, de Piratenbar. Het is een vrijplaats voor alternatieve en dissidente vormen van cultuur, en een uitgaansplek voor als je niet alleen maar Franz Bauer, André Rieux of Madonna wilt beluisteren op je zaterdagavond.

Dit soort plekken zijn er te weinig, en de één na de ander wordt onder dwang ontruimd. Zo raakten we eerder dit jaar al Op de Valreep in Amsterdam kwijt vanwege ontruiming. Ook De Vloek loopt groot gevaar, omdat de gemeente het complex wil vervangen door faciliteiten voor plezierjacht en dergelijke. En waar de projectontwikkelaars zich melden, moeten krakers, kunstenaars en critici van commercie en van orde en gezag, wijken. Als het aan gemeentebestuurders ligt, althans.

Of ze hun zin gaan krijgen, is nog de vraag. Want gelukkig hebben mensen een campagne op gang gebracht tegen deze snode gemeentelijke plannen. Pakweg vijftien hebben bijvoorbeeld al eens een middag de pier van Scheveningen bezet en er een leus opgehangen: “Vloek Blijft!”  Dat was op 7 augustus. De demonstratie die voor afgelopen middag gepland stond moest een volgend hoogtepunt worden in de campagne. De tijd dringt intussen, alhoewel afgelopen week bekend werd dat de ontruiming – die voor januari 2015 op de agenda stond – met drie maanden is uitgesteld.

De gemeente wil kennelijk echter niet alleen De Vloek kwijt, maar ook het protest tegen dat voornemen smoren. Deze week verbood de gemeente de demonstratie vanaf de voorgenomen plek, het Kerkplein, en met de voorgenomen route. In plaats daarvan kregen demonstranten een veld buiten beeld, en een piepklein traject door een klein stukje stad, toegewezen. De rechter slikte deze inbreuk op de demonstratievrijheid. Actievoerders accepteerden de inbreuk niet. Waarom zouden ze? Waarom zouden we?

Donderdag riep de website van De Vloek dan ook op om wél naar de oorspronkelijke plek te komen, verbod of geen verbod. Het actieplan werd echter gewijzigd, het werd een protest tegen het feit dat demonstranten feitelijk de mond gesnoerd werd.  We gingen dus nadrukkelijk niet demonstreren, ons werd gevraagd om leuzen en spandoeken dus gewoon thuis te laten, en we zouden onze mond met ducktape afplakken om het snoeren van onze monden te symboliseren.

Ik had zelf nog niet besloten of ik naar de demonstratie zou gaan. Het onderwerp vind ik belangrijk, maar ik was/ ben best moe vanwege drukke tijden, en reiskosten is ook iets dat niet te veel uit de hand moet lopen. Maar toen ik van het verbod en het daarom gewijzigde actieplan vernam had ik geen minuut nodig om me alsnog op Facebook van Maybe naar Going te verplaatsen. Inperkingen van demonstratievrijheid neem ik zeer hoog op. Dus trok ik zaterdagmiddag naar Den Haag. Zonder mening natuurlijk, want dat mocht dus niet. Maar ja, dat scheelde weer sjouwen, want zo ‘n mening weegt best zwaar…

Op het Kerkplein aangekomen zag ik dat er al kleine handjes vol niet-demonstranten waren. Politie hield de boel al in de gaten. Geleidelijk groeide het aantal mensen, ik telde er op een gegeven moment rond de zeventig. Veel van hen hadden inderdaad tape op de mond geplakt, ééntje had die voorzien van “democratie monddood”, een ander gewoon van “monddood”. Iemand had zich als kapitalist uitgedost, prees het havenplan waarvoor De Vloek zou moeten wijken, nadrukkelijk aan, en nodigde de politie keer op keer uit om ons op te pakken. Hilariteit onder de niet-actievoerders. Later kwam iemand op de fiets langs met een bord met iets van: “Kapitalisme werkt niet – kraak het kapitaal”. Dát mag je eventueel meningsuiting noemen. Maar die fietste dus langs, zichbaar voor de geducktapete mensen, maar geen onderdeel van de niet-demonstratie. Anders zou hij toch geen spandoek en leus hebben gehad? Ik weet het, het valt niet mee om uit zoiets wijs te worden. In de niet-actie waren trouwens wel twee spandoeken. Een gele zonder iets erop. Een gelde met een X erop, dezelfde X waarmee een aantal van ons dus de mond hadden afgeplakt.

De afgesproken tijd om te beginnen met het niet-uiten van onze niet-meegebrachte mening was 15.00. Tien over half vier of zo maakte de politie aan en via één van ons duidelijk dat ze de boel nog tot tien voor vier zouden gedogen, en dat als er na vieren nog mensen bijeen waren, arrestaties konden volgen. Een soortgelijke instructie volgde korte tijd erna. Vrijwel niemand maakte aanstalten om te vertrekken. Er was al flink wat politie van het bnegin af aan, ik telde vijf reguliere politiebusjhes op of rond het plein. Er verscheen nu ook een ME-busje. Even later klonk het befaamde “Hier spreekt de politie” door een microfoon. We kregen te horen dat de burgemeester de demonstratie – zoals het gezag de niet-demonstratie dus had aangemerkt – zou gedogen tot 16.00. daarna moesten mensen vertrekken, en ook niet elders weerr samen komen om de actie voort te zetten. Zo niet, dan kon tot aanhoudingen worden overgegaan. Nog steeds maakten de meesten van ons geen aanstalten om te vertrekken. Het zag er naar uit dat de Haagse politie inderdaad zestig tot zeventig mensen die daar met ducktape op stonden te staan, aan zou houden. Intussen waren wel de twee gele leusloze spandoeken opgeborgen. Het was nu echt gewoon een groep mensen, we stonden niet eens op een doorgaande rij- of trambaan of zoiets.

Het kwam niet tot massa-arrestatie. Er kwam een tweede aanzegging door de politie. En vrij opeens was de coherente groep mensen veranderd in een veel lossere verzameling van mensenw aarvan er intussen toch mensen vertrokken. Intussen werd het een kwestie van wellicht minuten voordat de politie een derde aanzegging zou doen, gevolgd door aanhoudingen. Opgepakt worden als deel van een forse groep die met de niet-demonstratie een duidelijk punt maakte dat door de arrestaties alleen maar versterkt werd, leek me zinvol. Aangehouden worden omdat ik domweg te langzaam deed wat veel anderen al aan het doen waren,, namelijk verterekken, leek me een stuk minder zinnig. Samen met enkele anderen vertrok ik, richting station. Maar voordat we echt weg waren van het plein hoorden we de derde aanmaning, en het zag er uit alsof de politie inderdaad onder de schaarse achterblijvers nog aan het arresteren was geslagen ook. Of dat ook werkelijk is gebeurd, weet ik terwijl ik dit intik nog niet. Ik check meteen even, en lees op Indymedia: “Politie is gaan vorderen, maar iedereen heeft het kerkplein inmiddels verlaten”.  Op het moment zeklf was me dat dus niet duidelijk.

We zagen nu ook een groepje agenten te paard langsrijden. Ik kon me niet inhouden en wees naar ze terwijl ik tegen omstanders zei dat die agenten criminaliteit bedreven, nog betaald “uit uw belastinggeld” ook. Ik geloof dat ik die agenten agenten ook criminelen heb genoemd. Is dat een belediging? Is zeggen dat regen nat is, dat sneeuw wit is, en dat water bevriest onder nul, een belediging? De politie gedroeg zich – zoals bij hun beroep hoort – crimineel. Alleen al het dreigen met oppakken van deze groep mensen onder dit soort omstandigheden is misdadig. Deed Poetin zoiets, dan was het voorpaginanieuws.

We liepen, al napratend, met een groepje naar huis. De nasmaak van de dag bij mij was toen goed, en dat issie nog steeds. We hebben ons punt – we worden gemuilkorfd, het is een schande – gemaakt. Zeventig mensen hadden de moeite genomen om mee te doen aan iets waarvan ze wisten dat de arrestatiekans reeël was. We hébben de actie – neehee, géén demonstratie… – gehouden volgens het gewijzigde plan, we hebben dat geruime tijd volgehouden tot ruimschoots ná het moment waarop Van Aartsen de boel nog gedoogden. We hebben het gezag enige tijd getrotseerd, met totaal vreedzame middelen, en we zijn er mee weggekomen ook. Wel was het vrij plotselinge uiteenvallen van de groep die even te voren nog klaar leek te staan om gearresteerd te worden, spijtig. Dat kan wellicht anders, maar dat is ook wel weer makkelijker gezegd dan gedaan.

Er is wel een andere, minder leuke kant aan dit verhaal. Als symbolische3 daad tegen inperking van onze demonstratievrijheid was het heel geslaagd. Maar ik vroeg me wel iets af. Als de gemeente gewoon de geplande verzamelplek en route van de demonstratie had toegelaten, zouden er dan ook zeventig mensen zijn geweest? Tenminste één – namelijk ikzelf – kwam nu juist wel, en was anders misschien toch niet gekomen, geldt dat voor meer mensen? En andersom: hoeveel mensen zijn door de inperkingen juist afgeschrikt en daarom niet gegaan, bijvoorbeeld omdat ze geen arrestatie konden of wilden riskeren? Heeft het verbod tot iets meer aanwezigen geleid, van mensen die vooral onze vrijheid om actievoeren wilden verdedigen? Heeft het verbod juist tot minder aanwezigen geleid van juist die mensen die vooral voor De Vloek en vergelijkbare sociale vrijplaatsen wilden opkomen?

Het is voor mij moeilijk te zeggen. Maar ik vond zeventig mensen op een landelijk al weken tevoren aangekondigde actie niet veel. Zelfs als de gemeentelijke beperkingen het aantal extra klein hebben gehouden in plaats van juisrt grotere opkomst te hebben getriggerd, dan is het aantal laag. Ook honderdvijftig demonstranten zou aan de magere kant zijn geweest. Ik maak me daar zorgen over, want De Vloek is veel en veel grotere actieve ondersteuning waard, en heeft die ook nodig. Ik heb geen pasklaar antwoord, maar het minste wat ik kan doen is: bekendheid geven aan vervolg-actie. Bij deze dus: op 26, 27 en 28 december vinden actiedagen plaats in Den Haag “voor De Vloek en autonome ruimtes”. Hopelijk worden die stevig en fors.

Peter Storm

Opmerking: gewijzigd 7 december 3.18 uur, tekstfout verbeterd, dank lezer..