ravotr

woensdag 30 juli 2014

Waar politie is, daar geweld, of minstens dreiging met geweld. Dat nemen we veelal voor lief, want ja, ze vangen boeven, die agenten, en ze bewaren de orde. Zonder hen wordt het een zooi. Het is een drogreden, maar in vredestijd slikken we die drogreden te vaak. Soms verandert dat. Soms zijn mensen het gewoon zat om standaard als verdachte te worden aangehouden, om ID te worden gevraagd, soms vastgezet, soms klappen te krijgen. Soms schiet de vlam dan in de pan, soms neemt die vlam de vorm aan van georganiseerd protest. Dat is het geval in Den Haag. Aanstaande vrijdag is daar een “demonstratie tegen racisme en politiegeweld” . Vrijdag 1 augustus dus, verzamelen, 18.30 uur, Wijkpark Transvaal, Den Haag. Dit protest verdient je deelname, en kan nog steeds via Facebook  meer aandacht krijgen. Die is welkom, net als een hoge opkomst.

Racistisch politieoptreden is al enige tijd een zaak die in Den Haag aandacht trekt. In maart verscheen een documentaire: “Als iedereen verdacht is”, waarin “spanning tussen bewoners en politie” in kaart werd gebracht. Iemand van Marokkaanse afkomst die in de s Schilderswijk woont: “Ze zijn in staat je je vrijheid af te nemen, je te mishandelen en te beledigen. En het ergste is dat ze daarmee wegkomen.” Grote grief is niet alleen de grofheid van agenten maar ook het racisme in hun optreden. Het gaat hier om zogeheten etnische profilering, het extra scherp in de gaten houden, om ID vragen en aanhouden, op basis van huidskleur, van kennelijke herkomst. Concreet: hang je om 23.30 rond met een blikje drinken in je hand, dan wordt je aangehouden als je een donkere huidskleur hebt. Ben je wit en doe je het zelfde, is de kans dat de politie je vriendelijk toeknikt en doorrijdt veel en veel groter. Ben je zwart, dan ben kennelijk je bij voorbaat verdacht. Er zijn voor minder wel rellen uitgebroken in arme wijken. De woede over zit soort optreden is terecht, en komt naar buiten. Goed zo.

Er is intussen een Actiecomité Herstel van Vertrouwen opgekomen dat aan de bel heeft getrokken. En ja hoor, er kwam onderzoek van de Nationale Ombudsman. Vrijwel niets aan de hand, was de conclusie van diens gisteren verschenen rapport. Ja, toegegeven. “In individuele gevallen gaat het geweld wel eens te ver”. En ja, de ombudsman “sluit niet uit dat agenten soms utlatingen doen die als discriminerend kunnen worden ervaren”. Maar er is dan ook “hoge criminaliteit”, dus een beetje begrip, alstublieft, en lief zijn voor elkaar. “Tegelijk stelt hij dat ook de bewoners van de wijk zich fatsoenlijk naar de politie moeten gedragen.”

Hier ziet de Ombudsman iets over het hoofd: politie en bewoners zijn geen gelijkwaardige partijen die een evenwichtige verhouding moeten zien te vinden. De politie is bewapend, en belichaamt de wet. De bewoners zijn niet gewapend, en zijn aan die wet ondergeschikt gemaakt, goedschiks of kwaadschiks. De politie legt de wet op. De buurt ondergaat de wet. Mensen – ook als we die wet niet erkennen, ook als we er soms bewust of onbewust een loopje mee nemen – hebben het volste recht om dat die politie te eisen dat ze zich aan hun eigen wet houden. Grof politieoptreden, mishandeling, aanhouding op basis van huidskleur is niet alleen onaanvaardbaar. Het is in strijd met hun eigen wetten. Het is niet zo dat een buurt een ‘fatsoenlijk optreden’ van politie moet ‘verdienen’ door ‘respectvol’ te zijn naar de politie. Agenten hebben geen vergunning op discriminerende gewelddadigheid. Nooit.

Het rapport van de Ombudsman werd al meteen aangevochten. Het Actiecomité Herstel van Vertrouwen veegde er vandaag de vloer mee aan. Er is maar met zeven jongeren gepraat. Het comité deed zelf onderzoek en bracht dat vandaag met een persconferentie waarover Doorbraak berichtte naar buiten. Het comité ondervroeg 117 mensen uit de wijk, van verschillende achtergronden en leeftijden. “De helft van de jongeren gaf aan minimaal een keer in de week op straat om een legitimatiebewijs te worden gevraagd, meer dan tachtig procent voelt zich geïntimideerd. Ik weet ook wel dat de Schilderswijk geen gemakkelijke buurt is. Natuurlijk zijn er problemen, er is armoede, werkloosheid, huiselijk geweld en criminaliteit. Maar er wonen hier nog steeds heel veel mensen zonder strafblad die niet als crimineel behandeld willen worden”, aldus Yasmina Haifa van het Actiecomité in de Metro.

Het Ombudsmanrapport stelde dat “jongeren geregeld agenten provoceren en eindeloze discussies uitlokken”. Ah nee, discussies, daar moeten agenten doorgaans weinig van hebben. Dat mag je agenten natuurlijk ook niet aandoen, dat kunnen ze helemaal niet aan… Haifa laat zien licht toe hoe ‘escalatie’ echt werkt: “Het is gewoon treiteren wat de politie doet. Als je voor de derde keer op een dag je ID moet laten zien en je praat terug, dan loopt het uit de hand. Voor je het weet sta je tegen de muur.”

De Ombudsman verdedigde zich al tegen kritiek, met het magere verweer dat hij zijn best had gedaan, dat mensen die waren aangedragen door het Actiecomité niet kwamen opdagen – alsof dat een reden is om kritiek terzijde te schuiven en slechts zeven mensen uit de buurt te spreken in een laat stadium. En de Ombudsman en diens medewerkers nemen het expliciet op voor de politie ter plekke. Het Actiecomité en haar weergave deden volgens hen “geen recht aan de inzet en de betrokkenheid bij veel mensen van dat bureau”. Welnu, als die inzet doortrokken is van machtsvertoon, als het gaat om betrokkenheid met een racistische houding, dan heb ik van die inzet en die betrokkenheid liefst een paar tandjes minder.

En dan de uitsmijter van de Ombudsman-reactie, in de weergave van Metro : “Veel agenten zien de wijk als ‘hun’wijk en willen voor geen goud naar Wassenaar vertrekken.” Ik geloof het meteen. In Wassenaar kun je niet zomaar jonge mensen aanhouden zonder gezeik met je chef te krijgen nadat je het bezopen zoontje van mijnheer de bankdirecteur hebt aangehouden. Daar is voor racisme en machtsvertoon veel minder ruimte. Maar wie luistert er naar een klacht van donkere straatarme jongeren in de Schilderswijk?

“De conclusies van de nationale ombudsman hebben het vertrouwen alleen maar doen afnemen. Weer is er niet geluisterd naar de klachten, de aangiftes en de andere grieven”, zo van Metro de houding van het Actiecomité samen. Inderdaad. Het rapport, met haar pseudo-neutrale houding waarmee de politie feitelijk vrijwel vrijuit gaat, zal zal het gevoel bij veel bewoners dat niet alleen de politie, maar de overheid in bredere zin, geen begrip voor ze heeft, op ze neerkijkt en hun klachten weg wimpelt, verder versterken.

Als die afname van vertrouwen in het staatsgezag gepaard gaat met een toename van vertrouwen in eigen collectieve kracht van buurtbewoners en sympathisanten tegenover een arrogant en racistisch politieapparaat, dan is dat een positieve ontwikkeling. Daarom is doe demonstratie van grote waarde: als uiting van verontwaardiging tegen het gewapend gezag, en als uiting van de beriedheid om daar daadwerkelijk gezamenlijk de eigen kracht tegenover de stellen. Herstel van vertrouwen komt er, in de Schilderswijk, in de mensen die er wonen. Dat herstel is pas compleet als de laatste agent uit de wijk is vertrokken, dan wel tot docent, welzijnswerker of verpleegkundige is omgeschoold.

Peter Storm