vrijdag 31 mei 2013
Het begint internationale media te halen, de Nederlandse nog niet. Maar het is een belangrijke ontwikkeling: een flink, strijdbaar en aanhoudend Occupy in het hartje van Istanbul, Turkije. Duizenden actievoerders, al drie dagen lang. Ladingen traangas om het protest te breken. Hervatting van het protest na dat grove politiegeweld. Occupy Taksim Park! Occupy Gezi! Dat laatste is de kreet die inmiddels trending topic op sociale media aan het worden is.
Taksim Gezi park is één van de weinig plekken in het snelgroeiende Istanbul waar nog groen is en waar bomen staan. Maar in het kader van ontwikkeling economische vooruitgang moet het worden vervangen, door een winkelcentrum, gecombineerd met een cultureel centrum. Daar heeft een Raad van Behoud – een soort gemeentelijke welstandscommissie, vermoed ik- in Istanbul op 28 februari toestemming voor gegeven. Dat leidde al snel tot protest. Het gaat om het laatste beetje groen in de stad. Een petitie tegen het onzalige plan trok al snel 50.000 handtekeningen. In het park kwamen allerlei culturele alternatieve evenementen op gang, zoals een openluchtfestival op 13 april. De plaats werd een thuis vaar mensen die niet alleen schone lucht en wat groen wilden, maar ook alternatieve culturele uitingen tegenover de allesverwoestende commerciële grootstedelijkheid.
Afgelopen week begon een sit-in tegen de dreigende sloop van het park, met maandag 27 mei vijftig deelnemers. Dat groeide snel, en al snel kwamen er tenten. Kunstenaars, jongeren, wetenschappers, allerhande mensen deden mee. Op donderdagochtend kwamen er buldozers en dergelijke om met de sloop te beginnen. Actievoerders probeerden de slopers tegen te houden, de politie viel vervolgens aan, beschoot het actiekamp met grote hoeveelheden traangas en schoot tenten in brand. Er kwam een eind aan nadat twee parlementsleden poolshoogte kwam nemen. Ze vroegen naar sloopvergunningen… Volgens een aanwezige duurde de aanval drie kwartier . Een artsenvereniging in Istanboel spreekt van honderd lichtgewonden. Eén gewonde moets naar het ziekenhuis, zo meldt weer een ander verslag.
Maar de repressie brak het protest niet. Actievoerders riepen op om naar het park te komen. Duizenden geven daaraan gehoor, en Aljazeera spreekt op 30 mei van berichten over maar liefst 10.000 deelnemers, overigens volgens onbve bevestigde berichtgeving. Dat het om duizenden mensen gaat is echter duidelijk. . Hoe het verder gaat? Libcom.org – waar ik het eerste nieuws over deze gebeurtenissen zag – is één van de plekken om in de gaten te houden.
Het heeft er veel van weg dat het politie-ingrijpen het protest alleen maar heeft verhevigd. Politici laten nu ook hun neus zien op het kamp, waar demonstraties en workshops en festiviteiten opgewekt doorgaan. Of dit het begin wordt van een grotere protestbeweging tegen de op allerlei fronten steeds openlijk autoritair optredende regering van Erdogan en zijn islamistische AKP, valt moeilijk te zeggen, maar het zou heel goed kunnen. Er is het verlangen naar simpele zaken als frisse lucht: “Mensen hebben er genoeg van om in de val te zitten in beton”, aldus een deelnemer aan het festival van 13 april, nog ruim voor de sit-in. Er is de afkeer van de arrogantie die de regering ten toon spreidt, ten bate van ‘de economie”, ten koste van de mensen. Er is de afkeer van een regering wiens maatregelen steeds verder ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer, bijvoorbeeld met nogal stringente maatregelen tegen alcoholgebruik die in de maak zijn. Er is intussen ook allerlei sociale ontevredenheid, met een metaalstaking die is aangekondigd, en een staking bij Turkish Airlines voor het weer in in dienst nemen van 150 ontslagen personeelsleden. Die begon op 15 mei; of die nog voortduurt is me niet duidelijk.
Er broeit dus een boel, en de onderdrukking van het Occupy-protest in Istanbul komt daar nu bij. Het gevoel dat Turkije een regering heeft die over mensen heen walst is manifest. “We hebben geen regering, we hebben Tayyop Erdogan. .. Zelfs AKP-aanhangers zeggen dat ze hun hoofd kwijt zijn, dat ze niet naar ons luisteren. Dit is het begin van een zomer van onvrede”, zegt deelnemer aan het protest en politiek wetenschapper Koray Caliskan. Een zomer van onvrede in Turkije. Het is, als die onvrede omgezet wordt in actie die de machthebbers effectief bedreigt, een opwekkend vooruitzicht.
Peter Storm