zondag 16 juni 2013
Opnieuw heeft de politie in Istanbul de aanval geopend op en rond het Taksim-plein. Ook uit het Gezi-park zijn de demonstranten verdreven. Daarmee is echter helemaal geen eind aan de strijd gekomen. In Istanbul, in Ankara, in Izmir zijn heel veel betogers op de been, tegenover oproerpolitie die dreigt en aanvalt. Ik heb sterk de indruk dat de protesten vergeleken bij afgelopen dagen eerder nog zijn toegenomen.
De aanval kwam na een dag van wederom dreigende taal van premier Erdogan. Hij sprak in de hoofdstad Ankara tienduizenden supporters toe, en wil zondag hetzelfde doen in Istanbul. Vandaar: “We hebben onze campagne in Istanbul morgen. Ik zeg het duidelijk: het Raksimplein moet geëvacueerd worden, en anders weten de veiligheidstroepen van dit land wel hoe ze moeten evacueren.” Vertrekken, of hardhandig verdreven, worden, dat was de keus. President Gul, eerder iemand met een iets minder lompe taal dan de premier, toep[ demonstranten afgelopen zaterdag nu toch ook op om te vertrekken. Er is gepraat met de betogers, het komt vast goed. “Nu moet iedereen naar huis gaan.” Demonstranten bleven vooralsnog in Gezi, al hadden ze een deel van de tenten en barricades neergehaald. In de avond kwam de politie. Met traangas en met rubberkogels. In korte tijd was zowel Taksim als het park zelf leeggejaagd.
Intussen werd met het uur duidelijker dat de reactie van demonstranten de heftigheid van eerdere dagen overtreft. Rond negen uur n meldde het Aljazeera liveblog nog: “Momenteel wordt er niet gevochten in het gebied. Het park is leeg, en alle tenten en structuren worden verwoest door gemeentewerkers.” Dat er niet gevochten werd, klopte toen al niet, want in naburige straten was het al meteen raak. Later citeert hetzelfde blog Al Jazeera-verslaggever Aliser Deser: “Er zijn botsingen op de straten die naar Taksim Plein leiden.” Nog wat later, om zes minuten voor elf ‘s zaterdagavonds, de NRC: “Duizenden zijn vandaag de straat op gegaan om barricades op te bouwen op een belangrijke straat die naar het Taksimplein loopt, als antwoord op de acties van de politie.” Dat begint te duiden op de werkelijke schaal en scherpte van de gebeurtenissen. Heeft de regering dit voorzien? Heeft ze hiervoor een extra dosis repressie in petto? Heeft de regering gewoon gegokt en misgegokt? Of voelde zich intussen o zo in een dwangpositie gebracht dat ze dacht alleen door een bruut machtsvertoon haar status als machthebber nog dacht te kunnen herstellen?
Voor veel meer details over wat er al urenlang gaande is, pluk ik uit de actuele updates van turkishspring.nadir.org Daar vallen vooral de acties in andere steden op. Meer dan 10.0000 demonstranten in Ankara, die aan een sit-in begonnen; 20.000 betogers in Bursa, duizenden op de been in Adana, reen in Izmir waar betogers voor het AKP-kantoor ijn samengestroomd. Barricades in Istanbul, en veel, veel traangas dan ook veel kinderen – in groten getale aanwezig in gezi toen de aanval begon – heeft geraakt. Later in de nacht groeide het aantal demonstranten in Ankara tot bijna 20.000. ook daar zin nu barricades . Let trouwens op: deze updates verhuizen later naar het archief van de site, en zijn daar dan wel maar op op de update-pagina niet meer te vinden.
Veel wijst dus op uitbreiding van de strijd, in omvang en in scherpte. “Tayyip, treedt af!” klonk het al dagen. Nu kom ik ook tegen: “AKP naar het graf, het volk aan de macht”. En ook buiten Istanbul klinkt: “Overal is Taksim overal is verzet”. Intussen zingen tienduizenden mensen, nog steeds volgens de Turkishspring-updates, het Italiaanse partizanenlied Bella Ciao.
De taal vanuit de regering – of zuilen we maar gewoon spreken van het bewind? – wordt er intussen niet vriendelijker op. Minister van Europese zaken Egeman Bagis zegt dat el iedereen die Taksim Plein op komt, behandeld zal worden als terrorist. Gaat de Turkse staat, na de taal van traangas en rubberkogels, nu ook de taal van gericht geweervuur tegen de demonstranten spreken? Het is maar beter met zoiets rekening te houden.
Een volgende vraag is: zal al dit staatsgeweld Erdogan de rust die hij zoekt teruggeven? Zal hij de mensen zoveel angst aanjagen dat de repressie, althans tijdelijk, het door hem gezochte effect heeft? Ik vraag het me zeer sterk af, gezien de berichten van de afgelopen uren. En er is meer op komst. Op zondag staat alweer een protestbijeenkomst gepland op, jawel, het Taksimplein. Dat worden dan erg véél ‘terroristen’ – als het zo ver komt. De dagen erop zal duidelijk worden hoe sterk en hoe reed de opstand intussen is. In de staart van de berichtgeving van Nu.nl over Turkije van zaterdagavond 23.09 uur lees ik: “Een belangrijke vakfederatie die ambtenaren vertegenwoordigt heeft maandag tot stakingsdag uitgeroepen. Andere bonden overwegen hetzelfde te doen.” Wederom stakingsactie in aantocht? Het zou een verdere versterking zijn van de strijd, het is dus te hopen.
De Turkse staat heeft geprobeerd met haar aanval op Taksim en Gezi de opstand terug te slaan. Op dit moment slaat echter die opstand metn opvallende kracht terug. Er is reden voor woede en verdriet, er is reden voor betrokkenheid en solidariteit. Er is bovenal reden voor respect voor die tienduizenden demonstranten, bewondering – en hoop.
Peter Storm