ravotr

woensdag 22 maart 2017

Achter het raam van een Tilburgs buurtcafé hing een gigantische poster van CDA-chef Buma. Daarop een pleidooi om staande het Wilhelmus te zingen, en eronder: ‘Gelijkheid is een joods-christelijk ding, gelijkheid is geen moslim-ding’. Welnu, de poster trok eventjes volop de aandacht. Maar de poster hangt er niet meer. Tien dagen voor de verkiezingen kwamen twee busjes politie, met in totaal dertien agenten, de caféhouder vermanen om het ding weg te halen. De kroegbaas – een principieel man? Bevriend met Buma? Onder druk gezet door CDA-activisten? – hield het been stijf. Daarop verwijderden agenten de poster. Heel voorzichtig, zo liet de politie weten: niet losgescheurd maar netjes opgevouwen. Maar toch.

Wat was de reden voor deze grove inbreuk op de vrijheid van meningsuiting die het al zo belaagde CDA trof? Niet de inhoud. Die is helaas nogal gangbaar in de gevestigde politiek. Wat dan wel? Openbare orde. De poster trok best aandacht. Binnen de kortste keren circuleerden er oproepen om voor de deur van het café protesten te houden, Antifascisten vonden de poster een uiting van nationalisme en moslimhaat, terecht natuurlijk. Turkse nationalisten zagen er een uiting van het alom beruchte Nederlandse nazisme in. De plaatselijke Oranjevereniging, waarin CDA-ers en VVD-ers een wankele vreden proberen te bewaren die nu bedreigd werd, protesteerde tegen het misbruik van het Wilhelmus voor partijpolitieke doeleinden.

Al deze clubs wilden din het weekend voor de verkiezingenvoor het café hun geluid laten horen, waarbij de antifascisten duidelijk maakten dat ze ook Turkse nationalisten als tegenstanders beschouwden en bovendien het hele Wilhelmus als volkslied, niet alleen het partijpolitieke misbruik, als nationalistisch symbool van de hand wezen. De burgemeester, overwegend dat het café in een smalle straat zat en dat je daar geen duizenden boze mensen kon laten samenscholen die niet alleen de Buma-poster, maar ook elkaar als vijandig beschouwden, besloot de aanleiding voor de commotie dan maar uit het straatbeeld moest verdwijnen. Het was jammer voor de vrijheid van meningsuiting, maar Buma’s plakkaat moest weg.

Belachelijk verzinsel? Ja. Net zo belachelijk als wat de Rotterdamse burgemeester deed met een grote poster van de Turkse president Erdogan in de etalage van een gokkantoor. Die poster is dus, om soortgelijke openbare-orde-afwegingen, verwijderd. En in tegenstelling tot bovenstaande Buma-scenario is het verwijderen van de Erdogan-poster dus géén verzinsel.

Dat een poster van een Turks politicus wel, en een poster van een net zo goed nationalistisch Nederlands politicus niet, door zulk optreden gevolgd wordt – dat het hele idéé in niemands hoofd zou opkomen – geeft al iets verontrustends aan. Je kunt zeggen: die semi-dictator Erdogan en zijn fans moeten niet zeuren, ze vertrappen de vrijheid zelf op grote schaal. Dat laatste is waar. Erdogans propaganda verdient geen ruimte – maar het is verkeerd om de strijd tegen diens propaganda aan het gezag over te laten, een gezag dat enkel optreedt vanuit openbare orde-motieven.

Als het pure feit dat veel mensen een poster niet willen, het feit dat die poster controverse wekt, woede oproept, mensen tot protest beweegt… als puur dat feit een reden wordt om posters door politie te laten verwijderen, dan is de vrijheid van meningsuiting een nog grotere wassen neus dan die al is. Als dit de norm wordt, is het eind zoek. Je hoeft dan maar boos te worden op willekeurig welke poster en een protest aan te kondigen, om aldus gedaan te krijgen dat een burgemeester de poster dan wel laat verwijderen.

Dat raakt dan nauwelijks de Turkse president, die machts- en uitingsmiddelen genoeg heeft en wiens intimiderende geluid ook zonder die poster wel gehoord wordt. Het raakt vooral mensen met weinig pr-middelen, voor wie het vrijelijk kunnen ophangen van posters veel essentiëler is. Vandaag is het Erdogan, die het wel kan lijden Morgen zijn wij als radicale activisten, critici van het anti-vluchtelingenbeleid, anarchisten, noem maar op, weer aan de beurt. Wij kunnen het veel minder hebben, want zij hebben geen enorm apparaat en financiële middelen voor grootschalige propaganda achter ons, zoals de Turkse president wel heeft. Met het weghalen van de Erdogan-poster ligt er weer een precedent op basis waarvan het gezag kan optreden, ook tegen ons. Niet in meegaan, juist ook niet als we de politiek van Erdogan verfoeien omdat die de vrijheid kapotmaakt – een zelfde soort vrijheid die nu dus door Aboutasleb ingeperkt wordt.

Gelukkig is er afkeuring. Krapuul  wijst het weghalen van de posters rechtstreeks af. Zelfs de Volkskrant heeft bedenkingen en concludeert:  “Een burgemeester moet de vrije meningsuiting niet lichtvaardig inperken met de stoplap die openbare orde heet.” We gaan de Volkskrant wel even herinneren aan deze stellingname als een burgemeester weer eens Zwarte Piet-activisten of antifascisten van de straat laat plukken.

Juist zulke radicale dwarsliggers en verzetsgroepen – juist ook als ze Erdogan en zijn nationalisme zeer terecht verafschuwen – dienen nu luid en duidelijk en met terugwerkende kracht te zeggen: Aboutaleb en je politie, blijf met je autoritaire rotpoten van die nationalistische rotposter af. Het gaat hier niet primair om Erdogan. Het gaat om vrijheid van uiting, ruimte voor kritiek en actie die we juist in de strijd tegen elk nationalisme en fascisme hard nodig hebben.

Strijd tegen het extreem opgezweepte Turkse nationalisme is, net als strijd tegen het Nederlandse nationalisme en fascisme geen politietaak. De autoritaire openbare ordebewaking van burgemeesters en politie is in de strijd tegen nationalisme en fascisme een obstakel, geen hulpmiddel.

Peter Storm