ravotr

vrijdag 29 augustus 2014

Vals, gemeen, en fout. Dat zijn woorden die me invallen als ik sommige beschuldigingen aan het adres van pro-Palestijnse solidariteitsactivisten zie. Die beschuldigingen, de erin vervatte vervalsingen, het te vaak erin weerspiegelde racisme, de arrogante neerbuigendheid van publicisten tegenover mensen die verontwaardiging en betrokkenheid tot uiting brengen… ze verdienen weersproken te worden met argumenten en voorzien van context. Ik ga dat proberen met één voorbeeld van het genre.

Maar voor ik aan de slag ga, een enkele algemenere opmerking. Mijn woede wordt niet zozeer gewekt door de openlijke pro-Israél verhalen. Van Likoed punt ennel raak ik niet meer opgewonden. Dat een Nederlands filiaal van de in Israël regerende criminele organisatie van die naam zich bezighoudt met het rechtpraten van de misdaden van die club en haar chef Netayahu is niet meer dan logisch. Dat heet business as usual, te bestrijden, maar geen reden tot oververhitting verder.

Nee, mijn woede geldt juist de progressieve spreekbuizen, zich links noemende media, organisaties en figuren die het niet voor onderdrukte en geterroriseerde Palestijnen opnemen, tegen de Israëlische aanvallers, maar die juist redenen weten te vinden om dat niet, of slechts mondjesmaat, te doen. Ik doel op die progressievelingen die er een eer in stellen om de pro-Palestijnse strijd te kleineren, te belasteren, fouten en tekortkomingen ervan eindeloos uit te vergroten om er hun eigen afzijdigheid, pardon ‘onpartijdigheid’, mee te rechtvaardigen. Elke oververhitte uitspraak van een demonstrant wordt neergezet als kwaadaardige fout, elke incidentele fout wordt vervolgens opgevoerd als kennelijk typerend, elke misslag van een spreker op een demonstratie wordt niet alleen die spreker, maar ook de organisatie achter zo ‘n demonstratie nagedragen. Zo trok de SP Amsterdam haar steun aan een protest in omdat twee van de drie geplande sprekers haar niet bevielen. Dat ze zich ook in die actie had kunnen gooien om er een naar haar inzicht beter geluid in naar voren te brengen, daar ging de partij aan voorbij. En natuurlijk is dan achteraf elke oververhitte uitspraak vanaf het podium een prachtige gelegenheid van voorstanders van dit SP-besluit om achteraf te zeggen: ‘Zie je wel? Maar goed dat de SP niet meedeed’. Váls is het. Vals, gemeen en fout.

En nu ligt er een Groene Amsterdammer in de kiosken waar het ook goed mis mee is. Nee, ik heb het niet over de Elsevier, ik heb het over de Groene Amsterdammer, een weekblad dat bekend staat als links. En ook dat blad vindt het nodig om de pro-Palestijnse solidariteit, zoals die vooral onder migrenten sterk beleefd en vaak heftig geüit wordt, belachelijk te maken. Het handvat dat de Groene Amsterdammer gebruikt is de beschuldiging van antisemitisme. Het is intussen een vertrouwd patroon. Juist daarom is een gedetailleerde ontrafeling van het artikel “De eeuwige terugkeer van het antisemitisme” niet zonder nut. Daar gaan we.

Na een openingszin over antisemitisme dat “opzienbarend” zou groeien in het kielzog van de Gaza-ellende , krijgen we dit: “Toch zijn het niet alleen de bommen en granaten ver van huis die de gemoederen opjagen. Niemand gaat immers de straat op om te protesteren tegen de voortslepende en voorlopig onoplosbare burgeroorlog in Syrië, de schrijnende situatie van de Yezedi’s, de standrechtelijke executies van tegenstanders door de jihadisten van IS, of noem een andere situatie waarbij strijdende partijen mensenrechten aan hun laars lappen.” Dit is een veelgehoord argument: waarom steeds Israël, waarom niet Syrië of welk ander schrikbewind dan ook? Ja, waarom zou dat nu zijn? Simpel. Demonstreren doe je doorgaans tegen iets waar je enige vat op denkt te hebben. Je demonstreert in Nederland niet tegen auto-ongelukken op de Australische snelweg. Je demonstreert in Nederland tegen het beleid van de Nederlandse autoriteiten, en/of bijvoorbeeld tegen de handelswijze van Nederlandse instellingen of bedrijven. Tegen ISIS-wandaden in Irak demonstreren ligt in Nederland dan helemaal niet zo voor de hand. ISIS heeft geen ambassade in Den Haag die we zouden kunnen blokkeren. Nederlandse wapenbedrijven leveren niet aan ISIS. Het ABP belegt niet in ISIS. En ISIS verkoopt ook geen dadels via Nederlandse supermarkten. Al dat soort dingen gelden wel voor Israël, een land waarmee de Nederlandse staat en ondernemers nauwe, hoogst vriendschappelijke banden mee onderhouden. Daarom is Israël bij uitstek doelwit van demonstranten in Nederland: omdat het Nederland bij uitstek tot haar trouwe bondgenoten kan rekenen. Zodra de Nederlandse regering de staat Israël gaat bejegenen als staat die geen bondgenootschappelijke samenwerking maar een boycot verdient, vervalt de noodzaak voor aanhoudend protest tegen die innige Nederlands-Israëlische samenwerking, die Nederlandse medeplichtigheid aan Israëlische misdaden tegen de menselijkheid

In de jaren zestig waren grootschalige sympathiebetuigingen met Israël van rechts tot vér in de linkerflank van de sociaaldemocratie de gewoonste zaak van de wereld. Toen hoorde je niemand die zei: waarom zien we geen sympathiebetuigingen aan Syrië en Egypte? Die landen werden immers door Israël aangevallen? Niet andersom! Er is sinds jaar en dag van hechte banden tussen het officiële Israël en het officiële Nederland sprake. Precies die banden – en niet het pure feit van mensenrechtenschendingen waarvan er inderdaad veel meer gaande zijn – maken het logisch dat mensen juist tegen de wandaden van Israël de straat op gaan. Voor ISIS geldt dat niet, en ook bij Syrië is van een zo nadrukkelijke medeplichtigheid of zelfs Nederlandse rol geen sprake. Ja, mensen gaan de straat op voor de Palestijnen, tegen Israël én tegen de Nederlandse grootschalige medeplichtigheid. Daar is in de kern niets verdachts aan. Verdacht is eerder de poging tot verdachtmaking tegen deze actieve solidariteit. Aan die verdachtmaking draagt Margreet Fogteloo, schrijfster van het Groene Asmsterdammer-stuk, bij.

Verder. “Bij het Israëlisch-Palestijnse conflict komen gevoelens boven die verder gaan dan geopolitiek, het is een object van persoonlijke identificatie.”Jazeker! Maar dat gebeurt aan beide kanten. Er is binnen de joodse gemeenschap, maar ook in kringen van conservatieve christenen, verbondenheid met het wel en wee van Israël. Dat is niet zo vreemd: Israël profileert zich als de joodse Staat, en hengelt dus naar die identificatie onder joden, waar ze ook wonen. Bovendien hebben joodse Nederlanders nogal eens familie en bekenden in Israël wonen, hetgeen ook verbondenheid schept. De Bijbelse connotaties van ‘het volk Israël’ dragen aan verbondenheid van christenen bij. Allemaal helemaal niet schokkend, al is het wel tragisch dat het hier gaat om verbondenheid met een terreurstaat die de verbondenheid misbruikt om haar misdaden van extra draagvlak te voorzien.

Dat onder migranten uit het Midden-Oosten de verbondenheid juist met Palestijnen sterk is, behoeft ook geen verbazing. Er is onder migranten uit landen waar de islam de voornaamste godsdienst is, vooral ook als er veel Arabisch wordt gesproken. Taal en religieuze achtergrond scheppen voor mensen van Marokkaanse afkomst een band met de eveneens Arabisch sprekende en voornamelijk islamitische Palestijnen. Als mensen wiens jammerklachten en verontwaardigde reacties je letterlijk kunt verstaan, kapot gebombardeerd worden, dan komt dat keihard binnen in je bewustzijn. Ik vind die identificatie helemaal niet fishy of raar. Ik vind die identificatie nogal logisch. En, in tegenstelling tot de verbondenheid met Israël, draagt de verbondenheid met Palestijnen bij tot solidariteit met een rechtvaardige zaak: het recht van Palestijnen om in vrijheid te leven, zonder bezetting, zonder apartheid en zonder een vooruitzicht van verdere verdrijving en moord.

Na het zinnetje over persoonlijke identificatie komt de aap uit de mouw. Historicus Bart Wallet mag opdraven om “het oplaaiend antisemitisme” in een “breder tijdsperspectief” te zetten. “‘Enerzijds importeren moslims ideeën van het Midden-Oosten’” – welke? De historicus vermeldt het niet – “’terwijl er anderzijds sprake is van zich afzetten tegen de Nederlandse samenleving via het taboe op de shoah en op antisemitisme. Degenen die zich anti-joods uiten, weten dat ze nog altijd één van de expliciete don ‘t s overtreden – wat precies de bedoeling is.’” Hier worden. anti-joodse uitingen uitvergroot tot epidemische proporties en die uitingen neergezet als een soort van belletje trekken, als provocatie van de Nederlandse normen-en-waarden. Het doel? “’Ze willen de grens markeren tussen zichzelf en de Nederlandse samenleving’”.

Een vraag doemt hier op: waarom zouden sommige migranten met een moslim-achtergrond behoefte kunnen hebben om zich af te zetten tegen die samenleving? Zit dat is ‘de islam’? Zit dat in de genen? Of zou het misschien een reactie kunnen zijn op decennia van uitsluiting, van discriminatie, van afgewezen worden bij sollicitaties of niet eens op op gesprek worden uitgenodigd als je naam Fatima is in plaats van Anneke, Ahmed in plaats van Jaap? Heeft het misschien te maken met het feit at je nog zo je best kunt doen om er bij te horen, maar toch veel sneller als verdachte aangehouden wordt door de politie, op basis van je uiterlijk, in wat bekend staat als  ‘etnisch profileren’? Door bij migranten een houding van afwijzing jegens de Nederlandse samenleving aan te duiden, zonder dat die afwijzing zelf tegen een achtergrond van marginalisering en racisme wordt geplaatst, worden die marginalisering en dat racisme feitelijk toegedekt. Wat resteert is het vingertje wijzen naar migranten en hun negatieve houding jegens die maatschappij, met antisemitisme als symptoom van die houding. ‘Oppervlakkig’ is een nog heel vriendelijke omschrijving van dit stukje analyse.

Dat er uitingen zijn in pro-Palestina-kringen die echt antisemitisch zijn, klopt helaas. Heel vaak gaat het daar echter om slordig en ruw formuleren in de hitte van de emotie. Niet goed, maar ook niet buitengewoon verbazingwekkend, en met enig geduldig uitleggen – op basis van gedéélde woede over wat Israël de Palestijnen heeft aangedaan en nog aandoet – best te bestrijden. Soms gaat het wèl om doordacht antisemitisme, en dat is erg kwalijk. Maar dat is dan bepaald niet puur als jennen van Nederlandse taboes bedoeld, maar echt een product van een zieke analyse die achter elke boom een ‘zionist’ ziet, en achter elk probleem een ‘zionistisch complot’ . In deze zieke analyse is het woord ‘zionist’ vrijwel code geworden voor het woord ‘jood’, en dat is een verwerpelijke gelijkstelling die de strijd tegen zionistische onderdrukking in de nauwkeurige zin van het woord – onderdrukking door der staat Israël en wat daar rechtstreeks en aantoonbaar mee samenhangt – helemaal niet dient.

Dit antisemitisme moet bestreden worden. Maar het is zeer unfair om dit gedachtegoed als typerend voor de pro-Palestijnse solidariteit te duiden. En het zou wel netjes zijn om de herkomst van dit antesemitisme te benoemen. Het betreft hier van oorsprong geen islamitisch gedachtegoed, maar gedachtegoed dat in Europa is ontwikkeld en dat moslims dus van Europeanen van christelijke achtergrond hebben overgenomen. Niet andersom. De beruchte Protocollen van de Wijzen van Zion zijn in Rusland bedacht, niet op de Gazastrook.

Dan maakt het Groene-artikel weer een sprong. “’Terwijl de joodse gemeenschap lange tijd als een culturele minderheid werd gezien, verandert de beeldvorming – parallel aan die over gastarbeiders die ‘moslims’ werden – en gaat het steeds meer over een religie’”. Daarmee wordt de joodse bevolkingsgroep steeds meer een religieuze groep als andere religieuze groepen. “’Terwijl na de Tweede Wereldoorlog lang rekening werd gehouden met de opvattingen en gevoelens in de joodse gemeenschap wordt ze steeds meer gezien als een ‘gewone ‘minderheid en niet meer als het naoorlogse morele geweten van een natie.’” Ja, en? Eerlijk gezegd lijkt me dat heel gezond. Geen enkele gemeenschap heeft er recht op om speciaal behandeld te worden door als “moreel geweten van de natie” op een voetstuk gezet te worden. Voor zover dat eerder wel gebeurde, is dat historisch weliswaar begrijpelijk, maar daarom nog niet juist. Zo ‘n positie is vragen om moeilijkheden. Een einde daaraan is niet meer dan redelijk en heeft met antisemitisme op zichzelf helemaal niets te maken. Toch laat de historicus op zijn uitleg volgen: “’Dat zien we ook terug in reacties op Israël bij autochtonen: ook uit hoogopgeleide progressieve kringen komt onverwacht via de lijn anti-Israël-antizionisme antisemitisme omhoog.’” Voorbeelden worden niet gegeven.

Het artikel vervolgt: “De joodse gemeenschap zelf ziet deze trend, hoewel heftig en serieus bedreigend, als een symptoom van de verharding en de intolerantie jegens ‘vreemden’, inclusief moslims, in de hele samenleving.” Ik vrees dat er van zo ‘n eenduidige reactie in “de joodse gemeenschap”– een heel verstandige, want bij die verharding oftewel de groeiende xenofobie rak raakt de auteur eindelijk eens aan ween essentieel punt – geen sprake is. Net als de hele Nederlandse maatschappij waar ze deel van uitmaakt, is er ook binnen delen van de joodse gemeenschap sprake van hatelijk moslim-bashen en bij andere delen van die gemeenschap juist van het proberen enige verbondenheid te zoeken tegen die haat in. Sommige joden steunen de fel pro-Israëlische Wilders. Andere joden herkennen zich in Een Ander Joods Geluid met haar nauwkeurige en daarom extra vernietigende kritiek op Israël. . Generalisaties over ‘de joodse gemeenschap’ zijn ook wat dit betreft misplaatst.

Het artikel sluit af met erop te wijzen dat het onaanvaardbaar is als mensen uit één gemeenschap niet zonder bewaking kunnen, en dat we ons niet moeten laten “gijzelen door een stel schreeuwerige extremisten die bij demonstraties uitdagend van zich laten horen en, door hun standpunten op internet scherp te verwoorden, anderen opzwepen” waarna enkele gemeenplaatsen over het verlies van ‘nuance’ in oorlogstijd de beschouwing goeddeels afsluiten. Van enige nuance ten aanzien van pro-Palestijnse actievoerders die ook maar ietsje militanter zijn dan wat bijvoorbeeld de SP plezierig vindt, is gezien de woordkeus en de toon van het stuk nauwelijks sprake.

Zo heeft de Groene Amsterdammer geleverd wat geen Likoed-propagandist zou zijn gelukt: een progressief klinkend verhaaltje waarin pro-Palestijnse actievoerders op een onduidelijke antisemitische extremistenhoop worden gegooid. Onder het motto te willen waarschuwen tegen hatelijkheid jegens joden heeft ze ook nog eens een rondje verdachtmaking weggegeven tegen mensen die zich met de Palestijnse vrijheidsstrijd verbonden weten, een rondje waarvoor drie woorden zijn: vals, gemeen en fout.

Peter Storm