ravotr

woensdag15 januari 2014

Belediging van agenten is een vergrijp tegen het gezag waar justitie en politie met grote felheid op reageren. In de aanloop naar de jaarwisseling bleek dat alweer. “Voor (…) het beledigen van een politieagent staat ongeveer 700 euro”, aldus coördinerend hoofdofficier van justitie bij die gelegenheid, Fred Westerbeke. Dat geldt rond de jaarwisseling, wanneer de strafmaten doodleuk zijn verzwaard. Maar sowieso hoor je geregeld van straffen van mensen die agenten beledigen. De staat wil het niet hebben, dat uitschelden van agenten. Ik wel. Hieronder wat redenen, en wat tips.

Wat is er mis met het beledigen van agenten? In de kern helemaal niets, het is gewoon een deel van de permanente strijd tussen bevolking en gezag. Het ondermijnt het gezag van dat gezag, het toont een welverdiend gebrek aan respect voor de dragers ervan. Ook als degene die de agent beledigt er helemaal niet op die manier over denkt, ook als er geen bewuste afwijzing van de politie en haar werk in zit, dan nóg geldt dat. Indien mensen doelbewust agenten in functie beschimpen, dan geldt dit dubbel en dwars. Het is geen wonder dat de autoriteiten dit niet leuk vinden. Maar stelregel één in de sociale oorlog: wat autoriteiten niet leuk vinden, bevat doorgaans iets positiefs.

Je kunt tegenwerpen: maar een agent is toch ook een mens? Een agent verdient toch ook respect als persoon? Ja, de agent is in biologische zin een menselijk wezen. Maar wie een agent beledigt, beledigt niet dat menselijk wezen, maar de rol die dat wezen uitoefent. Wie dienst neemt of doet als agent, neemt en doet daarmee afstand van zijn of haar menselijkheid. Die wordt als het ware buiten de rol geparkeerd, is latent aanwezig maar buiten het gevechtsterrein. Degene die een agent beledigt, beledigt de uitoefening van die rol, dat uniform,de uitoefening van het gezag waarvan hij of zij de gewapende drager is. De mens in de agent blijft buiten beeld en buiten schot. Het gaat er bij belediging van een agent dan ook niet om het kwetsen van een mens, maar om het belachelijk en ongeloofwaardig maken van de uitoefening van diens taak als gezagshandhaver. Dat maakt de uitoefening van die rol ietsje minder effectief.

Juridisch is dat al duidelijk uit de omschrijving van het delict: “belediging van een agent in functie”. Het gaat niet om de mens achter de agent. Het gaat om de functie. Iets dergelijks is ook herkenbaar uit een afweging die bijvoorbeeld de Hoge Raad maakte, toen ze bepaalde dat ‘mierenneuker’ soms beledigend kon zijn. Bijvoorbeeld als een scooterrijder dat zegt bij controle van snelheidsbegrenzers, ten overstaan van anderen. “Omdat de er meer jongeren op de controleplaats stonden, voelden de agenten zich in hun eer en goede naam aangetast”.  Het probleem was hier niet de gekwetstheid van de agenten. Het probleem was hun gezichtsverlies. Van verlies aan gezicht naar verlies aan gezag is maar een kleine stap. Dat is het punt. En “eer”? “Goede naam”? Haha.

Van disrespect van de mens achter de agent is geen sprake, behalve dan door die mens zelf die zichzelf liet wegmanipuleren door voor agent te gaan spelen, door zijn collega’s en zijn opdrachtgevers. Het gaat om een onmenselijke rol, om de handhaving van een orde waar geld belangrijker is dan mensen, prestigebelangrijker dan respect, regels belangrijker dan plezier, uniformen belangrijker dan lichamen. Hoe meer we die rol dwars zitten en het uitoefenen ervan belachelijk maken, hoe beter het is.

Politieagenten uitschelden en beledigen is dus in wezen een goede zaak. Er zitten risico’s aan, zoals elk actiemiddel die kent. Het is dus strafbaar, net als veel andere vormen van sabotage. Het is feitelijk een vorm van weerspannigheid, en het aanmoedigen ervan is feitelijk opruiing, eveneens een strafbaar feit. Het verschilt daar echter van doordat belediging van agenten vaak ondoordacht, impulsief gebeurt. Nadenken voor je iets roept kan echter helemaal geen kwaad. Soms is het risico het waard. Soms is het een beetje verspilde moeite, en zonde van je tijd in een politiecel of de boete die er op staat, om van de klappen tijdens een aanhouding maar te zwijgen. Soms is het wel de moeite, en dan is het risico kleiner: als je met een flinke en weerbare groep bent bijvoorbeeld. Dan kan het roepen van beledigingen deel zijn van de inzet om het moreel van de groep hoog te houden, en het moreel van de dienders te ondermijnen: “Ik kan niets, ik wil niets, geef me een uniform!”, uit tientallen kelen van demonstranten terwijl de ME de demonstratie ‘begeleidt’, dat soort dingen.

Maakt het uit wat je roept? Jazeker. Het gaat dus niet om de mens achter de agent, maar om diens kwalijke rol. Die rol in het belachelijke trekken, hun arrogantie van de macht het lachen doen vergaan door juist de lachers onder medestanders en omstanders op je hand te krijgen, de leegte achter die indrukwekkende uniformen laten voelen, daar gaat het om. Minachting uiten voor datgene wat ze aan het doen zijn, ze in die hoedanigheid kleineren, allemaal prima. Ik heb me onlangs een tijdje vermaakt op een actie toen we tegenover ME-ers stonden door keer op keer mijn duim en wijsvinger dicht bij elkaar te houden en er bij te zeggen: “zó klein”. Dat ging niet om hun postuur. Of het om hun kleinzieligheid ging of om het formaat van een bepaald lichaamsdeel, laat ik aan de lezers over. Maar ook indien het laatste het geval was, was daarmee niet hun menselijkheid in het geding. Het is dan een reactie op de macho-uitstraling die in het politionele imponeergedrag van agenten onmiskenbaar is. De orde die ze handhaven is immers niet slechts autoritair maar ook patriarchaal.

Maar zoiets is wel een grensgeval, het wordt snel op een verkeerde manier persoonlijk. Scheldwoorden die echt verwijzen naar menselijke kenmerken van de agent zijn misplaatst. Dan wordt immers niet meer de rol, maar wel degelijk de mens erachter, aangevallen op een kenmerk dat niets met die rol te maken heeft. Een vrouwelijke agent ‘kutwijf’ noemen is geen belediging van die agent, maar van elk persoon met een vrouwelijk geslachtsorgaan. ‘Politie, hoeren van justitie’ is geen belediging van de politie, maar van de beoefenaars van het beroep van prostitue(e), en die hebben het doorgaans al moeilijk genoeg.

Natuurlijk snap ik dat mensen met een dronken kop in een uitgaanscentrum in frustratie zoiets roepen. Mensen zitten niet alleen vol frustratie, maar ook vol van de verrotte ideeën die in deze maatschappij woekeren. Seksisme is daar een deel van. Maar wie het uitschelden van agenten bewust wil hanteren als wapen in de strijd, dient hier wél scherp op te zijn. Staatsonderdrukking ondermijnen maar daarin tegelijk patriarchale onderdrukking in je taalgebruik weerspiegelen en versterken, klopt niet.

Tenslotte nog een laatste paar opmerkingen. Ja, het doet ertoe wat je roept als je de politie uitscheldt. Maar wat er minstens zozeer toe doet is je eigen beleving, je eigen gevoel. Schelden is een wapen in de strijd. Geen zwaar wapen, niet het belangrijkste wapen, maar wel een wapen. Maar het is tegelijk kattenkwaad, balorigheid, fun. Wie die fun er niet bij niet voelt, of wie zich liever niet op deze wat botte manier uit, moet natuurlijk niet uit een soort politiek plichtsbesef geforceerd gaan schelden. Er zijn zoveel andere dingen te doen om de orde te ondermijnen. Doe je het wel? Prima, maar doe het een beetje doordacht, zodat je niet de verkeerde treft met collateral verbal damage 😉 En wat je ook doet, vergeet niet dat liedje dat de Specials ooit zongen: “Enjoy Yourself. It’s Later Than You Think”. Tegen wijdverbreid collectief plezier van omvangrijke oproerige menigten is uiteindelijk geen gevestigde orde opgewassen.

Peter Storm