Van Aartsen, dictator-in-wording in Den Haag, verbiedt nu niet alleen demonstraties in de Schilderswijk. Nee, alle zogeheten risicodemonstraties in Haagse woonwijken zijn twee maanden lang verboden. Dit is langzamerhand een soort noodtoestand light in één van de grootste steden van het land. Dit kan niet onweersproken blijven, en dat weerspreken kan maar beter een actieve vorm aannemen ook.
Vorige week al kwam het verbod op demonstraties in de Schilderswijk. Dat was Van Aartsens antwoord op het voornemen van pro patria om wederom een hatelijke optocht naar de Schilderswijk te houden – een wijk waarvan de bewoners weggezet werden als allemaal potentiële of reële jihadisten en ISIS-supporters. De eerste Pro Patria-optocht bleek een uiterst rechtse mars te zijn, zoals Antifascistische Actie AFA duidelijk wist te maken. Pro Patria functioneerde als etiket waar fascistenclub Identitair Verzet gebruik van maakte om iets bredere steun te vinden. Allerhande halve en hele nazi’s waren present. De houding van marcheerders jegens migranten, mensen met een donkere huidskleur, was hoogst vijandig. Dit was geen legitieme anti-ISIS-demonstratie. Dit was een racistische provocatie.
Die dreigde zich te herhalen, en Geert Wilders riep al op om mee te gaan doen op 20 september. Zo ontpoppen Pro Patria en Identitair Verzet zich als wat de Antifascistische Onderzoeksgroep Kafka treffend aanduidt als “radicale voorhoede PVV” Het wordt steeds duidelijker hoe terecht het is die PVV neer te zetten als vrij openlijk fascistisch. Ik vermoed dat veel tegenstanders van deze fascistenmarsen het verbod van van Aartsen dat hier snel op volgde, met enige opluchting zullen hebben begroet. Maar die opluchting is zeer misplaatst. Want het verbod treft niet alleen fascisten en PVV-ers. Het verbod treft vooral degenen die zich daartegen willen verweren.
En het was niet de Pro Patria-mars op zichzelf zelf die tot het verbod leidde. Het was de tegenactie, vanuit boze buurtbewoners, die de marcheerders de weg versperden en botsten met de politie. Van Aartsen vond het kennelijk niet zo erg dat de buurt werd geïntimideerd. Dat deden zijn agenten zelf immers dagelijks. Van Aartsen vond het pas erg toen een deel van de buurt bereid bleek zich te verweren tegen deze intimidatie. Dus verbood hij twee maanden lang demonstraties in het epicentrum van de beving, de Schilderswijk. Dat was al een ernstige inbreuk van het demonstratierecht, niet in de laatste plaats van bewoners van die buurt zelf.
Het argument van de burgemeester dat “goedwillende Schilderswijkers” beschermd moeten worden omdat ze “het slachtoffer (zijn) wanneer radicalen van verschillende kanten elkaar te lijf willen gaan” is voos. De ME heeft – helaas – echt wel menskracht en materieel genoeg om tweehonderd marcheerders en honderd tegendemonstranten uit elkaar te houden, en verreweg de meeste demonstraties vinden plaats zonder tegendemonstratie of zelfs maar grote kans daarop. Denk aan de herhaalde demonstraties tegen politiegeweld, zoals onlangs nog, op 1 augustus. De enige gewelddadige tegenactie kwam daar van de Haagse politie zelf die zo nodig een vlaggenstok moest confisqueren Wie echt rust wil in de Schilderswijk, zou kunnen beginnen met de politielaars uit de nek van de Schilderswijkbewoners te halen. .
Het argument dat de burgemeester in zijn recht staat met zo ń verbod is zelfs juridisch en uit gangbare openbare-orde-opvattingen niet in orde. “Wat Van Aartsen heeft besloten, kan volgens mij niet”, zo tekent Trouw op uit de mond van staatsrechtsgeleerde Jit Peters. Demonstraties kunnen hooguit per stuk worden verboden, en dan hoor je als overheid eerst nog geprobeerd te hebben demonstranten tegen wanordelijkheden te beschermen Wel een koddig idee, politie die demonstranten beschermt, maar dit terzijde. De Volkskrant, in een vlaag van helderheid, schreef fijntjes: “In de Schilderswijk is tot nu toe geen gewonde gevallen en geen ruit gesneuveld. Daarom is de vraag of de van van Aartsen wel proportioneel is.”
In de Schilderswijk vallen overigens wel degelijk gewonden, alleen gebeurt dat inderdaad niet bij demonstraties. Die gewonden vallen als de politie mensen aanhoudt, meeneemt en op het bureau mishandelt. Donkere mensen veelal. En soms schiet de politie zo ‘n iemand dood. Op 24 november 2012 overkwam dat de zeventienjarige jongen Rishi. Maar dat was dan weer net buiten de Schilderswijk, bij station Hollands Spoor. De agent die had geschoten ging vrijuit. De staat dwarsboomt liever demonstranten dan dat ze haar schietende agenten een strobreed in de weg legt.
Overigens is ook de kans op een gebroken ruit en een gewonde geen reden om demonstranten bij voorbaat te verbieden. De kans op een botsing is toch ook geen legitieme reden om mensen te verbieden auto te gaan rijden. In conventionele liberale juridische opvattingen gaat de burgemeester dus al in de fout.
Uit radicaal oogpunt – waarin ruimte om te demonstreren, actie te voeren in de openbare ruimte absoluut wezenlijk is – moeten we het demonstratieverbod sowieso met grote felheid van de hand wijzen, ook waar het toevallig een fascistenmars enigszins hindert. Fascisme gaat niet tegengehouden worden door een repressieve staat, maar door strijdbare sociale beweging in en vanuit bedreigde buurten zelf, ondersteund door antifascisten of ze nu uit de buurt komen of niet..
Vandaag gaat Van Aartsen nog veel verder dan een verbod in één wijk. Alle woonwijken zijn nu getroffen door een demonstratieverbod. Het betreft ‘riscicodemonstraties’, waarme gewezen wordt op acties van “pro- en anti-islamitische groepen”, dus niet voor bijvoorbeeld buurtbewoners die hun wijkcentrum tegen bezuiniging willen verdedigen met een betoging. Niet alleen een territoriaal criterium, maar dus ook nog een inhoudelijk criterium voor wat wel en niet mag! Morgen kan een burgemeester met soortgelijke argumenten ‘pro- en antifascistsche betogingen’ voor twee maanden verbieden in woonwijken?! Levensgevaarlijke ontwikkeling! En als Schilderswijkers willen laten zien dat ze zich niet willen laten wegzetten als fundamentalisten en Pro Patria van tegengas willen voorzien, moeten ze daarvoor maar naar een hoekje op het Malieveld?!
Het verbodsbeleid van van Aartsen begint trekjes aan te nemen van een plaatselijke staat van beleg. Die moet gedwarsboomd worden, anders krijgen we straks demonstratieverboden voor hele steden en provincies tegelijk. In welke woonwijk woont die Van Aartsen zelf eigenlijk?
Peter Storm