ravotr

donderdag 15 september 2016

Geniet er nog maar van nu het nog kan, van dat stralende weer. Binnenkort koelt het vast af en komt er regen. Maar belangrijker: geniet nog maar nu het nog een klein beetje leuk is, en de 40 graden nog niet wordt gehaald. Ik snap hoe blij mensen zijn die vroeg in de zomer de zon zijn misgelopen en nu alsnog strandvertier vinden en terrasjes bemensen. Maar ik vind deze absurde septemberhitte niet alleen fysiek onaangenaam, maar vooral buitengewoon verontrustend. Het is een teken dat het klimaat serieus op hol slaat.

Is deze hitte op zichzelf een bewijs voor klimaatverandering? Geenszins. Weer is iets anders dan klimaat, en incidentele uitschieters naar boven of naar beneden zeggen weinig , net zo min als een paar onverwachte plensregens veel zeggen. Ik herinner me maar al te goed een triomfantelijke PVV-er toen het in een januarimaand opeens flink was gaan vriezen en sneeuwen: hahaha, kijk nu eens, het sneeuwt, hoezo broeikaseffect? Dat was hilarisch, en de omgekeerde fout: oo wat is het warm vandaag, het klimaat is van slag! – is op zichzelf evenmin overtuigend. Maar deze septemberhitte staat niet op zichzelf. Ze niet af te doen als alleen maar een incident.

De trend is duidelijk, Common Dreams biedt gegevens  erover. Augustus was volgens de NASA de warmste augustusmaand sinds 1880. (1) Samen met de voorafgaande juli is het sowieso de warmste maand sindsdien. Een persbericht van NASA: “De record-warme augustusmaand zette een reeks voort van elf opeenvolgende maanden sinds oktober 2015 die nieuwe maandelijkse records van hoge temperaturen vestigden.” Als de trend doorgaat, maakt 2016 kans “het heetste jaar sinds 2015 te worden, dat het record brak dat door 2014 werd gevestigd”, aldus Mary Beth Griggs in het blad Popular Science. En de zaak kan ook niet worden afgedaan als louter een product van het El Nino-fenomeen, want dat is juist aan het afnemen terwijl de opeenvolging van extreem warme maanden maar doorgaat.

In Trouw verwoordt weerkundige Geert Jan van Oldenborgh  de verbazing over de huidige hitte: “30 graden. Je gelooft gewoon niet dat het half september is.” De kans op dit soort uitschieters omhoog is heel klein: “eens in de honderd jaar is het drie dagen achtereen ruim 10 graden warmer dan wat normaal is voor de tijd van het jaar”, aldus Trouw. En die normale tempaeratuur is volgens de weerkundige zo’n 18, 19 graden.

De huidige hitte hangt samnen met wat weerkundige de ‘Spaanse pluim’noemen: een zuidwestelijke stroming die warme , maar vooral ook vochtige lucht aanvoert. De warmte zorgt voor de hoge temperatuur, het vocht zorgt ervoor dat die warmte blijft hangen in een soort “deken” van warme lucht, en dat geeft dan “een soort lokaal broeikaseffect”, aldus wederom Van Oldenburgh.

Het verschijnsel komt wel vaker voor, maar met de stijging van gemiddelde temperaturen “kan de pluim (…) meer vocht bevatten waardoor ook de deken dikker is. Daardoor is de kans op een hitteperiode als deze enorm gestegen”, aldus de meteoroloog. Honderd jaar geleden kon zoiets als de huidige hitte eens in de duizend jaar plaatsvinden. Zelfs als de klimaatafspraken van Parijs worden nageleefd, neemt die kans al toe tot eens in de 25 jaar in 2050. “Zonder tegenmaatregelen loopt de kans echter flink op, tot eens in de vier jaar in 2100.”

Nee, dit is allang niet leuk meer. Temeer daar de snoeiharde omschakeling in energiewinning, transport, industrie en voedselrproductie zo goed als uitblijft. We komen er niet met een geleidelijke omschakeling van kolen- en gascentrales naar iets duurzamer energiewinning. Sluiting per direct van alle bestaande kolencentrales en stopzetting van de bouw van nieuwe, is een absoluut minimum. Idem met gas- en oliecetrales. Stopzetting – niet over dertig jaar, maar nu – van de productie van welk vervoermiddel dan ook dat op olie en op gas rijdt, is nodig.

Dat zal allemaal niet gebeuren als het aan regeringen en bedrijfsleven ligt. Dat zal drastische, directe actie vergen. Zoals de antikernenergiebeweging in de jaren tachtig niet alleen met voorlichting kernenergie van legitimiteit beroofde, maar vooral via blokkades de aanleg van centrales dwarsboomde, zo dienen we kolencentrales en aanverwante soorten productie te bejegenen: als vijand van ons leven en welzijn en dat van de andere levende wezens.

En er is nog een omslag nodig. Veeteelt dient te verdwijnen, vanwege het dierenleed dat didie veeteelt meebrengt maar ook vanwege het klimaat. Het produceren van vlees en zuivel doet een aanslag op het milieu, en genereert daarbij een zeer fors aandeel in de uitstoot van broeikasgassen. “De veestapel draagt in het algemeen negen procent bij aan de uitstoot van kooldioxide, 37 procent aan de uistoot van methaan en 65 procent van de uitstoot van stikstofoxide”, schrijft Colin Todhunter in Counterpunch in 2015.  Als we aan die uitstoot nu eens resoluut een eind zouden maken, scheelt dat aanzienlijk.

Naasthet dierenleed dat veehouderij in al haar vormen inhoudt, is het klimaateffect een zeer zwaarwegend argument om aan de consumptie van dierlijke producten gewoon niet meer mee te doen. Ik geloof niet dat allemaal veganist worden – een stap die ik enkele weken terug heb gezet – op zichzelf het klimaat gaat redden. Maar ik geloof wel dat zolang we doorgaan met vlees en zuivel consumeren, de productie van dierlijke voedingswaarden legitimatie, draagvlak en vooral een markt vindt die de moordmachine die de vlees- en zuivelproductie bedrijft, van energie voorziet. We kunnen daarmee ophouden. We hoeven ddie moordmachine niet t te helpen om bij te tanken.. Een moordmachine die dat niet alleen dieren vernietigt in verbijsterende aantallen, maar die acuut bijdraagt aan klimaatontwrichting waar de huidige septemberhitte maar een bescheiden, maar evengoed hoogst verontrustend symptoom van is.

(1) Noot, toegevoegd 16 september, 22.46. Hier stond eerst “1660”. Een tikfout, controle van de link geeft het goede jaartal. Nu gecorrigeerd. Dank, Henkie voor je oplettendheid (maar niet voor de verdere toevoegingen) in je commentaar.

Peter Storm