maandag 14 december 2015
In Parijs is onlangs een grote hoeveelheid buitengewoon effectief broeikasgas vrijgekomen. Het betreft een gas dat zeker zo fataal kan uitpakken als CO2 en zelfs dan methaan. Het betreffende gas heeft als voorlopige omschrijving de naam ‘gebakken lucht’ meegekregen. Deze gebakken lucht wordt vooral verspreid door samenscholende staatshoofden, regeringsleiders en ministers, al dan niet verdedigd met dat andere kwalijke gas: traangas.
Die staatshoofden, regeringsleiders en ministers waren, zoals weinigen zal ontgaan zijn, afgelopen week in Parijs bijeen om een internationaal klimaatverdrag af te sluiten. De naam van de conferentie: COP21. Resultaat: gebakken lucht, veel gebakken lucht. Het effect van al deze gebakken lucht kan des te rampzaliger zijn naarmate we de resultaten van de conferentie vieren alsof het de Redding der Wereld betrof. Maar de wereld wordt alleen gered als we de resultaten van COP21 zien voor wat ze zijn: symbolisch voor zover ze de goede kant op gaan, en verder mager en inadequaat.
Positief is de doelstelling: de temperatuurstijging beperkt zien te houden tot 2 graden, en zelfs streven naar 1,5 graad als norm. Het is een symbolische resultaat, want met het verkondigen van een bedoeling wordt die bedoeling nog niet tot werkelijkheid. Maar het biedt een handvat voor ons als klimaatactievoerders. Bil McKibben, van de klimaatactiegroep 350.org, zegt het als volgt: “De regeringen van de wereld hebben nu hun bedoelingen aangekondigd. En dus kan de rest van ons ze er aan houden, of dat op zijn minst proberen. Wat, je wil een pijpleiding aanleggen? Ik dacht dat je ging voor 1,5 procent. Wat, je wilt gaan fraggen? Are you fragging kidding me? Je zij dat je ging voor 2 procent als als het absoluut ergste”.
De norm van 2 graad als doel en 1,5 graad als streven kan, in de hand van actievoerders, inderdaad iets zijn om autoriteiten – regeringen, bedrijven – mee te confronteren bij elke klimaat-ontregelend plan dat ze lanceren. Op één voorwaarde: dat er ook mensen klaarstaan om deze normen als handvat te gebruiken, en met die norm in de hand druk uitoefenen met actie, tegen elke nieuwe en oude kolencentrale, tegen elke megastal, tegen elke oliepijpleiding en snelweguitbreiding. Kortom: de norm als handvat gebruiken vereist een beweging die strijd weet te voeren. Niet het handvat zal de klimaatramp stoppen. Wij zullen dat doen. Niet de regeringsleiders die de norm afspraken zijn beslissend. Wij zijn dat.
Dat is zo, omdat terwijl aan de norm wel goede bedoelingen vastgeplakt zitten, het bindende karakter nogal tegenvalt. Landen moeten komen met plannen om uitstoot te verminderen. Daar zijn ze al mee bezig. Het betreft INDC’s oftewel Intended Nationally Defined Contributions. “De INDCs zijn erkend onder de overeenkomst, maar ze zijn juridisch niet bindend” , zo stelt Adam Vaughan vast in een analyse in de Guardian. “Deze zijn niet voldoende om te voorkomen dat wereldwijde temperaturen boven de 2 graden stijgen – in feite wordt er gedacht dat ze tot een stijging van 2,7 graden of meer zullen leiden.”
We hebben het dus over goede voornemens die, zelfs als ze naar de letter worden uitgevoerd het verkondigde doel – een uiterste temperatuurstijging van twee graden – niet gaan bereiken. Een beetje magertjes, en zeker geen absolute keerpunt ten goede. Dat zijn tot niets verplichtende goede voornemers zelden. Voor de goede orde heeft Vaughan er ook nog bij gezet dat al bijna één graad temperatuurstijging van de twee die als limiet wordt gezien, zich heeft voltrokken. Het staat er dus helemaal niet goed voor.
Er is meer te zeggen over het zojuist gesloten verdrag. Zo is het verslag pas wet als 55 procent van de deelnemende state, die dan ook samen nog voor 55 procent van de uitstoot van broeikasgas verantwoordelijk zijn, het verdrag hebben geratificeerd. Er is weliswaar iets afgesproken over “klimaatschade” waarvoor landen financiële steun tegemoet kunnen zien., op aandringen vanuit armere landen. Maar: “De rijke landen hebben een bepaling laten opnemen dat deze erkenning nooit kan leiden tot juridische aansprakelijkheid en/ of financiële compensatie.” Zo blijft eventuele steun afhankelijk van tot weinig verplichtende verdragstekst en van goede bedoelingen.
Met dit alles in het achterhoofd zie ik geen reden om erg blij te zijn met het nu gesloten verdrag. Hoe groter de euforie er omheen, hoe groter de zelfvoldaanheid van de leiders die tot tranen toe bewogen het ‘historische akkoord’ hebben gesloten, hoe groter ons geloof in de hype, hoe effectief het fatale broeikasgas van de gebakken lucht de atmosfeer verder verziekt. Wie een klimaatramp wil helpen voorkomen, kan maar beter met die gebakken lucht afrekenen en de ermee gevulde zeepbellen genadeloos doorprikken. Dat hele COP21 heeft veel trekken van een cop-out, van het ontduiken van echt harde keuzes. Die maken we maar liever zelf.
En laten we onze keuzes dan met actie kracht bij zetten ook, zoals de duizenden betogers deden die dwars tegen de noodtoestand in toch een mooie demonstratie hebben weten te houden. Een Volkskrant-verslaggever beschrijft het decor: “Voor iedere zijstraat staan tien politiebusjes met zeker dertig agenten. Traangaspistool in de aanslag.” Maar de actie ging door. “De regering heeft de demonstratie uiteindelijk niet verboden, ondanks de noodtoestand.” Kennelijk koos de regering voor het voorkomen van imagoschade op deze zo feestelijke dag…
Maar hoe dan ook. Hier ligt onze hoop: niet bij regeerders, maar bij actievoerders. Niet in een conferentiegebouw, maar op straat.
Peter Storm
#1 by barry on 2015/12/14 - 14:33
Zoals ik het zie is het een grote stap in de juiste richting, dat het niet genoeg is weet iedereen die begrijpt hoe het zit- uiteindelijk moeten we een groot deel van de fossiele brandstoffen in de grond laten zitten, of we naaien onszelf een oor aan. Het lijkt me dat dit onderschreven wordt door dit akkoord, het is niet DE oplossing, eidere 5 jaar worden de doelen opnieuw bekeken. De wetenschap lijkt gerespecteerd te zijn, zonder dat de politiek van de ontkenners het heeft kunnen torpederen.
Dat er iets hoger haalbaars zou zijn geweest op dit moment heb ik nog niemand horen beargumenteren, het lijkt dan ook dat het geklaag niet over het accoord gaat maar vooral over de beperking om als wereld redelijk met zulke grote problemen om te gaan. Dat is een probleem, maar niet iets wat we zomaar kunnen oplossen.
Niet bindende afspraken zullen niet tot de perfecte oplossing leiden,bindende afspraken ook niet,zoals we kunnen weten. Zoals je schrijft geeft dit mogenlijkheden, om politiek druk uit te oefenen door actie voerders , en uiteraard regeringen lossen niet alle problemen op, ze regeren zoals ze willen, maar het lijkt er wel op dat ze op dit moment willen dat er meer gedaan kan worden.
Er is een hoopvol accoord, politici maken het mooier, actievoerders klagen over imperfecties. Alles blijft hetzelfde, en toch word alles beter, dit is hoe vooruitgang eruit ziet.