ravotr

zaterdag 2 mei 2015

In Tilburg beleefden we een zeer goede en gezellige Eerste Mei. In totaal namen tussen de veertig en vijftig mensen aan een tweetal levendige activiteiten in dat kader deel. Eerst een manifestatie in de middag. Daarna een samenzijn met lezing in de avond. Zo ‘n Eerste Mei pakt niemand de deelnemers meer af!

Lezing met gezelligheid

De avond was georganiseerd door de Tilburgse Anarcho Sociëteit (TAS) stond in het teken van een lezing van historicus Dennis Bos. Zijn komst naar Tilburg op de Dag van de Arbeid is inmiddels welhaast traditie, het was al de derde 1-Mei-lezing in even zoveel jaar. Deze keer besprak hij met een lezing-annex-Powerpoint-presentatie de zogeheten “Vergissing van Troelstra”, de episode waarin deze leider van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) in november 1918 de revolutie uitriep, w iets waar vervolgens tamelijk weinig van terechtkwam.

Dennis liet zien dat de gebeurtenis niet uit de lucht kwam vallen. Ook in Nederland was aan het eind van de Eerste Wereldoorlog ontevredenheid, en af en toe kwam die tot uiting in oproer, staking en muiterij. De revoluties in Rusland 1917 en Duitsland in 1918 zouden wel eens naar Nederland over kunnen slaan, en daar speelde Troelstra op in met zijn initiatief. De werkelijk e opstandigheid, aangevoerd oor radicale communisten en anarchisten, werd neergeslagen. De oproep van Troelstra had veel weg van een poging om die daadwerkelijke revolutie vóór te zijn. Het was voor rechts natuurlijk allemaal veel te veel: dat schaarde zich achter het koningshuis in een gigantische contrarevolutionaire manifestatie tegen de socialisten. Dit alles lichtte Dennis Bos toe met illustraties, anekdotes en ook statistieken. Zeer leerzaam, en met grote humor verteld.

Zijn gehoor vond het – zo bleek uit reacties – overwegend prachtig, al was er gelukkig hier en daar ook een kritische kanttekening. Dat houdt discussie levendig en voorkomt zelfgenoegzaam indutten. Het gehoor bestond uit rond de vijfendertig mensen, ongeveer net zo veel als het jaar ervoor. Een deel ervanw as er al eerder, want mensen van de TAS hadden voor een goedkope, lekkere en veganistische maaltijd gezorgd – in een treinwagon! Dat behoeft toelichting. De lezing werd gehouden in een hal op de Spoorzone die vroeger als gebruik is geweest als reparatiewerkplaats vand de Spoorwegen. De hal is nu een soort expositieruimte van het culturele initiatief Beyond Borders. En in die hal stond dus een treinwagon, die als bar dienst doet. Vandaar dus.

Hoe geslaagd de avond was, bleek na afloop. Heel wat mensen bleven hangen om na te praten en wat te drinken. En de daarin besproken zaken waren niet enkel gezellig, maar ook nuttig. Het uitwisselen van ideeën, het netwerken en samen uitdenken van volgende zetten in het plaatselijke alternatieve en activistische wereldje, in ene informele sfeer, is van dit soort avonden een hoofdbestanddeel, geen bijzaak achteraf. Van die mogelijkheid is gretig gebruik gemaakt, pas na één uur was de treinwagon leeg.

Verdubbeling in actie

Was de avond al mooi en goed bezocht, voor de middag gold dat dubbel en dwars. De avond trok soortgelijke bezoekersaantallen als vorig jaar, de middag zag meer dan een verdubbeling van deelnemers. Een paar mensen, werkend onder het etiket ‘1 Mei Tilburg Solidair‘ had een manifestatie op poten gezet, met een pamflet dat we uitdeelden, en met vijf sprekers.

Marjo Hoogzaad, van het initiatief zelf, leidde de zaak in, lichtte toe waar de 1 Mei-traditie vandaan kwam, en praatte de middag aan elkaar. Suzan de Groot-Fikke vertelde over sociaal eethuis De Pollepel, en waarom het belangrijk is voor het behoud ervan op te komen. Gerda de Vries, van het Feniks Emancipatie Expertisecentrum Tilburg, sprak over de nog steeds scheve verdeling van werk en andere taken tussen mannen en vrouwen, en stelde dat daarin mannen ook een verantwoordelijkheid hebben om tot verandering in rechtvaardige richting te komen. Nick J. Swart droeg een column voor waarin hij het neoliberale kapitalisme heel behendig vergeleek met een geloof. Alleen dan wel een geloof zonder verlossing. En Joris Hanse, van de organisatie Doorbraak, zette uiteen dat mensen verplichten werk te doen als ‘tegenprestatie’ voor een uitkering, een vorm van dwangarbeid is waarmee arbeidsrechten worden geschonden en mensen met betaalde banen worden vervangen door goedkopere arbeidskrachten. Hij wees ook op de noodzaak en het opkomen van strijd ertegen. Vandaar ook: “Onze tegenprestatie is verzet”.

Al met al een gevarieerd inhoudelijk programma, waarbij de sprekers werden afgewisseld dan wel afgesloten met korte optredens van ondergetekende met zang en gitaarspel. Dat was wel een beetje behelpen, want de gemeente had na aanmelding van de actie laten weten dat versterking, afgezien van een enkele megafoon, niet was toegestaan. Tijd om dat nog aan te vechten was er nauwelijks, we hebben deze belachelijke beperking dus knarsetandend gehanteerd als gegeven situatie. Les hieruit: volgend jaar eerder aanmelden, zodat we die tijd wél hebben want het is natuurlijk wel van de zotte dat georganiseerde meningsuiting alleen mag als die niet al te goed hoorbaar is buiten een straal van zeven meter. Aan de sfeer deed het allemaal verder niets af. Van politie trouwens ter plekke geen spoor, hele bizar maar vooral ook heel aangenaam. Het enige spanningsmomentje kwam toen twee omstanders, waarvan één duidelijk in psychische nood en voorzien van een bierblik, tussen de deelnemers stonden en incoherent tegen elkaar begonnen te schreeuwen tijdens een toespraak. Deelnemers slaagden er tamelijk snel in de boel te kalmeren.

De aanwezigen vormden een gevarieerde groep. Die was om te beginnen groter dan voorgaande jaren toen er kleinschalig, met een paar spandoeken en flyers, wel actie gevoerd is op 1 Mei. Vorig jaar namen daar iets van dertien mensen aan deel. Gisteren was het aantal aanwezigen op het hoogtepunt iets boven de dertig. Dat is dus meer dan een verdubbeling. Een aantal deelnemers was er ‘s avonds bij de lezing ook; de deelname van de twee activiteiten overlapte flink, hetgeen bij zo ‘n combinatie van actie een reflectie eigenlijk ook wel heel aardig is.

Ik herkende bekende gezichten, en er was veel handengeschut van bekenden, veelal maar niet uitsluitend wat oudere mensen. Het waren wel weer grotendeels witte mensen, meer mannen dan vrouwen, hetgeen het des te aardiger maakte dat onder de sprekers de vrouwen in de meerderheid waren. Onder de aanwezigen bevond zich ook een handvol migranten, kennelijk van Turkse afkomst, jong en ouder. Deze doorbreking van het patroon waarin acties bijna uitsluitend witte deelnemers trekken, vind ik belangrijk en van grote waarde. De onderkant wiens solidariteit we trachten op te bouwen, bestaat immers uit mensen van alle kleuren en herkomsten, en juist niet-witte mensen zitten binnen die onderkant zelf vaak nog vérder onderaan. Onze manifestatie had niet voor niets als motto overigens: “Opkomen voor elkaar, wie je ook bent, en van waar je ook komt”. Dat motto stond op een spandoek, één van de drie van te voren meegebrachte spandoeken. Ter plekke had de Doorbraak-spreker echter ook nog een spandoek, en er was een zwart rood doek met een onmiskenbare anarcho-A.

Er was sowieso ook een aardige hand vol jonge mensen naar de actie toe gekomen, ook een stapje vooruit in een actiewereld waarin de gemiddelde leeftijd maar al te vaak dichter bij de vijftig dan bij de twintig is.. Eén van hen bleek enigszins teleurgesteld dat er geen optocht was. In de organisatie schatten we echter ter plekke in dat, als we zouden gaan lopen, het merendeel van de aanwezigen niet mee zou doen. Maar ik zei wel tegen de jongeman die een demonstratie wilde, dat hij de megafoon kon pakken en het aanwezigen voor kon stellen. Dat deed hij, maar het sloeg niet aan. Mensen gaven er de voorkeur aan onderling na te praten in de zonnige namiddag, en daar viel in de gegeven situatie veel voor te zeggen. Dat echter, vanuit demonstranten zélf, hardop wordt geopperd om een stilstaande manifestatie af te ronden met een optocht, laat echter wel iets moois zien, een potentieel van strijdlust. Het was één van de tekenen dat we in Tilburg op kleine schaal bezig zijn de Eén Mei-traditie weer handen en voeten te geven. Méér handen en voeten en opgewekte hoofden dan voorheen. Dit gaan we dus dóórzetten, deze trend.

Peter Storm