zaterdag 3 mei 2014
De Een Mei-traditie vertoont dit jaar tekenen van hardnekkige overlevingsdrang, met hier en daar stapjes vooruit. Er was actie in Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Tilburg en hier en daar elders. Over Tilburg heb ik het al gehad. Over andere plaatsen nog niet. Bij deze.
Over Rotterdam en Amsterdam ben ik kort. Ik zag weinig online erover, behalve op Facebook. Mijn indruk is dat met name de betoging in Amsterdam ongeveer verlopen is zoals dat te verwachten viel, met veel rode vlaggen en de aanwezigheid van een hele reeks socialistische en communistische groepen met hun partijsymbolen. AT5 maakte melding van 500 tot 600 demonstranten volgens de verwachting vanuit de organisatie. Of dat aantal is gehaald weet ik niet. Het Parool heeft een fotoserie, waarop we vooral heel veel vlaggen van de NCPN (Nieuwe Communistische Partij Nederland) zien, plus wat borden van de Internationale Socialisten (IS) en enkele spandoeken waar ik gene organisatie bij kan ontwaren. Of met name dat NCPN-vlagvertoon zo beeldbepalend als je uit de foto ‘s zou kunnen opmaken, weet ik niet. Hoe de gang van zaken in Rotterdam was, evenmin.
UIt Leiden kwam een vrolijk makend verslag. Daar had Doorbraak net als vorig jaar een manifestatie tegen dwangarbeid – waarmee het gedwongen werken voor je uitkering raak typeert – georganiseerd als manier om 1 mei te vieren. De burgemeester had, net als vorig jaar, absurde beperkingen aan het uitdelen van flyers opgelegd. “Vandaag heeft niemand zich gehouden aan zijn absurde voorschriften. Ze zijn niet eens ter sprake gekomen”, schreef Eric Krebbers over het burgemeesterlijk decreet in zijn reportage. Van die actievoerders waren er overigens 65. “Uiteindelijk waren we met twee keer zoveel mensen als de beide vorige keren”, aldus het verslag.
Ook de actie in Den Haag maakt me blij. Daar was een antikapitalistische demonstratie op poten gezet, onder de kop “1 mei iedereen vrij”, met leuzen als “Mondiale bestaanszekerheid; Open grenzen voor alle mensen; Stop de repressie en controlewaan; Stop racisme; Stop privatisering en afbraak sociale voorzieningen”, en de uitsmijter “Vrijheid en welvaart voor iedereen”. Uit de oproeptekst, na een opsomming van repressieve ellende: “Het is genoeg geweest, ons geduld is op. Het is tijd om ons te organiseren, verzet te bieden en ons lot in eigen hand te nemen. Daarom roepen wij iedereen op samen met ons op 1 mei in verzet te komen tegen de verstikkende kapitalistische maatschappij en op te komen voor een samenleving die gebaseerd is op zelforganisatie en solidariteit.”
De demonstratie begon op het Hobbemaplein, waar ook al de demonstratie tegen de NSS begon. Organisatoren hadden besloten om juist in en om arme volkswijken, de Schilderswijk en Transvaal, actie te voeren. Uit het verslag vanuit de organisatie: “Deze route was gekozen omdat er juist in deze wijken veel armoede heerst, en omdat hier steeds weer duidelijk wordt dat de gemeente zich niet bekommert om het welzijn van de bewoners.” In die wijken hakken ook politiegeweld en racisme en hard in, dáár is de reden om in verzet te komen wel heel concreet. De demonstratie laat zien, dat mensen daar bondgenoten hebben, actievoerders die wijkbewoners de hand reiken.
Aanvankelijk was het aantal betogers niet heel groot, ik lees op Indymedia over 100 mensen bij het verzamelpunt, 140 mensen die bij het begin meeliepen. En bijval uit de buurt! “Veel buurtbewoners hebben zich aangesloten bij de demo of staan aan de zijlijn en juichen de demo toe.” Een verslag van Omroep West schreef: “Enkele honderden mensen liepen donderdag in een optocht door de Haagse Schilderswijk.” Het al aangehaalde verslag vanuit de actie zelf: “De demonstratie groeide uit tot ruim 300 personen”. Ik vind het helemaal niet slecht. Je mag immers meewegen dat sommige potentiële deelnemers er niet waren omdat ze elders demonstreerden, in de genoemde plaatsen of bijvoorbeeld in Tilburg waar ik mijn ding deed.
De demonstratie zag er strijdbaar en kleurrijk uit, dat laatste vooral vanwege de flonkerende spandoeken. Ik zag op foto’s: Een helblauw ding met politielogo en al en “tegen politiegeweld, tegen racisme” er op; “Den Haag tegen racisme” op paarse achtergrond. Wit met geel, voorzien van de leus “meer zon, minder politie”. Een diagonaal rood/zwart doek mety “Smash Capitalism – Haagse autonomen”, en een paars kopspandoek met “1 mei antikapitalistische demonstratie”, plus de genoemde leuzen. Op een fotoverslag kunnen we nagenieten en inspiratie opdoen. Zwarte, zwart-rode en ook een zwart-paarse vlag. Later werden er ook fakkels aangestoken, zag ik op foto’s. Joke Kaviaar hield een toespraak: “Internationale uitbuiting vraagt om internationale strijd!”. Op een fotoreportage kunnen we nagenieten en inspiratie opdoen.
Het was opvallend hoe de radicale uitstraling niet in strijd bleek met het aansluiten op wat in de buurt leeft. Dat is enerzijds omdat het niet voor het eerst is dat zo ‘n soort optocht door de Schilderswijk trok: herhaling maakt mensen vertrouwd, er is ongetwijfeld inmiddels herkenning. Maar het is waarschijnlijk ook het gevolg van de woede die in dezelfde buurt al broeit, en waar de demonstratie, juist met haar stevige toonzetting, bij aansluit. Als je om de andere dag wordt afgetuigd door racistische agenten, dan word je eerder aangesproken door gebalde vuisten, “Smash capitalism” en leuzen tegen politiegeweld dan door een vriendelijke glimlach richting het bevoegde gezag. En een groep die zich afschermt door spandoeken kan er onaantrekkelijk uitzien voor wie denkt in een vrij land met demonstratierecht en alles te leven. Maar het blijkt keer op keer helaas nodig, niet alleen voor een weerbare uitstraling, maar ook als feitelijke verdedigingslinie tegen immer mogelijk politiegeweld. Zo krijg je een demonstratie die niet met zich laat sollen, en dat laat zien ook.
Opmerkelijk genoeg hield de politie zich deze keer enigszins in. Geen politiecharges, geen arrestaties, wel momenten waarin agenten de stoet tegenhielden om te mekkeren over vlaggenstokken en zo. De stoet kon echter steeds toch verder, en de politie hield zich gedeisd.
Ik heb nagedacht hoe dit te verklaren was. Mijn vermoeden: de sympathie van de buurt! Tweehonderd of driehonderd demonstranten uit elkaar jagen lukt wel, als de politie perse wil. Een incident provoceren, een rel uitlokken om politie rechtvaardigen lukt eveneens, daar is de Haagse politie expert in. Maar een demonstratie uit elkaar jagen in een wijk waaruit al veel verhalen over racistisch politiegeweld naar buiten zijn gekomen, en waar onmiskenbaar sympathie voor en vertrouwdheid met radicale demonstranten is gegroeid, dat is een heel ander verhaal. Een houding van weerbaarheid, gecombineerd met sympathie vanuit de buurt, maakt repressie riskanter en de speelruimte ervoor kleiner. En deze keer nam de staat het risico kennelijk liever niet.
Als deze inschatting klopt, dan laat het eens te meer zien hoe belangrijk het is om na te denken, niet alleen hoe je demonstreert, maar zeker ook waar precies. Meer 1 mei-demonstraties op allerlei plaatsen volgend jaar, met verzamelpunt en/ of route door volkswijken wellicht?
Peter Storm