dinsdag 2 mei 2017
In Tilburg nam ik afgelopen dag deel aan een leuke, levendige, nu en dan zinderende 1 Mei-viering. Eerst een luid klinkende demonstratieve optocht die op een gegeven moment prachtig aan het voorgeschreven opad ontsnapte. Vervolgens soep. Daarop aansluitend een leerzame en weer bijzonder grappige 1 Mei-lezing van inmiddels vaste gast Dennis Bos. Volgend jaar weer, en volgend jaar weer meer.
Het activistisch platform Georganiseerde Weldaad, waarbinnen ik ook actief ben, had de demonstratie op poten gezet, onder de leus: ‘Tegen de haat, voor elkaar”(1). .Eerst een handvol, verrvolgens een tiental, en uiteindelijk tegen de vijftig mensen kwamen samen op de Heuvel in de binnenstad. Het was een tamelijk diverse groep, jong en veel ouder, vrouwen en mannen, en gelukkig niet louter witte mensen – de vloek van de actiewereld, die nog te vaak vrijwel absolute witheid ervan, maar hier dus bepaald een stuk minder absoluut – ook. Er was ook een journalist en een fotograaf van het Brabants Dagblad. (2) We luisterden naar toespraken (3), maar gelukkig niet al te lang. We deden dat zonder megafoon, Dat ging ten koste van verstaanbaarheid, maar bespaarde ons ongetwijfeld menig moment van erbarmelijk gepiep van dat ding. Dat doen we volgend jaar waarschijnlijk toch anders, want die dingen zijn weliswaar onhandig maar zonder versterking lukt het ook niet helemaal. Minimaal minpuntje, maar echt de pret drukken deed het niet.
Nick J. Swarth heette ons welkom, en legde vervolgens uit watn er mis is met handelsverdagen als TTIP en nu vooral CETA, waar we, zoals hij aannemelijk maakte, dus néé tegen dienen te zeggen. Já zeggen we dan tegen goede kwaliteit van voedsel, goede arbeidsvoorwaarden, een goed milieu en al die andere dingen waar foute handelsverdagen juist het mes in dreigen te zetten door juist het tgrote bedrijfsleven ruim baan te bieden. Ammar Alklhatib, vluchteling uit Syrié en nu een jaar in Nederland, vertelde in een treffend praatje over zijn ervaring, hoe goed het was om samen te zijn met mensen die zich tegen de haat uitspreken.
Veerle Slegers, zojuist aangesneld en net bijgekomen van het gehijg omdat ze zich wegens vertraging had moeten haasten, hield een indrukwekkend betoog waarin zem over haar ervaringen met ondersteuining van vluchtelingen in Calais, sprak. Een beroep doen op ‘de politiek’ hielp klaarblijkelijk niet; Ze onderstreepte de noodzaak om dingen zelf en samen te doen, het heil niet van de politiek te verwachten en vooral ons niet tegen elkaar te laten opzetten. Werknemers, mensen zonder baan, al de mensen die iets beters willen, niet tegenover elkaar maar naast elkaar en verbonden met elkaar. Dáár ligt de hoop op verbetering, zo maakte ze duidelijk. Veerle was ooit Statenlid voor de SP, maar is inmiddels niet alleen geen lid meer van dat vertegenwoordigende orgaan maar ook uit de partij gestapt en zelfstandig links activist. Erg fijn om haar zo te horen spreken.
Maret en Eric, van de organisatie Doorbraak, vertelden van het “blok van baanlozen en flexwerkers” dat vanuit Doorbraak was opgezet als onderdeel van de grote FNV-demonstratie in Amsterdam, vanwaaruit zij – ook met vertraging – net naar Tilburg waren gekomen. Ze gaven een verkorte versie van hun praatje aldaar, waarin ze naast de noodzaak van strijd tegen het opgelegde arbeidsethos onderstreepten.ook de strijd tegen racisme en patriarchaat onderstreepten (4).
Daarna konden mensen zich voorzien van jerrycans, stokken en ander geïmproviseerd slagwerk, voor een trommelsessie. Vervolgens konden we aan de optocht beginnen. Luid trommelend, voorzien van diverse kleurrijke spandoeken en anarchistische vlaggen, en inmiddels bijna vijftig in getal, gingen we lopen, de Heuvelstraat. Trommelen betekende veel levendigheid, en dat trok aandacht van omstanders. Veel van ons vonden het overduidelijk ook leuk om te doen. Trommelen betekende echter ook dat het lastig was leuzen te roepen. Enkelen probeerden “So-So-So-Solidariteit” en “A-Anti-Anticapitalista” en ook een keer “Geen mens is illegaal”. Maar het brak niet door het trommelen heen, en uiteindelijk was dat ook niet erg. Het gebeurde allemaal met plezier, en het had beslist ies. Zo werd, zo observeerde één van ons achteraf, de optocht ook echt iets van een viering.
Een ondeugende viering, ook dat nog. Na de Heuvestraat sloegen we af, de Oude Markt naar links, en vervolgens nogmaals naar links richting Stadhuisplein. Daar aangekomen zouden we rechts gaan, en dan links naar de Paleisring. Iemand kreeg echter ter plekke een ingeving: Emmapasage! Het overdekte winkelcentrum tussen Stadhuisplein en Piusplein, dus. Yesss! Ter plekke, terwijl we bezig waren rechtsaf te slaan, bogen we weer terug en gingen die Emmapassage in. Dáaŕ klonken de jerrycans extra mooi, en met zeer vrolijke gezichten kwamen we er aan de andere kant weer uit. Opgewekt doortrommelend, via Piusplein, even de Korte Heuvel in en weer terug, kwamen we uiteindelijk in een uitstekende spirit terug op de Heuvel.
Daar vertelden twee van ons, waaronder ikzelf over de activiteiten die komende zondag, 7 mei, op stapel staan tegen de komst van de extreem-rechtse groepering Pegida. Om 5 uur ‘s middags symbolische acties: lichtjes als teken van verbinding en hoop, een exorcistisch ritueel om het Pegida-vergif uit te drijven. Eerder op de dag pogingen om Pegida te overstemmen met fluitconcerten, boegeroep, pogingen om anti-Pegida-posters onder hun neus geduwd te krijgen en wat we verder kunnen bedenken. Die aankondiging mocht ik op verzoek ook nog in het Engels doen. Op de website van AFA Noord-Babant lees je meer (5).
Daarmee was de demobnstratie officieel afgelopen. Maar velen van ons wilden naar de soep en de lezing in paradox. Ook dat deden we in groepsverband, met een spandoek voorop – groen, met als tekst ‘Arbeiders sta op, bazen rot op, en een grote A in het midden – en onder het roepen van leuzen. Zo dienden pakweg twintig mensen nog een geïmproviseerd demonstratief dessert op na de demonstratieve hoofdmaaltijd. Nu wél met onbelemmerde leuzen. Grappig werkte de slogan: “1 Mei: iedereen vrij!” Gevolgd door: “2 Mei: Iedereen vrij!” …
Na korte tijd konden we in Paradox aan de soep en het brood beginnen die door mensen van de Tilburgse Anarcho Sociëteit (TAS) was verzorgd (6). Intussen was het gezellig, in afwachting van de lezing fvan Dennis Bos. Lang niet alle mensen die van de demo waren meegekomen, bleven tot en met die lezing. Maar anderen, die niet op de demo waren, kwamen intussen wel Paradox binnen. Het werd gezellig druk. Eén van de andere TAS-organisatoren had geteld: pakweg zestig aanwezigen. Ongeveer het dubbele van het jaar ervoor!
De lezing zelf had als titel: “Reclame voor de revolutie: radicale symbolen door de jaren heen”. Dennis Bos, historicus en deskundig wat betreft ooral de vroege arbeidersbeweging in Nederland, nam ons mee in het verhaal over diverse linkse en radicale ‘logo’s’ De communistische hamer en sikkel bijvoorbeeld – in 1918 bedacht naar aanleiding van een prijsvraag die de nieuwe bolsjevistische regering uitschreef omdat ze een logo nodig had dat ze onder officiéle teksten kon plakken. Maar ook de anarchistische A met een cirkel eromheen, in de jaren vijftig van de twintigste eeuw opeens het symbool van diverse anarchistische groepen. En de zwarte en de zwart-rode anarchistenvlaggen, waarvan vooral de zwarte variant al in de negentiende eeuw tot de anarchistische beeldtaal was gaan behoren.
Ter afsluiting wees hij erop hoe waardevol het was om de alomtegenwoordige reclame in de openbare ruimte van tegenspraak te voorzien, door er bijvoorbeeld stickers overheen te plakken of zelfs graffiti aan te brengen ter vervanging van reclame. Daarmee onderstreepte hij het nut vanal dat gesticker en postergepklak waar bijvoorbeeld de Autonomen Brabant herhaaldelijk met fotobeelden over rapporteren.
Ik had de eer om als mede-TASS-organisator, na een ronde van vragen een antwoorden, Dennis van een cadeau te voorzien, of eigenlijk twee: een CD en een heuse TAS-oorkonde. Na ondertekening daarvan is hij nu officieel erelid van de Tilburgse Anarcho Sociëteit, een club die trouwens helemaal geen organisatie met leden is. Reden van deze eervolle o0nderscheiding is het feit5 dat Dennis Bos al voor de vijfde keer de 1 mei-lezing voor TAS in Tilburg deed. Wat mij en volgens mij ook wat hem betreft was dat zeker niet de laatste keer.
Daarna nog enkele mededelingen: over een symposium over de Tilburgse Muurkrant, binnenkort in het Stadsarchief; en wer derom over de anti-Pegida-acties. De afsluiting werd gevormd door muziek vanFRakx, twee gitaristen in een performance samen met Nick J. Swarth. Intussen was her en der de gezelligheid, het netwerken en het chillen rond de bar uitgebroken, evenals de aandacht voor diverse kraampjes in de foyer: eentje van TAS, eentje van de AntiRacismeGroep ARG Tilburg, en eentje van Autonomen Brabant. Een zeer gezellige afsluiting van een buitengewoon opgewekte en nu en dan behoorlijk strijdlustige 1 mei-viering. Volgend jaar weer, volgend jaar meer!
Noten:
1 “Vier 1 Mei, Dag van de Arbeid en doe mee”, Georganiseerde Weldaad, 28 maart, http://www.georganiseerde-weldaad.nl/2017/03/28/vier-1-mei-dag-van-de-arbeid-en-doe-mee/
2 Het Brabants Dagblad heeft en met video en foto’s aangekleed verslag opm de website. Zie Coen van Loon, “VIDEO: Demonstratie op de Heuvel in Tilburg tijdens Dag van de arbeid”, 1 mei 2017, http://www.bd.nl/tilburg-e-o/video-demonstratie-op-de-heuvel-in-tilburg-tijdens-dag-van-de-arbeid~adf3523b/ Ik zag daar dat iemand in de stoet een heuse fakkel ontsteekt! Datbwas me tiojdens het lopen zelf ontgaan.
3 zie op “Tegen de haat, voor elkaar”, de event-pagina op Facebook, “Tegen de haat, voor elkaar”ç de post van 18 april 2017: https://www.facebook.com/events/1769643456382788/permalink/1784854941528306/
4 Op de website van Doorbraak vind je een reportage: Eric Krebbers, “Relaxte 1 mei-demonstratie in Tilburg (beeldverslag)”, 1 mei 2017, http://www.doorbraak.eu/relaxte-1-mei-demonstratie-tilburg-beeldverslag/ Daar zijn deelnemers, maar ook spandoeken, mooi in beeld.
5 “Zeg NEE tegen Pegida in Tilburg”, AFA Noord-Brabant, 30 april 2017, https://afanoordbrabant.noblogs.org/post/2017/04/30/zeg-nee-tegen-pegida-in-tilburg/
6 “1 Mei-lezing Dennis Bos: Reclame voor de revolutie”, Tilburgse Anarcho Sociëteit, 12 april 2017, https://tanarchos.noblogs.org/post/2017/04/12/1-mei-lezing-dennis-bos-reclame-voor-de-revolutie/
Peter Storm
#1 by Yoshimi Makasotu on 2017/05/03 - 15:26
Kortom, semantische worstelingen dit, definitie kwesties en miscommunicatie, zoals die zo vaak voor komt.
Ik denk erg individualistisch/egoïstisch. Gaat een revolutie mij vooruit brengen ? Gaat het in mijn voordeel werken ? Men zegt van wel, maar is dit ook zo ? Maakt mij dat reactionair ? Nee, want ik houd het niet tegen, ik vrees het niet. Ik vraag mij alleen af wat mijn plek in die ontwikkelingen zou zijn en of dat een verbetering is. Ik wil gewoon met rust gelaten worden, zoals mutualistball het zou zeggen.
Als ik aan revolutie denk, zoals jij het hier neer zet. Een uitdieping, een omslag in het denken etc. Ik neig dan erg naar het black swan model. In die zin, veranderingen komen soms uit de lucht vallen en zijn niet te beredeneren, of in een soort Hegeliaans model te vatten. Het idee van property en recht word door een klein percentage intellectuelen en studenten verworpen nu, ook wat arbeiders btw. Maar het moment waarop een andere orde aanwezig is, waarin men anders om gaat met property, recht en productie, is niet af te dwingen met ‘een revolutie’. In die zin, toen de bolsjewieken de adel verworpen en de kapitalistische rechtsorde. Toen was er iets dat nog steeds in de hardware van de mensen vastgeroest zat. Een erfenis van de burgerlijke maatschappij, namelijk het autoritaire denken. Het was niet de keizer heeft altijd gelijk, maar Lenin heeft inherent gelijk. Een echte revolutie was het dus niet, in die zin dat het de mens niet een andere perceptie van leven gegeven had. Slechts autoritair leven, in een ander jasje.
Stel dat nu asap een revolutie gefaciliteerd zou worden, dan kan ik mij niet direct voorstellen wat dat voor jou en mij zou betekenen. In die zin kan ik het niet aanwakkeren, omdat ik niet weet in hoeverre het mij zou aantasten en ik weet ook niet precies wat ik mij erbij zou moeten voorstellen en wie het dan zouden moeten doen. Als iemand de voorwaarden zou geven en mij zou vertellen wat mijn positie in het productieproces zou zijn, dan zou ik een afweging kunnen maken. Als het mijn kwaliteit van leven zou verbeteren zou ik erin mee gaan. Ik zou er honderd procent voor gaan, of ik zou er afstand van doen. Maar dan zou het dus allemaal heel reel en tastbaar zijn en niet losse flarden van retoriek.
Zou een revolutie mij dan bedreigen ? Ik heb geen belangen als die van de kapitalistische, of bureaucratische klasse. Maar zoals veel mensen heb ik op dit moment een plekje binnen deze maatschappij. Een baan, of werk, ZZP, of iets dergelijks. Alleen zei die niets te verliezen hebben, zullen sowieso honderd procent voor een revolutie gaan. Ik weet niet wat ik te verliezen heb, als niemand mij concreet kan vertellen hoe of wat. Daarom is het een ambigue uitspraak. Niet een uitspraak die ‘fout’ is. Maar hierom heb ik hierbij gemengde gevoelens en ik denk dat stiekem andere salon anarchisten deze gevoelens ook hebben.
#2 by peter on 2017/05/03 - 13:28
“Als je over revolutie schreeuwt en naast jou staat een third worldism maoïst hetzelfde te brullen, dan kan ik je verzekeren dat jij er in zijn revolutie minder goed vanaf zal komen.” Ja. maar dat is een arrgument tegen third world maoisten, n iet tegen het woord ‘revolutie’. En het is niet ‘zijn revolutie” waar ik voort schreeuw.
#3 by peter on 2017/05/03 - 13:27
De grap ism dat hetn woord “insurrectie”net zo goed problematisch is. 1. Het is weinig gangbaar. Vrtaag maar eens aan iemand in je omgeving wat ze zich bij dat woordn indenken. het is jargon. Bij ‘revolutie’denken mensen soms nogh aan barricadegevechten en zo. Maar insurrectie? Moeilijk woord!
Bovendien is het een woord dat ook binnen het officiële communisme belmng heeft. lenin pleitte in 1917 ervoor dat zijn partij de gewapende opstand doorvoerde om de macht te krijgen. Kijk eens in Engelstalige boekjes van hem hoe dat er uit zag. “Armed insurrection”. Lenin was voorstander van insurrectie. Trotski ook, die speelde er een sleutelrol in, in 1917. Veel anarchisten waren sceptisch, sommigen zagen er slechts een machtswisseling aan de top in en noemden zoiets contrarevolutionair.
Voor mij zit de clou ertgens anders. “Revolutionair” gaat over de diepte van de verandering, de grondigheid en zo. ‘Insurrectie” oftewel opstand is een actiemiddel, net als staking, demonstratie, blokkade en weet ik wat.En een actiemiddel kan onderdeel uitmaken van de methodiek waarmee je een revolutie kunt bereiken. Maar opstand kan ook door de andere kant – door leninisten, maar soms ook door fascisten – worden gehanteerd.
#4 by Yoshimi Makasotu on 2017/05/03 - 13:16
Het word gezegd, maar het betekend niet zoveel als er niet naar gehandeld word.
Alsook, deze terminologie is heftig en heeft blijkbaar geen reële betekenis voor de realiteit. Niemand pakt immers de wapens op. Is een maagdenhuis bezetting een revolutie ? Zo ja, dan ben ik ook pro revolutie. Is het een militante staking, ja dan sta ik ook voor revolutie. Maar wat revolutie is, daar heeft iedere marxistische en iedere anarchistische sub sekte een andere mening over. Als je over revolutie schreeuwt en naast jou staat een third worldism maoïst hetzelfde te brullen, dan kan ik je verzekeren dat jij er in zijn revolutie minder goed vanaf zal komen. Kortom, niet een stellingname zonder haken en ogen.
Mijn vorm van anarchisme is niet populair. Ik ben een sympathisant van een synthese tussen markt mutualisme, collectivisme, individualisme, autonoom communisme en misschien zelfs zou er binnen de marge ruimte kunnen zijn voor anarcho kapitalisme, al lijkt die kans mij nihil. Ik sluit het alleen niet uit. Ik ben allereerst libertair, dan pas revolutionair.
Over dit laatste zal ik binnenkort een stukje schrijven, dat misschien wel ergens geplaatst kan worden.
#5 by peter on 2017/05/03 - 12:55
“Er is alleen maar insurrectie voor anarchisten, voor communisten is er de revolutie.” Dat is de mening van sommige anarchisten. Andere anarchisten zien dat anders. Menig anarchist spreekt over de Spaanse revolutie, als een poging om “een libertaire orde, strijd voor persoonlijke autonomie en insurrectie binnen een land” etcetera, van de grond te krijgen. In jouw perceptie is dat dus verkeerd. Best. Het neemt allemaal niet weg dat juist ook op anarchistische (delen van) demonstraties de roep “One solution: Revolution!” menigmaal weerklinkt. Kennelijk komt de interpretatie zoals ik die uiteenzet, binnen actieve anarchistische kringen meer voor.
#6 by Osaka Hyamasta on 2017/05/03 - 11:57
Het is allemaal een semantische kwestie dan. Wat jij revolutie noemt, zie ik niet als revolutie.
Jij wilt insurrectie doorzetten. Zoals in de jaren tachtig de insurrecties heel dichtbij de instituten van de macht kwamen. Zo dichtbij dat er bijna geschoten werd met scherp.
Het is hetzelfde als wanneer jij communisme zegt, maar aan zwarte vlaggen en Oekraïne denkt, 1900.Alweer een semantische kwestie. Het woord communisme is besmet, het woord revolutie ook. Het is geen goede reclame om over revolutie te spreken, ook als je er iets anders mee bedoelt.
Was Spanje 1930 revolutie ? In mijn perceptie niet. In mijn perceptie was het libertaire orde, strijd voor persoonlijke autonomie en insurrectie binnen een land, maar sterk gebonden aan een gebied dat al heel lang in strijd was met de instituten van autoriteit. Er is alleen maar insurrectie voor anarchisten, voor communisten is er de revolutie. De insurrectie kan klein plaats vinden ( men kraakt een huis ), of groot ( men kraakt een economie ) Maar een revolutie is altijd bedoelt om een weerwoord te formuleren op het westerse imperialisme. Insurrectie is voorbij iedere vorm van wat voor imperialisme dan ook.
#7 by peter on 2017/05/03 - 02:56
Wat geleid wordt door voorhoedepartijen is een contrarevolutie, gene revolutie. revolutie is voor mij in het verlengde van insurrectie, die er een onderdeel, de drijvende kracht, achter vormt. Voorhoedepartijen herstellen de orde, na een facelift, en zijn dus in essentie strijdig met revolutie. Wat jij revolutie noemt, dat noem ik een staatsgreep of een militaire machtsovername. En ja, zonder revolutie gaan we naar de bliksem. Als revolutie niet mogelijk in Nederland dan verdwijnt de ene helft onder de golven en de andere hel;ft onder de laarzen van bruinhemden. In die zin geldt dus het ook door mij graag geroepen “One solution: revolution dan echter naadloos gevolgd door het erbij horende: “One direction: insurrection”.
#8 by Yoshimi Makasotu on 2017/05/03 - 00:20
Bij ons in Amsterdam was het niet denderend. Men schreeuwde de zin ‘one solution revolution’. Dit was dan weer tegen het zere been van iemand die mee liep in de demo, want ‘revolutie is geweld’ en toen kwam er door het geschreeuw van de mensen heen, een soort halve discussie op gang over geweld en de plaats van geweld in een linkse beweging. Iets waarvoor je eigenlijk even voor zou moeten zitten en niet iets dat je in elkaars oor dient te schreeuwen, zodat je elkaar kan verstaan tijdens een rumoerige demonstratie.
Alsook, ik erger mij eerlijk gezegd ook een beetje aan deze slagzin. In die zin, er komt in NL geen revolutie. Als er revolutie komt, dan komt die in de derde wereld, waar men echt letterlijk niets te verliezen heeft, behalve dan hun leed en hun ketenen.
De ‘revoluties’ in NL, die het verst in ons geheugen liggen, waren geen revoluties, maar insurrecions. Een opstand is anders dan een revolutie. Een revolutie heeft een voorhoede partij, een para militaire tegenmacht, die de dienst uitmaakt. Iets waar ik mij als anarchist geheel niet ik kan vinden. Ik wil noch Pechtod, noch een of andere communisten generaal hebben, die mij van alles door mijn strot gaat duwen. Of het nou in het belang van ‘het land’, of ‘de klasse’ is.
De insurrections in NL, in de jaren tachtig hebben wel degelijk vruchten afgeworpen. Allereerst leidde het kraken waar ik op doel tot woonruimte. Het leidde tot een besef van eigenwaarde onder de bevolking en als laatste zijn er heel veel sociale centra nog steeds gelegaliseerd. Het heeft zijn sporen nagelaten, zonder een voorhoede die dit door ‘revolutie’ aan alles en iedereen opgedrongen heeft.
Alsook, de Nederlandse jongeren die dit schreeuwen, zitten om acht uur weer aan het avondeten bij papa en mama. En, Joost, hoe was jou dag ?
Ik bedoel, doe het, of doe het niet. Maar ga niet schreeuwen dat het zou moeten gebeuren. Als het gebeurt, dan zien de mensen wel of het een goede zaak is en of ze zich erin zouden willen mengen.
Dan de liberal die bang werd van het geweld in deze zin. Dat mensen schrikken van het woord revolutie, kan ik eerlijk gezegd wel inzien. Waar denken we aan, bij revolutie ? Nee, de meeste mensen denken dan niet aan Mhkano, of een autonome boer uit de vorige eeuw. Nee, men denkt aan Stalin en aan gulag’s, Mao’s culturele revoluties en de bergen aan bergen van opgestapelde schedels van slachtoffers. Gaan die brave, stoere FNV arbeiders een revolutie uitlokken ? Gaan ze machinegeweren kopen en hun bazen afzetten ? En dan, gaat hun leider dan een communistisch NL uitroepen ? Kijk, dat dit in Colombia, of een of ander verpauperd derde wereld land gebeurt, dat zou nog kunnen. Maar hier in NL zijn we op zichzelf al een beetje de burgerlijke klasse van de wereld. Niet iedereen natuurlijk, en er is zeker ook armoede, maar je snapt mijn punt.
Maar de liberal in kwestie heeft ook weer niet helemaal gelijk, want in sommige gevallen is geweld dus wel nodig. Zo ging laatst in Amsterdam een liberal huilen over het geweld tegen de alt right in Amerika. Sommige mensen zijn zo van God los, zo extreem gewelddadig als grondstelling, dat ze geheel buiten het domein van de vrije mening en de peace en love lowlands sfeer vallen. In sommige gevallen gaat het over leven en dood en kan alleen met de harde hand opgetreden worden, zeker als de politie dit niet doet. Als er nooit illegale acties tegen de uitbuiting van fabriekswerkers waren geweest, dan zaten we nu nog steeds aan de ketting in een verduisterde fabriekshal, twaalf uur per dag jassen te naaien.
Maargoed, ik dwaal af.
De enige zin die mij wel beviel, was de oproep om fasciten de stad uit te jagen. Dat is zo’n voorbeeld van een beweging die niet met de mantel der liefde benaderd dient te worden, ook niet als jij van jezelf vind dat je heel erg van de flowerpower bent.