ravotr

dinsdag 24 september 2013

De 21ste september is de dag dat links demonstreerde tegenover uiterst rechts dat ook de straat op ging. Links was in Amsterdam in vol ornaat op straat, en dat was best okay maar geen reden voor ronkende triomfkreten. Ook in Den Haag werd tegen bezuinigingen en tegen racisme actie gevoerd, in protesten die echter vrijwel geheel zijn genegeerd. Daarom wat extra aandacht voor de goede acties in Den Haag – niet dat enge PVV-spektakel, maar wel ‘Het is genoeg’ en ‘Stop racisme stop de bezuinigingen’ – want die dreigen in de aandacht vrijwel onder te sneeuwen. Dat is zuur en verdient tegenwicht. Het was immers in Den Haag niet alléén maar Bruine Zaterdag.

Eerst ‘Het is genoeg’. Deze actie, gelanceerd vanuit de Facebookpagina Dutch Revolution, was al vanaf juli in de maak. Een kleine groep mensen heeft als een paard gewerkt om, los van politieke partijen en gevestigde organisaties, een protest op poten te zetten dat dieper ging dan enkel de strijd tegen regeringsbeleid. Internationale solidariteit, opkomen voor mensen aan de onderkant, afwijzing van repressie, van de afluisterstaat, van heel de rechtse agenda, het bepaalde richting en toon. En aanvankelijk verspreidde de oproep zich vrij snel over Facebook. Het was midzomer, alles lag stil. Dat hier iets bewoog, was bemoedigend. Ik heb me rond die tijd aangemeld en ben de oproep gaan verspreiden. Gelukkig was ik bepaald niet de enige.

Twee kinken kwamen er in de kabel en haalden veel van de vaart eruit. Eerst was er het nieuws dat Wilders dezelfde dag de straat op ging. Dat leidde tot verwarring. Keer op keer moesten de mensen van ‘Het is genoeg’ uitleggen dat ze iets totaal anders beoogden dan Wilders, dat het om twee theel verschillende acties ging, dat ‘Het is genoeg’ buiten de partijpolitiek bleef enzovoorts. Dat zoog energie, dat kan niet anders. Elke minuut dat je zoiets aan het uitleggen bent, kun je niet steken in het uitnodigen van nieuwe mensen, het verrichten van taken voor de actie en dergelijke. In die zin bracht de PVV al in augustus grote schade toe.

Tweede factor was de demonstratie in Amsterdam. Het initiatief ervoor kwam na ‘Het is genoeg’, maar al snel overvleugelde de demonstratie ‘Stop de bezuinigingen’ de actie in Den Haag. Dat kwam vooral door de verschillende aanpak. ‘Het is genoeg’ koos ervoor om partijen geen rol te geven, niet in de mobilisatie, niet in het programma. Ik vind dat in essentie terecht. Waar partijen de strijd domineren, worden actievoerders makkelijk achterbannen, instrumenten in handen van politici die een demonstratie zien als profileringsmiddel, als mogelijkheid om er een paar zeteltjes bij te winnen in de peilingen. Het protest is dan een middel dat niet in handen is van de demonstranten zelf, maar van politici. Zo wordt het protest makkelijk onderdeel van de gevestigde politiek waartegen demonstranten zich proberen te richten.

Ja, je kunt ook als deelnemer aan zo ‘n demonstratie proberen die greep te weerstreven. Ongetwijfeld hadden aardig wat deelnemers aan de Amsterdamse betoging zo’n houding. Goed! Maar juist ook pogingen om een heel protest te organiseren buiten de partijgreep om, verdienen steun. Zo ‘n poging was Het is genoeg’. Of de aanpak in elk opzicht vlekkeloos was, is hier bijzaak. De poging als zodanig en de immense inzet van organisatoren die ermee gepaard is gegaan, verdienen groten waardering. Petje af!

Dat de aanpak voor meer ‘party-minded ‘ mensen een reden, maar soms eerder een voorwendsel, geweest zal zijn om Amsterdam te prefereren boven ‘Het is genoeg’, dát is hier wel relevant. En natuurlijk gaan partijen en partij-achtige groepen niet de schouders zetten onder iets waar zij zich als organisatie niet voluit kunnen profileren en de show stelen. Dat de SP niet meedeed, was logisch, dat de Internationale Socialisten (IS) niet enthousiast was ook. Die zetten zich in voor Amsterdam. Dat de IS het niet kon opbrengen om zelfs maar in haar agenda op de site even melding te maken van ‘Het is genoeg’, was wat treurig. Dat ze in hun verslag over de dag in Amsterdam wél de PVV-manifestatie noemen, maar de acties van Dutch Revolution en van AFA – en dus de mensen die oog in oog met agressieve fascisten stonden – niet noemden, is, laten we voorlopig zeggen, erg triest.

Maar dat alles wat langs klassieke linkse lijnen georganiseerd was en wilde demonstreren, naar Amsterdam trok, was wel logisch. Dat scheelt natuurlijk opkomst. Veel mensen gaan nu eenmaal alleen demonstreren als hun organisatie ze als het ware meeneemt, of er minstens een stempel van goedkeuring op zet. Dat mechanisme doorbreek je niet enkel door te zeggen dat SP-ers welkom zijn, maar alleen als individu. Daar is meer voor nodig – een lastig probleem waar ik geen kant en klare oplossing voor heb. Accepteren dat je alleen met medewerking van partijen iets kunt organiseren is in ieder geval géén sluitend antwoord.

‘Stop de bezuinigingen’ werd een behoorlijke demonstratie, ‘Het is genoeg’ bleef klein. Buiten partijen om mobiliseren is nu eenmaal bewerkelijk, je moet dan mensen zo ongeveer één voor één benaderen, motiveren, overtuigen. Media-aandacht krijg je ook eerder als de SP meedoet dan als het om kleinschalige informeel werkende netwerken gaat. Ik vind dat de mensen van Dutch Revolution die Het is genoeg van de grond hebben getrokken, zich voor het resultaat – pakweg honderd mensen, maar met de aankomst van de deelnemers aan de AFA-manifestatie ruim 200 – zich nergens voor hoeven te schamen. Een volgende keer zuigt een gelijktijdige partijpolitiek gedragen actie hopelijk eens niet de aandacht weg – en dan kan een follow-up van Het is genoeg opeens flink groter worden. Horizontaal netwerken van protest en verzet bouwen, buitenom en tegenin de gevestigde politiek en instituties is nu eenmaal een moeizame weg. Maar een noodzakelijke.

Toen, een dag of tien voor de actiedag, de landelijke SP de Amsterdam-oproep oppikte, werd de slagkracht van Amsterdam, en de aantrekkingskracht voor velen, nog sterker. Media-aandacht voor ‘Stop de bezuinigingen’ kwam op gang, ‘Het is genoeg’ verdween nog verder in de marge. Dat binnen de Amsterdamse demonstratie de SP zich zeer breed maakte trouwens ook, tot ergernis van andere deelnemers. Ik weet van minstens één iemand die niet naar Amsterdam ging omdat hij geen zin had om braaf als kiezersvee achter de SP-aanvoerder aan te wandelen. De aanpak langs partijlijnen maakt breed mobiliseren makkelijker, maar stoot dus wel degelijk ook weer mensen af. Maar kwantitatief had die bredere aantrekking echter wel de doorslag. Dat ‘Stop de Bezuinigingen’ boven de 5.000 mensen trok, ‘Het is genoeg’ 100, later ruim 200 mensen is dus geen overweldigend succes voor de eerste, en zeker geen mislukking voor de tweede actie.

Dan was er nog de manifestatie van Antifascistische Actie (AFA). Die was, vond ik, geslaagd. Vrij kort van te voren gelanceerd om tegenwicht aan het PVV-circus te geven, lukte het AFA om er een pittige manifestatie met een honderdtal gemotiveerde deelnemers van te maken. De actie voelde gefocust, stevig – en weerbaar genoeg om opduikende fascisten de aftocht te doen blazen. Ook hier geen partijpolitiek, maar geconcentreerde aandacht – in aanloop en op de dag zelf – voor de reden, de urgentie van de actie die het etiket ‘Tegen racisme, tegen de bezuinigingen’ droeg en waar maakte.

Tegenover het schokkende succes van de PVV-actie en het fascisme dat daar zich manifesteerde, is de slagvaardigheid die AFA ten toon spreidde, een bescheiden pluspunt, dat we maar beter kunnen koesteren en tot iets groters helpen uitbouwen. Aandacht en wijde verspreiding voor “Samenwerking van extreemrechts vraagt serieuze tegenbeweging”, een tekst die AFA na deze Bruine Zaterdag uitbracht, is van dat uitbouwen een nuttig bestanddeel.

Peter