ravotr

dinsdag 9 april 2013

Dat was een dag vol wrange ironie, de dag van gisteren. Poetin, president aller Russen, was op bezoek en kreeg college mensenrechten van premier Rutte. Die vergat daarbij de homorechten geenszins. Hij zij desgevraagd ook iets over het overlijden van mevrouw Thatcher, en prees diens inzet voor, jawel, mensenrechten. Zou het misschien een volgende keer een idee zijn dat demonstranten niet alleen Poetin, maar ook Rutte onder vuur nemen? Thatcher als fan van mensenrechten. Veel gekker moet het toch niet worden.

Eerst maar even Poetin. Natuurlijk is dat een autoritair staatshoofd. Wat zijn politie en veiligheidsdiensten keer op keer met betogers doen is schandelijk. Net zoals wat de Utrechtse politie op 1 mei 2011 en de Amsterdamse politie op 1 mei 2011 een schande was. In beide gevallen is er grof geweld tegen vrijwel of volledig vreedzame demonstranten gebruikt, met grote aantallen arrestanten en gewonden. Er dient schande van gesproken worden, zoals er van elke politierepressie schande gesproken dient te worden.

Natuurlijk is wat zijn instanties, openbare aanklagers en rechtbanken met oppositionele bloggers doen, met de punk-feministische activistische performers van Pussy Riot, met straatactivisten en kritische activisten, verwerpelijk. Net zoals de strafvervolging van Joke Kaviaar wegens kritische teksten tegen het migratiebeleid verwerpelijk is. De schaal van de repressie, de intensiteit ervan, is niet hetzelfde, alhoewel de Staat der Nederlanden haar best doet om dit verschil te verkleinen en in Poetins voetsporen te treden. Maar het principe dat censuur en het opsluiten van dissidenten veroordeling verdient, is grensoverschrijdend – en ik zou zeggen dat we vooral kritiek dienen te hebben op wat hier gebeurt, door autoriteiten waar we rechtstreeks mee te maken hebben, waar we belasting voor betalen en die dagelijks de baas over ons spelen. Ik heb echter nog geen 3300 Facebook-aanmeldingen voor solidariteitsacties voor Joke Kaviaar waargenomen, en ook geen kleurrijke betoging van ettelijke duizenden voor het gerechtsgebouw op de dag van haar proces.

Maakt dat het protest tegen Poetin afgelopen dag op zichzelf verkeerd? Nee. Voor veel van de aanwezigen zal het de eerste keer zijn geweest dat ze de straat op gingen om zich publiekelijk tegen onrecht uit te spreken. Dat is een stap vooruit, die geen snerende afwijzing verdient. En het feit dat het specifiek ging om homorechten, dat er nu weer eens van publieke politieke stellingname op straat vanuit betrokkenheid bij homo-emancipatie sprake is, is ook bepaald niet verkeerd. Te lang is homo-emancipatie beperkt gebleven tot beleidsnota’s, demagogisch en selectief uithalen naar mensen van moslim-achtergrond en vooral een heleboel als bevordering van acceptatie gelegitimeerde commercie. Gisteren gebeurde er tenminste weer eens echt maatschappelijke actie. Prima allemaal. Up to a point.

Want er blijft iets wringen. De demonstranten hekelden homo-onderdrukking in Rusland. Ze vonden daarin een bondgenoot in premier Rutte. Die zei: “Ik heb Poetin onze zorg overgebracht over de homorechten in Rusland. Ik heb gezegd dat homorechten voor ons onderdeel zijn van mensenrechten. We hebben daar een goede dialoog over gehad.” Er zijn hier twee mogelijkheden: Optie 1. : Rutte zou dit sowieso gedaan hebben, demonstranten of niet. Dan had de demonstratie geen enkele invloed en was het vooral aardig voort deelnemers zelf. Optie 2: Rutte heeft homorechten aangekaart onder invloed van de actie, die immers ruim van te voren was aangekondigd. Dan had de demonstratie het effect dat Ruttes rol als mensenrechtenspreekbuit wat extra homovriendelijk werd ingekleurd. Daarmee wordt Rutte van krediet voorzien, tot bondgenoot gemaakt in de strijd voor mensenrechten.

Probleem is dat mensenrechten sowieso een integraal deel van het buitenlandse beleid van Nederland zijn – voor zover het Nederland uitkomt. Nederland wappert met mensenrechten tegenover landen waar Nederland – of het bondgenootschap waar Nederland deel van uitmaakt – spanningen mee heeft. Er is rivaliteit tussen West-Europa en Rusland. Zwaaien met mensenrechten is iets moois om Rusland mee om de oren te slaan, net zoals zwaaien met mensenrechten een goed middel is om Iran mee om de oren te slaan, of China. Over diezelfde mensenrechten horen we veel minder als Beatrix op visite gaat in Oman, of de Verenigde Arabische Emiraten. Er is van selectiviteit sprake waar het om mensenrechten gaat. Op zich is dat geen reden om gisteren niet te demonstreren, maar er is wel discussie nodig over staten waar minstens zoveel repressie en homo-onderdrukking is maar waarover wordt gezwegen omdat ze te bevriend zijn.

En nog iets. Rutte maken tot bondgenoot in mensenrechten en homo-emancipatie door hem via een demonstratie aan te moedigen – zoals afgelopen dag rond het Poetin-circus in feite gebeurde – geeft de man een krediet dat hij niet verdient. Hij regeert en is daarmee verantwoordelijk voor een migratiebeleid dat mensen de dood in jaagt. Letterlijk. Hij laat mensen opsluiten vanwege het enkele feit dat ze hier geen geldige verblijfspapieren hebben. Hij laat deze mensen deporteren, een onzekere, soms levensbedreigende toekomst tegemoet. Hij is medeplichtig aan ellende en dood, op grotendeels onbekende schaal want media houden dat liever niet bij. Repressie bij officieel als tegenstanders aangemerkte landen is interessanter, nietwaar?

We zouden het ook eens kunnen hebben over de zelfmoord eerder dit jaar van Aleksandr Dolmatov in een Nederlands detentiecentrum waar hij was opgesloten nadat zijn asielaanvraag was afgewezen. Dolmatov was gevlucht uit Rusland, en onder verantwoordelijkheid van Nederlandse autoriteiten de dood in gejaagd. Waarlijk, een Russisch-Nederlandse co-productie waarbij het bezoek van Poetin aan Nederland vrijwel in het niet valt. Soort zoekt soort.

Bespottelijk is Ruttes houding tegenover de sinds gisteren niet meer levende Thatcher. “De premier verwees in een gevraagde reactie op het overlijden van de Britse oud-premier Margaret Thatcher ook even naar de ‘onvermoeibare’ manier waarop Thatcher wereldwijd mensenrechten onder de aandacht bracht en voor ze opkwam. Rutte zei dat te bewonderen.”

Is die man echt zo onwetend? Zo niet, dan mogen we ons hart vasthouden als hij zijn mensenrechtenbeleid naar dat van Thatcher modelleert. Thatcher vertikte het langdurig en systematisch voor Nelson Mandela op te komen toen die langdurig gevangen werd gehouden door het Zuidafrikaanse apartheidsbewind. Thatcher schudde Pinochet, ex-dictator van Chili , de hand toen die op bezoek was in Londen, in een soort poging zich aan strafvervolging te onttrekken. Thatcher kenschetste stakende mijnwerkers als “the enemy within”, de binnenlandse vijand, en rechtvaardigde daarmee grove politieaanvallen tegen stakende mijnwerkers en hun sympathisanten. Politieaanvalen die de grofheid van Poetins politie tegen demonstranten nu en dan veruit overtroffen.

Thatcher als mensenrechtenfan is een mythe. Hooguit sprak ze zich uit tegen sommige mensenrechtenschendingen, omdat die plaatsvonden door regimes waar ze de pest aan had, uit Koude Oorlogsoverwegingen bijvoorbeeld. Het enige recht dat ze waardeerde, was het recht op particuliere eigendom ten koste van arbeiders en van wat sociaal is.

O, en als we toch bezig zijn, nog even Thatcher en homorechten. In 1988, onder Thatchers regering, werd een wetsartikel toegevoegd aan een eerdere wet over gemeentebestuur, een artikel dat Section 28 heette en vaak als Clause 28 werd aangeduid. In dat artikel stond dat gemeentebesturen “niet opzettelijk homoseksualiteit mogen promoten of matereaal mogen verspreinden waarin homoseksualiteit gepromoot wordt.” Strafbepalingen waren er weliswaar niet aan gekoppeld, maar Wikipedia meldt dat een aantal homo-/ lesbo-studentenclubs sloten uit angst voor juridische consequenties. “Propaganda voor homoseksualiteit” is precies wat Poetins wetgeving zegt te willen bestrijden. Thatcher deed met vergelijkbare wetgeving feitelijk hetzelfde. Opkomen voor homorechten tegenover Poetin, en intussen een dode Tory bewonderen die homorechten aanviel. Tja.

Peter Storm