ravotr

De “Demonstratie tegen Trump en Wilders”  waar ik gisteren aan deelnam, riep bij mij zeer gemengde gevoelens op. Een beslist respectabele opkomst, een levendige strijdlustige sfeer onder deelnemers, maar ook een programma en een opzet die aan de woede maar zeer gedeeltelijk recht deed. Ik ben blij dat ik gegaan ben, deelname aan zoiets is gewoon nodig. Maar er ontbrak iets. En er zat iets in de weg.

Laten we bij het begin beginnen. Voordat we gingen demonstreren, was ik met een paar maten van me naar een bijeenkomst gegaan die vanuit enkele leden van de Vrije Bond was opgezet om ons mentaal voor te bereiden en inhoudelijk te wapenen voor het tijdperk-Trump dat nu aanbreekt. Die bijeenkomst was al om 15.00 uur, en toen we tegen 15.30 binnen waren, zat het er al zo vol dat mensen genoegen met staanplaatsen namen. Ik schat dat er in totaal zo ‘n 25 mensen waren, wat op een doordeweekse dag overdag bepaald niet slecht is.

Kees Stad gaf een voorzet voor discussie en ging in op de economische plannen van Trump en zijn team. Plannen die onder meer neerkomen op een handelsoorlog met China, met alle kans dat uit zoiets een echte oorlog voortkomt. Plannen die bovendien tot verarming en een nieuwe economische dip gaan leiden – hetgeen woede oproept die, gezien de mate waarin racisme ook door de Trump-campagne is opgestookt, heel waarschijnlijk tegen zwarten gericht gaat worden, zo stelden we in de discussie vast. Griezelige vooruitzichten, Discussiepunt was wel of we het verschil tussen Trump en Obama zo moeten benadrukken, terwijl heel veel griezelbeleid al door Obama is doorgedrukt.

Terwijl we discussieerden, kwamen er op een scherm al updates van de acties in de VS binnen, Ook hebben we de speech van Trump live kunnen volgen. Brrr. Gelukkig was er lekkere soep voor het zover was. Dit type meetings is nuttig, iets om bij vergelijkbare gelegenheden vaker te doen.

Tussen zes en half zeven vertrokken we vervolgens naar de Dam, waar de demo zou beginnen. Daar aangekomen stonden we al tussen enkele honderden mensen. De gebruikelijke handdruksessies met bekenden die ik trof, verder vlaggen in de lucht houden, wachten op wat komen zou.

Wat kwam, waren eerst twee toespraken. Eentje vanuit Revolutionaire Eenheid, één van de twee marxistische groepen die mede als spil van de organisatie fungeerde. Op zich een solide verhaal, maar meer een inleiding voor een workshop antikapitalistische strijd op een conferentie dan een speech om op een demonstratie enthousiasme en vurigheid op te stoken. Alles klopte: de noodzaak van verzet in de plekken waar we wonen, werken, naar school gaan; deelname van alle onderdrukte groepen; de noodzaak tot zelfverdediging; de kritiek op gevestigde media en dergelijke. Misschien was het probleem wel dat het allemaal te goed leek te kloppen. Bovendien was de toespraak voornamelijk gericht tegen de dreiging van rechts in Nederland. De ernst van de situatie in de VS raakte onderbelicht.

Vervolgens kregen we een toespraak vanuit We Are Here, de groep vluchtelingen die nu al jaren in Amsterdam van de ene gekraakte locatie naar de andere wordt opgejaagd. Die was veel feller, en leidde dan ook tot enthousiasme. Gelukkig bleef het daar verder bij, wat toespraken op de Dam betreft. Lopen gingen we!

Dat lopen, dat deden we met flink wat mensen ook. Enkele honderden om te beginnen, en toen ik tijdens de optocht achterom keek – we liepen met ons spandoek tamelijk vooraan – zag ik een optocht die er groot uitzag. Wat polsend bij andere deelnemers kom ik tot ergens tussen de vijfhonderd en duizend deelnemers. Dat is op zichzelf helemaal niet slecht voor een koude januaridag in een actie die door een handvol betrekkelijk kleine organisaties op touw is gezet. Daar mogen die organisaties best trots op zijn, net als natuurlijk de deelnemers zelf. Feit blijft wel dat het, gezien de schokgolven die de machtsgreep van Trump teweeg heeft gebracht, geen recht doet aan wat er leeft en wat er op het spel staat. Maar dat ligt niet aan de organisaties maar aan het gebrek aan radicale zelf-organisatie dat nodig is om die schokgolven in actie om te helpen zetten.

Wij ontrolden een meegebracht spandoek met: “Vluchtelingen Welkom – Geen Mens is Illegaal”. Onder mijn mede-demonstranten zag ik er flink wat met rode vlaggen, de rood-zwarte anarchistenvlaggen ontbraken gelukkig niet, daar heb ik zelf ook eventjes mee gelopen totdat een vriendelijke medebetoger aanbood om die over te nemen, zodat ik alleen m het spandoek hoefde helpen vasthouden. Een kameraad had een mooie trans-vlag, extra belangrijk in een tijd waarin juist ook transgenders met grof geweld en vijandigheid bejegend worden. Naast vlaggen waren er bordjes. Zelf volgeschreven op de meeting waarover ik het had, met teksten als “No Trump, No KKK, No fascist USA”. Ook flink wat borden van de Internationale Socialisten, de andere marxistische groepering die de actie mede op touw had gezet.

Tijdens het lopen begonnen we te roepen, eerst nog wat aarzelend en zoekend naar leuzen, allengs feller en feller. “Geen vrouw, geen man, geen mens is illegaal!”, “No Borders, No Nations, Stop Deportations”, “No Nations, No Borders, Fight Law and Order!”, “No Trump, No KKK, No Fascist USA!”, “Racisme? Nee! Fascisme? Nee! PVV? Nee Nee Nee!”, waarbij de PVV ook wel eens door ‘VVD werd vervangen; , “Palestine Vrij!”, “One Two Three, Fuck the Borgeoisie! Four Five Six… Fuck the Bourgeoisie!”, het wat lamme “Hey Ho Kabinet, Jullie vragen om verzet, Hey Ho Kabinet, jullie worden afgezet” – wat de vraag van een demonstrant opriep: en dan?? Meer leuzen intussen: “Tegen de verdrukking en de apathie – leve, leve de Amnarchie”, “Vuur en Vlammen voor Elke Staat”, “Geen Bazen en Politici, maar Zelfbestuur en Anarchie”; “Alerta,, Alerta, Antifascista!”, “Tutti Chiamo Antifascisti”, En veelvuldig de klassiekers: “A-Anti-Anticapitalista!” en “One Solution: Revolution! One direction: Insurrection!” Natuurlijk bereikte het geproduceerde leuzenkabaal een vrolijk hoogtepunt in de poort onder het Rijksmuseum, daar galmt het zo mooi.

De politie was zichtbaar aanwezig, maar niet in ME-uitrusting. En waarom ook? We ware poeslief, en dat bedoel ik niet als compliment. Agenten hielden ons vrij probleemloos op stoep en één rijbaan, de groep was niet groot genoeg om die inperking daadwerkelijk te tarten, en ik had ook niet het gevoel dat de sfeer erg die kant op ging. Misschien de volgende keer minstens “Whose streets? Our streets!” als leus inzetten om de sfeer die kant op te krijgen. Levendig was de optocht wel, het was het fijne deel van de hele actie.

Eventjes deed iemand van de pers vervelend, door vlak voor een leuzen roepende demonstrant te lopen en die van dichtbij in het gezicht te filmen. De perspersoon ging daarmee door toen de demonstrant heel duidelijk maakten dat hij daar niet van gediend was door zich gezicht af te schermen. Dat irritante persgedrag kwam de filmer op een flinke, en wat mij betreft terechte, duw van een mededemonstrant te staan. Loop ons dan ook maar niet zo uit te dagen, eikel met je camera….

Kort na onze geluidsexplosie onder het Rijksmuseum kwamen we aan bij het Amerikaanse consulaat, waar de actie werd afgerond. Nou, bij het consulaat? Op veilige afstand, met een lint en voldoende politie om duidelijk te maken dat het niet, ik herhaal niet de bedoeling was dat we pal voor het consulaat onze woede tegen Trump, de KKK en de fascist USA-in-wording zouden doen gelden. Dat je dat gebouw niet onmiddellijk kon gaan bestormen, en dat de organisatie dat niet in het programma opnam, dat snap ik natuurlijk ook nog wel. Maar iets van vijandigheid jegens alles waar dat gebouw voor staat tot uitdrukking brengen door pal voor het gebouw te gaan staan en onze woede minstens via onze kelen te koelen, was dat teveel gevraagd? Wij probeerden nog met ons spandoek dichterbij te komen. Dat had best gekund, maar met enkele mensen daar dan gaan staan terwijl vijftig meter terug de andere mensen – nog altijd enkele honderden – naar toespraken luisteren, dat voelde ook niet als buitengewoon zinvol. Spandoek dus maar opgeborgen, en nog een paar toespraken weten te verdragen, een praatje maken, een hug in ontvangst nemen en dergelijke.

Intussen ontving ik van een kameraad een pamflet van de Anarchistische Groep Nijmegen dat hij aan het uitdelen was: “Wat te doen in tijden van wanhoop?” Beknopte, goede oproep om gezamenlijk een dam op te werpen tegen rechts en op te komen voor “een collectieve en werkelijk vrije wereld”. De tekst is online te lezen,  zo heb ik intussen ontdekt. Ik vind deze vorm van propaganda vaak een stuk prettiger dan toespraken, al kunnen die in de juiste dosering hun nut hebben. Aan toespraken word je als demonstrant blootgesteld, of je nu wil of niet. Een pamflet wordt je aangeboden en kun je eventueel weigeren. Aan jou als lezer zelf wordt de keus gelaten de argumenten tot je te nemen of niet

Terug naar het programma. Gelukkig had de organisatie van de demonstratie zich bij het plannen van speeches een beetje ingehouden, er kwamen er nog drie. Eentje van een speeekster van de Internationale Socialisten. Meer standaard-linkse taal, van het soort waar ik elk geduld op demonstraties mee aan het verliezen ben, hoe erg het allemaal was en dergelijke. Er was alweer niets echt mis mee, maar het voelde zo… standaard. Mensen die hier stonden, wisten al wel waar ze voor kwamen. Moeten we dat dan nog van het podium horen ook? Of denken we dat stukjes speech als soundbyte via de media groot nut hebben?

In een volgende toespraak kwam iemand van Kick Out Zwarte Piet aan het woord. Heel goed dat die uitgenodigd was en kwam spreken! Het anti-Zwarte Piet-protest is een uiterst belangrijke aanval op diepgeworteld racisme in Nederland, en verdient het daarom zo om in allerlei verband naar voren gehaald te worden als deel van een gevecht tetgen racisme en verrechtsing op allerlei fronten. De toespraak zelf viel me echter niet mee: veel teleurstelling over dat ze zo weinig mensen van haar eigen groepering op de actie zag, veel waardering voor specifieke activisten die er wel waren. Vooral die teleurstelling had ik op een andere plek geventileerd willen zien dan hier, het werd een beetje en domper in een actie die juist extra vuur kon gebruiken.

Voor we de laatste speech kregen, was er een grappig muzikaal intermezzo: een zanger had een parodie van het aloude Normaal-lied Oerendhard gemaakt: “Geertus uut Holland en Donald in de USA…” Wel vermakelijkl vond ik. De laatste toespraak, vanuit Strijd tetgen Racisme, was wel fel qua toonzetting. Maar inmiddels was ik er zelf al een klein beetje klaar mee, en kort erna gingen we dan met een handvol mensen naar het station en vervolgens naar huis.

Daar ben ik inmiddels aangekomen, en er rest een knagend onbevredigend gevoel. Best een fijne demo, maar… Wat er steeds meer wringt met dit type actie is dat het steeds minder klopt met de tijden waarin we leven, de aanvallen die rechts op ons loslaat. In de VS trad afgelopen zaterdag een bewind aan dat een meer dan oppervlakkige verwantschap met rechtstreeks fascisme vertoont. In Nederland dreigt met een premierschap van Wilders iets soortgelijks.

Dat gaan we niet tegenhouden met keurige demonstraties die aan alle voorwaarden maar vooral ook aan de politievoorwaarden voldoen, correcte toespraken en een goede, strijdlustige sfeer, hoe fijn en onmisbaar dat laatste ook is. Dat gaan we ook niet tegenhouden door dit type demonstraties tien keer zo groot te maken. Al kán dat een stap in de goede richting zijn als mensen gaan voelen dat hun aantal omgezet zou kunnen worden in daadwerkelijke kracht. Zolang we echter de vijand – staat en kapitaal – geen pijn weten te doen, in de portemonnee en in hun vermogen om te besturen, zolang zal die vijand echter niet onder de indruk zijn van aantallen en vertoningen van verbale strijdlust en van correcte politieke analyses.

Een besef van urgentie, gekoppeld aan tenminste vingerwijzingen in de richting van daadwerkelijk drukverhogende actie… het is iets dat onder een aantal demonstranten wel leeft. Mar het vond geen gerichte, zelf-georganiseerde uitdrukking. Dat dient te veranderen, en snel.

Peter Storm