donderdag 7 mei 2015
Zo heel af en toe verschijnt er als ik de nieuws- en krantensites bekijk opeens een immense grijns op mijn gezicht. Zo ‘n grijns die zo breed is dat het bijna pijn doet van de spanning van oor tot oor. Vandaag gebeurde zoiets, niet éénmaal, maar twee maal achtereen. Eerst was er het bericht dat op het Paleis op de Dam de leus ‘Fuck de Koning’ was verschenen. Enkele uren later het nieuws dat het Openbaar Ministerie overweegt de strafzaak tegen Abulkasim Al-Jaberi bij nader inzien toch maar af te te blazen. Als dat laatste inderdaad gebeurt, is dat een opsteker voor Abulkasim en zijn advocaat die er meteen een de aanval op kritische meningsvrijheid in aanwees die het ook was. Maar ook voor al die mensen die zodra ze het hoorden, hun verontwaardiging, hun hoon en hun afkeer van het besluit tot uiting brachten. Goed nieuws is het.
Eventjes de zaak zelf. Op een anti-Zwarte Piet-demonstratie vorig jaar sprak Abullkasim Al-Jaberi, en daarbij gebruikte hij de woorden “Fuck deKoning. Fuck de koningin. Fuck het koningshuis”. Arrestatie volgde, het OM wilde de zaak afdoen met een boete van 500 euro, Al-Jaberi weigerde, en gisteren kondigde het OM een strafzaak aan. Advocaat Jebbing er tegenin: “De mening van mijn cliënt komt neer op: weg met het koningshuis.” Een mening dus , geen belediging, en Jebbing wilde koningin en koning dan ook op de voor 27 mei aangekondigde rechtszitting zien verschijnen om te vragen of ze zich beledigd voelden, “of dat ze juist pluriformiteit en vrije meningsuiting van hun onderdanen ondersteunen.” Volgens mij moet zo ‘n advocaat zijn lachen inhouden als hij zoiets bedenkt, zegt of opschrijft. Overigens vind ik de strafbaarheid van belediging ook niet goed voor de vrijheid van meningsuiting. Belediging zelf is geen legitieme vorm van die vrijheid, maar het strafrechtelijk tegengaan ervan raakt die vrijheid wel degelijk. Dat geldt zelfs als ik het strafrecht in principe zou aanvaarden, wat ik niet doe. Maar dat is wéér een andere discussie.
Opvallend waren al snel de reacties in de media, de sociale en die andere. De één na de ander pende op Facebook of Twitter ‘Fuck de Koning’ neer, soms op een vel papier en via een selfie wereldkundig gemaakt. Het strafbare feit greep om zich heen als een lopend vuurtje, het regende majesteissschennende tweets, Facebookberichten en artikelen. Ik zag zelfs een ‘Fuck de Koning’ langskomen die voorzien was van bouwtekening van een guillotine. Mijn artikel van gisteren over de zaak werd intussen lustig geliked en gedeeld op Facebook. Het was één van de talloze tekens dat het OM zijn autoritaire hand een beetje had overspeeld.
Keurige gezagsdragers boden het OM ook al weinig troost. “De Amsterdamse burgemeester Van der laan vond de woorden van Al-Jaberi wel ‘“hoogst ordinair’ (…) maar ‘niet erg strafbaar’.” En het verbod op majesteitsschennis is volgens hem “ouderwets”. Natuurlijk doet hij dit niet uit authentieke vrijheidsliefde. Hij had Al-Jaberi nota bene zelf laten “oppakken ‘omdat majesteisschennis een strafbaar feit is’”. Ach ja, sociaaldemocraten en de wet he? Handhaven, en vervolgens wat mopperen als het tot heisa leidt.
Maar er speelt wel iets meer bij de afwijzing tot in hoge kringen van deze strafzaak. Binnen het establishment waar Van der Laan deel van uitmaakt zijn echter wel degelijk ook antimonarchistische sentimenten˙Mensen als van der Laan zitten er vast niet op te wachten dat een op hol slaand OM ook hun keurige Republikeinse collega’s in de gordijnen jagen. Met andere woorden: het OM is in haar aanval op anti-koningshuisgeluid te ver gegaan, zelfs volgens een deel van de politiek elite zelf.
Het OM had wel een andere bondgenoot: Twitter. Weliswaar vloog ook daar Fuck de Koning vrolijk in het rond, maar de hashtag van die woorden werd geen trending topic. Dat was het gevolg van Twitterbeleid. Een Twitter-woordvoerder: “Fuck is wel toegestaan, maar niet als trending topic”. Het is maar dat we het weten. Overigens werd #majesteitsschennis wel trending, en het vergrijp bleef dan ook subversief verder om zich heen grijpen. Niet alleen op internet trouwens. Vandaag verscheen dus het bericht, compleet met foto, dat de ‘Fuck de koning’-leus op het Paleis aan de Dam was verschenen. Snel overgespoten natuurlijk, maar intussen was het toch maar gebeurd en door heel veel mensen waargenomen.
Enkele uren later was de hele toestand het arme Openbare Ministerie teveel geworden. Advocaat Jebbing had gevraag de zaak te seponeren en dus niet voor te laten komen. Dat gaat het OM nu bestuderen. “Het Amsterdamse OM is de zaak opnieuw gaan bekijken na een storm van kritiek die het vervolgingsbesluit de afgelopen 24 uur opriep.” Die kritiek kwam kennelijk zelfs van heel dichtbij. “Ook binnen het OM bestond weinig begrip voor het besluit van het Amsterdamse OM. Volgens veel aanklagers is de kans dat de rechter de verdachte in deze zaak voor majesteitssschennis veroordeelt zeer klein.” OM-ers zagen de bui van een nederlaag hangen, en dat was kennelijk als vooruitzicht afschrikwekkend genoeg om richting afblazen te doen koersen.
Principieel is de weerstand in die kringen naar alle waarschijnlijkheid niet, en net zo min als de Amsterdamse burgemeester kunnen we de critici binnen het OM van het vervolgingsbesluit tot onze bondgenoten rekenen. Maar de verdeeldheid in het bestuurlijke en justitiële apparaat maakte het OM kwetsbaar, en het protest dat de afgelopen twee dagen losbrak zal ongetwijfeld bijgedragen hebben om die kwetsbaarheid te vergroten. Zo droegen ook onze stemmen, onze selfies, onze stukken op internet en die leus op de paleismuur bij aan een sfeer waarin deze smadelijke aftocht van het OM iets onvermijdelijks kreeg. Ik vind het mooi. Protest wèrkt.
Maar we zijn niet klaar. De strafzaak van 27 mei gaat niet door, maar het is niet gezegd dat er na heroverweging geen nieuwe strafzaak komt. Het Amsterdamse OM koos voor een tactische terugtocht, niet meer dan dat. Het bespottelijke wetsartikel dat ze wilde hanteren bestaat nog steeds. Net als dat andere bespottelijke wetsartikel tegen opruiing waar activiste en publiciste Joke Kaviaar nog steeds mee de cel in dreigt te worden gedreven. Het zou een goed idee zijn om de nederlaag die de repressie van overheidswege vandaag lijdt, te benutten om die zaak weer op te pakken en ook daar de staat weer eens ouderwets in de beklaagdenbank te zetten waar die thuishoort.
Natuurlijk zijn de zaken niet hetzelfde, maar ergens toch ook weer wel. De overeenkomst? In beide gevallen wordt een dwarse mening in scherpe bewoordingen naar vioren gebracht. Dat bevalt de staat niet, dus probeert de staat in te grijpen. Het gevolg: aantasting van de ruimte om kritiek op staats en staatsbeleid naar voren te brengen, precies waar de vrije meningsuiting voor is. Newsflash: de vrijheid van meningsuiting is niet bedacht om mensen die al in de marge zitten, verder in de hoek te trappen; het is geen recht om mensen te vernederen; wat doorgaat voor ‘islamkritiek’ maar in feite moslimbashing is, heeft v met vrije meningsuiting weinig tot niets te maken. Dit nu even terzijde.
Het verschil tussen de twee zaken heeft met draagvlak te maken. Harde taal uiten tegen het koningshuis vindt steun onder brede lagen van de bevolking. Afwijzing van de monarchie en de uitoefenaars ervan is weliswaar nog steeds een minderheidsstandpunt, maar het is wel een minderheid van tientallen procenten, en een minderheid die tot in de toppen van zakenleven, politiek, bestuur en ja ook rechtspraak aanhang heeft. Logisch dat er heisa ontstaat als een OM pogingen doet om uitingen van antimonarchistische opvattingen als misdaad aan te pakken. Afwijzing van staatsgrenzen en migratiebeperking, afwijzing van het weren, opsluiten en deporteren van migranten op zoek naar overleving, bestaansverbetering en een leven zonder acuut levensgevaar is helaas een standpunt dat slechts een veel kleinere minderheid heeft. De artikelen waar Joke Kaviaar voor aangepakt werd en deels nog wordt, verdedigen juist dát – terechte! – standpunt op felle, en volgens het OM deels dus ‘opruiende’ wijze. Vooral omdat zo veel minder mensen het met haar – en mijn – no border-standpunt eens zijn, is de bijval die ze in haar strafzaak kreeg zoveel kleiner dan de bijval die Al Jaberi – terecht! – ten deel viel. Dat is wrang. Maar het is dus ook verklaarbaar.
Ons verdere antwoord is: in de tegenaanval! Stug doorgaan met zowel antimonarchisme als met radicale solidariteit met migranten tegenover deportatie, detentie en doodsbedreiging. En op scherp blijven staan, want de zaak tegen Al-Jaberi kan dus op een later tijdstip weer opduiken. Intussen is de vernederende aftocht die het OM vandaag blaast goed nieuws. Voor Al Jaberi zelf en degenen die voor hem zijn opgekomen, voor de ruimte die kritiek op koningshuis, koningin en koning heeft, en die we vrij effectief hebben verdedigd. Maar óók voor radicale stemmen op andere fronten, ook bijvoorbeeld in de zaak Joke Kaviaar is het een opsteker, hoe indirect ook. Het laat immers zien dat justitiële bolwerken, Openbare Ministeries en dergelijke, wel degelijk kwetsbaar zijn. Net als trouwens paleismuren. Dat geeft de burger – preciezer gezegd: de anti-burger die weigert onderdaan te zijn- moed.
Peter Storm
#1 by De borstelsnor on 2015/05/14 - 13:54
Was het niet Foucault die stelde : wil je weten door wie je geregeerd word, zoek dan uit wie je niet mag beledigen
In ons geval dus schijnbaar de monarchie. Een monarchie die symbool staat voor rechts orde en staatsgezag, het behouden van grenzen en het faciliteren van een machtsmonopolie opgevuld door de bezittende klasse.
De Monarchie staat symbool voor die verstikkende situatie, waarin er sprake is van ongelijkheid en onrecht, maar geen wanorde, of burgeroorlog. De conservatieve machten zullen hierop wijzen. Een vvd wilt het oude behouden, vanuit de gedachte dat het nooit beter zal worden en dat het goed is zoals het is. De monarchie staat symbool voor deze orde. Een orde die in stand gehouden moet worden, anders valt hij uit elkaar. Jongeren, activisten en burgers die tegen dit symbool gaan ageren, betekenen de eerste scheurtjes in het gezag van deze rechtsorde.
De staatsaanbidders schrikken zich rot in zulke situaties en zullen de activist in kwestie voor de rechter sleuren
De contradictie in deze situatie is dat zei die zich aan de rechtsorde en de monarchie vasthouden, tegelijkertijd vrijheid prediken. Deze vrijheid moet dus schijnbaar wel in banen geleid worden. Deze vrijheid is dus gelimiteerd door de grenzen van het systeem. In Noord Korea zal je ook een bepaalde vrijheid hebben. De vrijheid om het communisme te bewonderen. In de westerse wereld is dat natuurlijk minder totalitair, maar onze vrijheid is ook gelimiteerd door de belangen van onze overheid en de kapitalistische elite. De hypocricie in de westerse wereld is alleen, dat de westerse wereld haar burgers een vrijheidsleugen voorschotelt.
Je bent vrij om wiet te roken, om jezelf in coma te zuipen, om prostituees te bezoeken (die negen van de tien keer slachtoffers van mensenhandel zijn ), je hebt zelfs de vrijheid om op hele bevolkingsgroepen te schelden. Maar zit je aan de fundamenten van dit systeem, dan word je opgepakt, verhoord, gecriminaliseerd.
It’s the way of the world. De wereld die over vrijheid spreekt, kan die vrijheid maar in bepaalde gevallen faciliteren
Meer kan ik er eigenlijk niet over kwijt. Dit zijn immers ook zaken die jullie allemaal zelf wel hadden kunnen bedenken
Groet Billy Borstelsnor
#2 by karel on 2015/05/08 - 18:52
fuck de monarchie.
Hoe kan een democratie samen gaan met een monarchie, is dat geen contradictio in terminis?
Of gewoon straal belachelijk.
#3 by Olav Meijer on 2015/05/07 - 22:32
Goed dat je duidelijk maakt dat dit nog niet een definitief einde aan de strafvervolging is, maar dat komt mogelijk toch wel.
Zelf heb ik overigens ook ervaring op dit gebied: “Johnson oorlogsmisdadiger”.
(Deze tekst heb ik eind februari 1968 (als eerste) op mijn raam gezet, en ben toen aangehouden. Na mij hebben drie andere studenten dat gedaan, en wij zijn met z’n vieren vervolgd in een soort proefproces. (Het veroorzaakte nl. een groot sneeuwbaleffect, en veel Nederlanders gingen met deze tekst lopen of die opplakken, zelfs toenmalig Eerste Kamerlid Boetes (PSP) in de vergaderzaal). We zijn tot in hoogste instantie veroordeeld, tot uiteindelijk fl.100,- boete. Naderhand heeft een heuse staatscommissie zich over het desbetreffende artikel in het Wetboek van Strafrecht gebogen (belediging van een buitenlands staatshoofd), en dat is toen aangepast. Ach ja, al heel lang geleden…..).
#4 by Hugo Endert on 2015/05/07 - 22:11
Vooral de koppeling met de nog lopende zaak tegen Joke Kaviaar is van belang. En zoals je terecht constateert veel minder “populair”. De koppeling van deze twee zaken tot gemeengoed maken is de volgende opdracht, juist nu ons NSB OM massaal wordt weggehoond!
#5 by frank on 2015/05/07 - 20:47
Goed stuk!