ravotr

woensdag 18 maart 2015

Vandaag verheffen duizenden mensen hun stem tegen het Europese bezuinigingsbeleid. Nee, ik doe het niet op het ‘uitbrengen van je stem’ in de verkiezingen vandaag. Wie het niet kan laten wens ik veel plezier, een frisse neus kan echter ook zonder dat het voordeel ervan onmiddellijk tenietgedaan wordt door de bedwelming van het stemhokje te incasseren. Maar dit terzijde. Ik doel op het daadwerkelijk doen gelden van een stem tegen bezuinigingsbeleid, door de straat op de gaan, politieblokkades, en waterkanonnen en arrestaties te verduren, in de Duitse stad Frankfurt. Vandaag is de dag dat, onder de vlag van Blockupy,  mensen actie voerden tegen de opening van het nieuwe gebouw van de Europese Centrale Bank ECB in die stad. Dat is de aanleiding. De diepere reden: mensen wijzen het neoliberale bezuinigingsbeleid af, en voerden daarom vandaag actie.

1. terechte actie

Mensen protesteerden dus vandaag, tegen het mede door die ECB aangestuurde beleid van bezuiniging, privatisering, marktwerking en dergelijke waarmee ‘de economie’ gered moet worden, ten gunste van ondernemers en rijken, en ten koste van de rest van de bevolking. Het gaat bijvoorbeeld ten koste van mensen die banen kwijtraken wegens bezuinigingen, ten koste van sociale voorzieningen, ten koste van zorg en onderwijs. Uitkomst: verpaupering, waarvan Griekenland en Spanje dieptepunten laten zien, maar die ook elders om zich heen grijpt. Doel: ervoor zorgen dat de rijken zich kunnen blijven verrijken, geldschieters hun uitgeleende geld terugkrijgen, arbeiders nog wat harder werken, baanlozen nog wat harder zoeken naar banen die er niet zijn, arme mensen nog wat meer kwijt zijn voor zorg die steeds verder verschraalt.

Blockupy, bundeling van krachten achter acties vandaag in Frankfurt, protesteert tegen dit neoliberale beleid, het ondemocratisch bestuur waarmee dit wordt doorgedrukt, en het kapitalistisch systeem wiens prioriteiten tot uitdrukking komt. Het Blockupy-protest is goed en noodzakelijk. Het protest is soms hardhandig, end at is geenszins schokkend en geenszins onterecht ook. Wie via bestuursmaatregelen vanuit gefortificeerde glimmende kantoren oorlog voert tegen bevolkingen en zich daarbij laat beveiligen door een zwaarbewapende politiemacht krijgt die oorlog natuurlijk terug.

Die sociale oorlog neemt, zoals op dit soort actiedagen gebruikelijk, veel vormen aan, van vreedzaam demonstreren tot straatgevechten en aanvallen op politiewagens. Het hoort er allemaal gewoon bij, en wie hier genuanceerde afwegingen verwacht welke steen wel of niet tactisch was, mag verder surfen. De actie in haar totaliteit is een rechtvaardige zaak, en verschillende mensen en groepen maken daarin verschillende keuzes. De discussie over tactiek en strategie is een belangrijke. Maar het is niet het onderwerp van dit stuk, en het dient niet af te leiden van de kern: er zijn hier twee kanten. Die van de ECB, de ermee verbonden kapitalistische orde en de gewapende staatsmacht aan de ene kant; en degenen die zich tegen ECB, kapitalisme en staatsmacht verweren aan de andere. Ik sta aan de andere, onverkort.

2. beeldvorming

Intussen spelen media hun gebruikelijke spel. De nadruk ligt niet alleen op rellen en confrontaties. De manier waarop de gang van zaken wordt beschreven onttrekt tegelijk de gang van zaken – de volgorde, de reden van de confrontaties en dergelijke – behendig aan het zicht. Wat volgt is nadrukkelijk geen eigen reportage of reconstructie van de gebeurtenissen: actievoerders ter plekke zullen komende tijd wel met ooggetuigenverslagen komen, en die horen in het hart van een reconstructie te staan. Wat volgt is vooral een beschouwing over beeldvorming en misleiding in gevestigde media.

Laten we beginnen met dat progressieve ochtendblad, De Volkskrant.  Dat opent met het melden van “ongeregeldheden” waarbij “tientallen gewonden (zijn) gevallen”. De gang van zaken: “Antikapitalistische demonstranten van de beweging Blockupy werpen stenen naar agenten en de politie heeft het waterkanon ingezet om hen te verspreiden”. Eerst stenengooiers, dan politiegeweld. Verderop lezen we nog: “zeven politieauto ‘s zijn uitgebrand. Zeker een daarvan werd aangestoken toen er nog agenten inzaten.” We lezen van gewonde demonstranten maar vooral van gewonde agenten. Zeer curieus: “Tientallen agenten raakten gewond, de meesten door traangas, acht zijn geraakt door stenen.” Agenten gewond door traangas?! Moeten we hier geloven dat demonstranten traangas afvuren op politie?! Of is hier sprake van ‘friendly fire’, van oproerpolitie die zo gretig met haar eigen traangas aan het gooien was dat veel agenten er zelf door buite n gevecht zijn geraakt? In dat laatste geval doet de politie ook nog wat nuttig werk, al zullen de wegens verwondingen afgevoerde politiemensen weinig uitgemaakt hebben op het enorme geüniformeerde staatslegioen. De Volkskrant-correspondent weet te melden dat er “tienduizend politiemensen op de been” zijn. Beschadiging van het operagebouw en van winkels completeren het beeld verder.

Ja, de krant had iemand ter plekke, ene Rolf Bos. Die weet ook nog te vertellen dat er later op de dag vreedzaam werd gedemonstreerd. Toen kreeg de “demonstratie een vriendelijker karakter”. Het was een “internationaal gezelschap van autonomen, vakbondsleden maar ook gewone burgers die boos zijn over de rentebesluiten van de ECB.” Let wel: autonomen, maar nu ook al vakbondsleden, zijn kennelijk iets anders dan “gewone burgers”. Rolf Bos heeft nog een sfeerbeeld: “Ik zie overal rode vlaggen. Maar het gaat ook om NATO, Amerika en wat al niet. Het is een lekker jaren tachtig sfeertje, met een gemoedelijk zonnetje.” Het kennelijk vrij brede en opgewekte protest wordt netjes aangeduid – en verbannen naar de vijfde alinea. De rellen, de brandende politiewagens, het waterkanon, de 350 arrestaties, dát krijgt het erepodium. Effect: mensen bang maken voor die ‘enge raddraaiers’. Tweede effect: mensen die sympathie hebben voor het protest, angst aan te jagen voor de botsingen waarmee dat protest gepaard gaat, en het fysieke risico dat je als actievoerder dus loopt. Zo dient de Volkskrant het gezag.

De NRC is nog wat eenzijdiger. De nadruk ligt op rellerigheid. Die krant noemt ook in brand gestoken politiewagens, gewonde politiemensen en ook betogers, stenengooiende betogers, brandende vuilcontainers, blokkades door betogers. De grote vreedzame demonstratie die de Volskrant naar de vijfde alinea had verbannen, komt in het NRC-stuk niet eens voor. Dat kan met de timing te maken hebben: het stuk verscheen op 10.48 uur op de site, en is nog niet geüpdate, althans niet toen ik dit schreef. Maar toch. Trouw: meer van hetzelfde. “De politie en antikapitalistische betogers van de beweging Blockupy vechten in de straten van het Duitse Frankfurt een ware veldslag uit” heet het daar. Over de demonstratie schrijft Trouw nog in de toekomende tijd: “Om 14.00 uur is er een protestmars in het centrum van Frankfurt. (…) De politie heeft 28 waterkanonnen klaarstaan.” Inderdaad, een lekker jaren tachtig sfeertje…

Uit al deze stukken krijg je dus de indruk dat de dag begon met stenengooiende actievoerders die de dag met een pittige rel begonnen, waarna de politie win weinig andere mogelijkheden zag dan een stevige aanpak te kiezen, met waterkanon en alles. Er zijn gegronde redenen om hier hele grote vraagtekens bij te stellen. Niet alleen is er weer die nadruk: alle aandacht voor de gevechten, nauwelijks aandacht voor het grote vrolijke vreedzame protest dat als deel van de actiedag plaatsvond. Er is ook nog zoiets als volgorde. De BBC  geeft, in een merkwaardig zinnig stuk – de BBC is meestal tamelijk rampzalig, maar nu valt het mee – een iets ander beeld dan genoemde Nederlandse media. Het geeft, in korte punten, redelijk weer waar Blockupy naar streeft, het citeert een prachtige leus: “Zij willen kapitalisme zonder democratie, wij willen democratie zonder kapitalisme”.

Over de rellen zelf is het aanvankelijk wel het gebruikelijke beeld van gewonden, gearresteerden en brandende politiewagens. Maar een paar zinnen later: “In eerdere ongeregeldheden zette de politie waterkanonnen in om honderden antikapitalistische demonstranten te verdrijven uit de straten rond het nieuwe ECB-hoofdkwartier.” Over die demonstranten lezen we nu eens niet dat ze stenen gooiden naar agenten, iets dat de BBC waarschijnlijk wel had vermeld als het zoiets had gezien. Of zijn ze daar van mening dat stenen gooien door demonstranten zo vanzelf spreekt dat je dat niet eens meer hoeft te vermelden?

Maar zonder die stenen leest het dus als: éérst joeg de politie met waterkanonnen een demonstratie, wellicht een blokkade, uiteen. Daarna begonnen demonstranten tegen de politie te vechten. De politie zocht de confrontatie zelf, en kreeg die vervolgens keihard terug. De afzettingen, de barricades die door het gezag al van tevoren waren opgeworpen, met prikkeldraad en meer, de 28 waterkanonnen die al klaarstonden, sowieso het enorme aantal agenten, het wijst in diezelfde richting: de politie zocht een rel. En natuurlijk slopen sommige betogers op zo ‘n actiedag politiewagens als die pal voor hun neus geparkeerd staan. Als de politie dat niet wil, moet ze die wagens maar niet zo fout parkeren.

De BBC noemt trouwens ook nog die gewonden aan politiezijde. Dat zouden er tachtig zijn, “getroffen door pepperspray of door een zure vloeistof.” Als demonstranten op deze schaal met pepperspray in de weer waren geweest, of met zuur spul hadden gegooid, had de politie en het stadsbestuur dat allang van de daken geschreeuwd en als argument gebruikt voor de inzet van rubber kogels of erger. Veel waarschijnlijker is dat politieagenten in de door gen zelf georganiseerde chaos elkaar hebben verwond met hun eigen chemicaliën. Het is echter ook goed mogelijk dat het cijfer van die tachtig gewonde agenten helemaal niet klopt, een product is van oververhitte slordigheid of zelfs een bewuste leugen om het beeld te versterken van de politie als slachtoffer van bandeloos geweld van betogers.

Komende uren en dagen zullen we meer te weten komen over de werkelijke toedracht. Het is aannemelijk dat we dan zeer akelige verhalen gaan lezen over politiegeweld, over gewonde demonstranten, over de behandeling van arrestanten – volgens Aljazeera zijn het er al 500  – en over het langdurig insluiten van groepen demonstranten waar kennelijk weer eens sprake van is , een beproefde intimidatietactiek van niet alleen de Duitse politie. We gaan ook meer verhalen lezen over hoe demonstranten dat staatsgeweld tegemoet traden, zich haaks hielden, elkaar hielpen en sommige straten rond het ECB-kantoor tenminste eventjes uit de greep van staat en kapitaal onttrokken. De website Globalinfo heeft el een handvol nuttige informatiekanalen op internet verzameld  om de zaak beter te kunnen volgen. De gevestigde media hebben de toon gezet en hun propagandaversie gegeven. Hun toon houdt geen stand, en ze krijgen niet het laatste woord.

Peter Storm