ravotr

woensdag 29 oktober 2014

Kobani, stad in door Koerden gewoond gebied in Syrië, houdt nog steeds stand tegen de aanvallen van Islamitische Staat (IS). De verdedigers krijgen intussen versterking en staat niet meer zo alleen. De tragiek is dat met die versterking de verstrengeling met krachten die de vrijheid van Koerden in Kobani eerder bedreigen dan bevorderen, groeit. Enkele opmerkingen over deze verstrengeling, en wat gedachten over anarchistische solidariteit en wat die kan inhouden in deze complexe situatie.

De versterking neemt verschillende vormen aan. Koerdische strijders, peshmerga’s uit Iraaks Koerdistan, en ook strijders van het Vrije Syrische Leger (FSA) zijn intussen onderweg naar Kobani om mee te vechten tegen IS. Turkije heeft voor deze steunoperatie groen licht gegeven en faciliteert de zaken. Het gaat bij de FSA-lui om mensen van wat de “gematigde tak” wordt genoemd. Dat wil zeggen dat er ook een radicale tak is, en daarbij moet je bepaald niet aan radicaal-links of zoiets denken. Het FSA bestaat, niet uitsluitend maar wel voor een aanzienlijk deel, uit fundamentalistische strijdgroepen wiens wereldbeeld niet zo heel anders is als dat van IS zelf. Dat is de radicale vleugel: een radicaal-rechtse vleugel.

Maar wees niet bang, degenen die Kobani gaan helpen zijn ‘gematigd’, niet zo fundamentalistisch en vooral: bereid een politiek woordgebruik te hanteren dat Westerse staten aanstaat. Dus geen ‘heilige oorlog’ maar ‘strijd voor vrijheid en democratie’, begrepen? Als ik FSA-er was, leerde ik de juiste formules keurig uit het hoofd om des te makkelijker aan wapens en CIA-adviseurs te komen. Want gematigdheid is ook het criterium op basis waarvan de VS beslist Syrische strijders te trainen om tegen het Syrische bewind van Assad te vechten. Of het bij degenen die nu in Kobani mee gaan vechten om dezelfde gematigden gaat, is mij niet duidelijk.

De FSA-deelname aan de strijd maakt de ruimte om die strijd een autonoom, democratisch karakter te doen behouden, niet groter. Van erkenning van Koerdisch zelfstandigheidsstreven is in FSA-kring sowieso weinig sprake geweest. Het wereldbeeld van de meeste FSA-ers is bepaald anders dan het links getoonzette, onder invloed van libertair socialist Murray Bookchin geformuleerde ‘democratisch confederalisme’ waar de Koerdische strijdbeweging in Syrië en haar bondgenoten in de PKK in Turkije voor opkomen. Ook de peshmerga’s uit Irak, verbonden aan Koerdische partijen die conservatief, corrup-t en pro-Westers zijn, zijn geen bondgenoten van radicaal-democratische bevrijdingsstrijd. Hun komst helpt om het tij tegen IS verder te helpen keren. Een bijdrage aan een werkelijke vrijheidsstrijd is dat echter niet. Dat mensen desondanks de peshmerga– en FSA-versterking verwelkomen, lijkt me logisch: het helpt ze simpelweg te overleven. ‘Logisch’ is echter niet hetzelfde als ‘goed’. Dit soort steun voelt wellicht welkom maar is gevaarlijk.

Iets dergelijks geldt rond de Amerikaanse rol. De VS heeft na een trage aanloop stevige luchtaanvallen rond Kobani uitgevoerd, en daarmee de weerstand tegen IS ruimte gegeven. Tussen de Koerdische verzetsbeweging – de PYD als partij, de YPG als daarmee verbonden gewapende strijdgroepen en de VS is intussen rechtstreekse samenwerking op gang gekomen. Polat Can, woordvoerder van de YPG, is daar in een op 14 oktober verschenen interview duidelijk over. En de contacten lopen al langer. “Lang voor het verzet in Kobani hadden we betrekkingen met veel landen, waaronder de VS. Toen Kobani werd aangevallen werd onze relatie meer substantieel; en werd onze uitwisseling van ideeën in praktijk omgezet. In zekere zin vergemakkelijkte de urgente situatie aan de grond sommige dingen. Echt partnerschap komt tot verwezenlijking als de situatie moeilijk is en partijen elkaar steunen.” Op de vraag of er officieel contact is tussen YPG en het anti-IS-bondgenootschap antwoordt de woordvoerder: “Ja, we treden gecoördineerd op met de internationale coalitietroepen. We zijn in rechtstreeks contact met ze, in termen van inlichtingen, op militair niveau, en wat betreft luchtaanvallen.” Het gaat heel direct. “Een van onze speciale eenheden in Kobani geeft ons coördinaten, en de YPG geeft die door aan coalitietroepen, en dan zijn luchtaanvallen direct verwezenlijkt.” Het bericht staat niet alleen. Op 9 oktober citeerde de BBC PYD-mede-aanvoerder Asya Abdullah als volgt: “Wij hebben coalitietroepen voorzien van de coördinaten  van IS-doelwitten en zijn bereid om door te gaan met alle hulp te verstrekken waar ze om vragen”.

Dit is systematische militaire samenwerking tussen een kleine guerrillabeweging en het machtigste militaire apparaat van deze planeet. Het is niet erg realistisch om de troepen van de VS te beschouwen als hulptroepen van de YPG. In de werkelijke machtsverhoudingen treedt de YPG hier op als hulptroepen van de VS. Die mogendheid helpt de Koerden niet om hun democratisch confederalisme te verwezenlijken, het gebruikt de Koerdische verzetsgroep om IS te bestrijden, en profileert zichzelf intussen als mensenredder.

Dat een club als de YPG zich door de benarde situatie genoodzaakt ziet zich op deze manier te laten verstrikken, is met IS aan de poorten heel goed te begrijpen. Maar om onze solidariteit met Koerdische vrijheidsstrijd vorm te geven is het wel nodig om er geen illusies rond organisaties die in die strijd een rol spelen op na te houden. Het idee dat PYD en YPG een autonome vrijheidsstrijd aanvoeren is zo ‘n illusie. Deze organisaties, verstrikt als ze zijn in bondgenootschappen met rechts en met de VS, hebben ten aanzien van die vrijheidsstrijd een zeer dubbelzinnige rol. Solidariteit met Kobani, met het verzet in Rojava, is dus geenszins synoniem met steun aan de PYD, de YPG of ook de PKK met wie deze organisaties verbonden zijn.

Met dit in het achterhoofd: hoe kunnen we onze solidariteit – die noodzakelijk is! – dan handen en voeten geven? Een paar weken geleden trok een artikel op de libertair-communistische website Libcom.org mijn aandacht: “Anarchists join fight against ISIS to defend Kurdish Autonomous Areas”,  oftewel ‘Anarchisten sluiten zich aan bij strijd om Koerdische Autonome gebieden tegen ISIS te verdedigen’. ISIS is de eerdere afkorting voor wat nu IS heet. De kop deed vermoeden dat het hier om anarchisten ging die daadwerkelijk naar Kobani gingen om met Koerdische strijdgroepen mee te vechten tegen IS. Gelukkig bleek dát niet helemaal geval, want dát vond ik niet zo ń heel goed idee, en die mening heb ik nog steeds.

Het is geen goed idee, één omdat het anarchisten tot hulptroepen maakt van PYG die zelf optreedt als hulptroepen van de VS, al was me dat toen het Libcom-stuk verscheen nog niet zo duidelijk als nu. Het is geen goed idee, twéé, omdat guerrilla-oorlog een serieuze zaak is, een ambacht. Er op de bonnefooi heengaan om mee te vechten getuigt van moed en inzet. Ik voelde om die reden wel iets van trots op anarchistische kameraden die zo ‘n keus leken te maken. Maar zonder voorbereiding en training leidt zoiets niet tot overleving voor Koerden, maar vooral tot de dood van anarchisten, zonder dat het in de strijd beslissend gewicht in de schaal legt. Anarchisten hebben betere dingen te doen.

Gelukkig bleek al snel dat het anarchisten die gingen helpen juist ook om betere dingen te doen was. Anarchisten van DAF, een organisatie van anarchisten in Turkije, bleken een operatie in gang gezet te hebben in het Turks-Syrische grensgebied bij Kobani. Daar keken ze hoe het Turkse leger IS-strijders feitelijk helpt, en brengen daarover verslag naar buiten. Tevens proberen ze mensen die vanuit Turks grondgebied de IS willen helpen, tegen te houden en leveranties aan IS tye dwarsbomen, evenals olie-export waarmee IS zich probeert te financieren. Het gaat om een soort “autonome grenswacht”  , waarmee anarchisten IS bestrijden. Het gaat dus niet om meevechten met PYD, over wie DAF zich in een zeer verhelderend op 24 oktober op Anarchismo.org verschenen interview  verstandig en kritisch uitlaat.

Natuurlijk komt ook dit soort actie YPG en PYD ten goede. De grenzen tussen solidariteit met verzet tegen IS in het algemeen, en steun aan een bepaalde groepering, is nu en dan flinterdun. Maar het gaat hier om een zelfstandige rol van revolutionairen, van anarchisten en andere solidaire mensen. Hoe steviger en betrouwbaarder dit soort onafhankelijke solidariteit is, hoe minder excuses er ook in Kobani overblijven om toch maar weer te schuilen onder imperialistische bescherming tegen een reactionair gevaar. Waar wij nalatig zijn in onze solidariteit, verliezen we het morele recht om de keuzes die mensen die tegenover het IS-gevaar staan, van onze kritiek te voorzien. De steunoperatie van DAF verdient dan ook publiciteit en de financiële bijdragen waar de Vrije Bond op 10 oktober toe heeft opgeroepen.

Peter Storm