ravotr

zaterdag 28 juni 2014

Drie weken na de doorbraak van ISIS en andere Soenni-strijdgroepen in Irak dringt het door: die Brits-Amerikaanse invasie van Irak was kennelijk toch geen goed idee destijds in 2003. Inval, verwoesting, bezetting, gerechtvaardigd door sprookjes over massavernietigingswapens en over banden tussen Saddam en Al Qaeda.. Het leidde tot een verwoest land. Het leidde tot een bloedige burgeroorlog, vermengd met een felle strijd van gewapende groepen tegen de Amerikaanse bezettingstroepen. En het leidde tot de opkomst van een groepering die zich Al Qaeda in Irak noemde, en inmiddels gemuteerd is tot ISIS. Precies wat er destijds nu was, maar wel als oorlogsexcuus werd aangevoerd, is er nu wel: een jihadistische militie, nog samenwerkend met Baath-revanchisten ook. Gefeliciteerd, mijnheer Bush, Cheney, Rumsfeld, Wolfowitz!

Dat het geen goed idee was, erkent vandaag een zekere Pepijn van Houwelingen vandaag in de Volkskrant. Maar bij hem verschijnt de oorlog als een onbedoeld resultaat van ondoordachte goedwillendheid, niet als de bewuste misdadigheid die het was. “Het resultaat van goede bedoelingen in Irak is catastrofaal”, aldus de auteur. Hij ziet wel dat het oorlogsexcuus van de massavernietigingswapens kolder was. Het andere oorlogsexcuus van destijds, het zogenaamde verbond tussen Baath en Al Qaeda, tussen Saddam en Bin laden, noemt hij niet eens. Hij schrijft: “Het streven achter de invasie van Irak, zo kunnen we lezen in de autobiografie van zowel Bush als Rumsfeld, was het creëren van een democratische oase in het hart van het Midden-Oosten.” En verderop: “Alles wijst er op dat de rechtvaardiging die de hoofdrolspelers zelf aanvoerden – het uit het niets stichten van een democratische rechtsstaat met hopelijk op den duur een olievlekwerking voor het hete autoritaire Midden-Oosten – de voornaamste beweegreden was.” Olie, één van “cynische redenen” waar de schrijver weinig in ziet, was volgens hem dus niet te kern.

Het debacle werd in deze interpretatie veroorzaakt door het ondoordacht najagen van een, volgens de auteur op zich kennelijk loffelijke, streven. Het ging er om “de principes van de democratische rechtsstaat” te doen gelden, “een samenlevingsvorm waarmee de Irakezen geen enkele ervaring mee hadden”. Dat die gebrekkige democratische ervaringen in Irak ook wel eens iets te maken zouden kunnen hebben met Brits kolonialisme en door CIA en Pentagon herhaaldelijk gesteunde Baath-dictatuur – en dat het tekort aan democratie dus deels een erfenis is van precies die mogendheden die in 2003 wel even democreatie zouden gaan brengen – laat ik maar even liggen voor een andere gelegenheid. Hier gaat het me om dat goede bedoelingen-verhaal. Het zijn immers allemaal goede bedoelingen, geen snode boosaardigheid, die tot slechte resultaten hebben geleid. “Laten we hopen dat (…) de Iraakse niet nogmaals het slachtoffer wordt van onze ‘bovenbuik’ vol met ‘goede bedoelingen’, onze bemoeizucht en onze behoefte bevestiging te vinden voor principes die niet overal blijken te werken”, zo sluit hij zijn pleidooi voor ‘realisme’ af, na nog kort zijn ‘oplossing’ te hebben aangestipt: een opdeling van Irak in Soennitische, Koerdische en Sjiitische gebieden, volgens de auteur de enige kans op een “stabiele oplossing (…) die ook op de lange termijn houdbaar is.” Dat laatste idee dient iedereen die weet hoe dit soort opdelingen doorgaans worden voorbereid – met grootschalige verdrijvingen van mensen die tot de ‘verkeerde’ bevolkingsgroep in het ‘verkeerde’ gebied horen – sowieso de koude rillingen te bezorgen, maar ook dat laat ik nu even terzijde.

Het vasthouden aan het idee van goede bedoelingen bij de oorlogspartij in Washington (en Londen: laten we Blair niet vergeten), ook bij mensen die inmiddels erkennen dat de oorlog destijds tot een drama heeft geleid, is opmerkelijk maar ook wel weer typerend. Het is iets waar Noam Chomsky al decennia lang op wijst: vergissingen, zelfs incidentele misdaden, van de VS kunnen wel worden erkend… zolang het idee dat de VS het fundamenteel goed bedoelt maar intact blijft. Erkende misdadigheid is hooguit misdadigheid in de uitvoering. Van misdadige planning van A tot Z vanuit het Witte Huis mag en kan geen sprake zijn in de toelaatbare versie van de geschiedenis van Amerikaanse interventies. Pepijn van Houwelingen houdt zich keurig aan deze orthodoxie. De beleidsmakers mogen dan klunzen zijn, naïevelingen, in de uitvoering misschien ook wel grote botteriken. Maar het is wel allemaal goed bedoeld…

Nu is het best denkbaar dat Rumsfeld en Bush zichzelf aangepraat hebben dat wat goed is voor de VS ook goed is voor Irak, dat Amerikaanse hegemonie en Iraakse democratie prima zouden kunnen samengaan. Natuurlijk hoopte Bush vast op dankbare Irakezen die opgewekt ter stembus zouden trekken om hun keus te maken tussen twee inwisselbare partijen, allebei neoliberaal, allebei pro-Amerikaans. Machthebbers geloven vaak tot op zekere hoogte in hun eigen sprookjes, hun eigen propaganda.

Maar waarom gaat Van Houwelingen daar in mee? “Alles wijst erop” dat het echte oorlogsdoel een democratisch Irak was.” Alles? Wat dan allemaal? De enige twee aanwijzingen die hij noemt, zijn de memoires van Rumsfeld en Bush! Waarom zouden we ook maar één woord geloven van wat die twee heren zijden over de oorlog? We weten dat heel veel van wat de Amerikaanse topfiguren van de Irak-oorlog destijds zeiden, onwaar was. Er is zelfs geteld naar zulke onwaarheden. President Bush en andere topfiguren uit zijn administratie “legden tenminste 935 onjuiste verklaringen af http://www.publicintegrity.org/2008/01/23/5641/false-pretenses in de twee jaren die volgden op 11 september 2011 over de bedreiging van de nationale veiligheid die Saddam Hoesseins Irak inhield” aldus de website Publicintegrity.org. En van zulke seriële leugenaars geloven we dan wat ze over hun motieven in hun memoires laten afdrukken?

Van Houwelingen schrijft zelf: “Nadat bleek dat de stapels massavernietigingswapens die in irak zouden liggen niet meer was dan een verzinsel van overijverige inlichtingendiensten bleef dit als enige rechtvaardiging over…” Maar dat die wapens wel eens helemaal niet zouden kunnen bestaan, werd pas in bredere kring min of meer erkend toen de bezetting al bezig was! In de aanloop van de invasie waren die wapens één van de twee hoofdmotieven, het andere was de Al Qaeda-connectie, toen eveneens nog een sprookje. Het verhaal dat ‘we’ daar heen moesten om democratie te brengen, werd pas hoofdmotief toen de massavernietigingswapens nergens werden gevonden. Het was nadrukkelijk niet het hoofdthema van de propaganda in 2002-2003.

Het kan natuurlijk zijn dat de VS weliswaar vooral streefde naar democratie in Irak, maar op de massavernietigingswapens en de Al-Qaeda-dreiging hamerde om extra steun te verwerven voor haar aanvalsoorlog. Het kan natuurlijk zijn dat de VS haar goede bedoelingen verzweeg en liever hamerde op leugenachtige excuses over terrorisme en een dreigende nucleaire paddenstoelwolk. Plausibel is het niet, maar het kán. Maar heeft Van Houwelingen dan tenminste meer aanwijzingen in die richting dan enkel de memoires van twee van de liegende aanstichters van de ellende?

Noot: (1): gevonden via het weblog Angry Arab

Peter Storm