ravotr

woensdag 12 maart 2014

Minister Timmermans kan wel bij het cabaret, het is een echte grappenmaker. Hij houdt er hoogst vermakelijke opvattingen op na over staatsgrepen. Met zijn opvattingen camoufleert hij het feit dat in Kiev fascisten via zo ‘n staatsgreep in de regering zijn gekomen. Timmermans ziet daarin kennelijk geen probleem. Anderen gelukkig wel.

Timmermans vindt dus dat er in Oekraïne geen staatsgreep plaatsvond. Hij lichtte dat toe in Nieuwsuur. “Ik denk niet dat er sprake was van een illegale machtsovername of coup, zoals de Russen ons willen doen denken. Janoekovitsj heeft zelf de keus gemaakt om weg te vluchten.” Kijk, dat is dus het verschil tussen staatsgreep of geen staatsgreep, illegale machtsovername of legale machtsovername: de vraag of de ten val gebrachte president vlucht of niet. Pinochet pleegde in Chili in 1973 een staatsgreep. Hoe weten we dat? Niet doordat de generaal met tanks en vliegtuigen het presidentiële paleis bestookte. Nee, enkel het feit dat Allende in dat paleis bleef in plaats van de benen te nemen, maakte het tot staatsgreep. De legaliteit van machtswisselingen hangt bij Timmermans niet af van de vraag of de wettelijke procedures ervoor worden nageleefd, en evenmin of er geweld gebruikt is. Nee, enkel de vraag of de machthebber wel of niet ‘vrijwillig’ vertrekt is doorslaggevend. Met zo ‘n vertrek wordt met terugwerkende kracht alles gelegitimeerd. Hoe werkt dit criterium trouwens als de machtswisseling zich voltrekt als het zittende staatshoofd elders bivakkeert, niet hoeft te vluchten maar gewoon weg kan blijven?

Wat er met Timmermans’ verhulling wordt toegedekt is de gang van zaken in Kiev op 21 en 22 februari. Demonstranten, deels gewapend, vechten al eerder in die week met een zwaarbewapende politiemacht in de straten van Kiev. Tientallen mensen komen om, neergemaaid door sluitschutters op de daken. Onder begeleiding van EU-ministers komt er een akkoord tussen president en oppositie waarin vervroegde verkiezingen in december plus een overgangsregering waren voorzien. Er is nu zicht op versneld vertrek van de president, maar binnen het soort van legale en grondwettige kaders waar mensen als Timmermans altijd zulke voorstanders van zijn, tot ze in de weg blijken te zitten. Tot dat moment was er nog van geen staatsgreep sprake.

Maar demonstranten en uiterst rechtse knokploegen accepteren het akkoord niet. Betogers jouwden oppositiepoliticus Klitsjko uit, de strijd ging door. Een aantal parlementsleden had intussen de steun aan Janoekovits ingetrokken. Het woord ‘impeachment’- afzettingsprocedure – valt. Kort erna heeft het parlement met haar kersverse oppositionele meerderheid tot afzetting van Janoekovitsj besloten, onder hevige druk van rechts straatgeweld. De dag na het akkoord dat hij mede had gesloten, zegt ook Klitsjko dat de Janoekovitsj “onmiddellijk weg” moet. Politie en veiligheidstroepen laten hun steun aan Janoekovitsj vallen. Demonstranten gaan ongehinderd het paleis van de president in en vergapen zich aan decadente luxe. Ja, mijnheer Timmermans, dat is een illegale machtsovername, een staatsgreep in de door u doorgaans gehanteerde termen. Het is een staatsgreep, met een bredere opstand als context, en dat Janoekovitsj zijn vervolging niet afwachtte maar de benen nam, doet daar niets aan af.

Overigens zit ik zelf niet zo met de illegaliteit van de machtsgreep, en al helemaal niet met de val van Janoekovitsj. Dat die democratisch gekozen was, is waar. Maar de de repressie en de corruptie waren zeer legitieme redenen om zijn onmiddellijk vertrek te eisen, en die eisen met opstand bij te zetten.Maar de machtsgreep zelf deugt niet, en de uiterst-rechtse uitkomst ervan evenmin. Het was een staatsgreep die fascisten aan de macht hielp. Ik geloof zelf niet in legaliteit als norm. Maar Timmermans doet dat officieel wel. Voor politici als hij die de wettelijkheid van dit en van dat zo graag beklemtonen, en de grondwettelijkheid van machtswisselingen als criterium hanteren, doet het illegale karakter er van er wel degelijk toe. Timmermans lapt zijn eigen legalistische criteria doodleuk aan zijn laars.

De uitkomst van de staatsgreep is bekend, althans: voor wie zich in de bemensing van de nieuwe regering en bijbehorende topfuncties verdiept. Daar zitten mensen van de extreem-rechtse Svoboda-partij – nog tot in 2004 de Sociaal-Nationale Partij geheten, maar dat klinkt iets te bruinhemderig – in: de vice-minister-president Oleksandr Sych bijvoorbeeld, landbouwminister Ihor Shvaija en minister van ecologie Anbdriy Mokhnyk. De procureur-generaal is Oleh Majhnitsky, ook van Svoboda. Chef van de Nationale Veiligheidsraad die leger en veiligheidsdiensten aanstuurt is Andriy Parubiy, oprichter van de Sociaal-Nationale Partij, de voorloper van Svoboda. Of die van Svoboda nog lid is, weet ik niet. Zijn assistent is Dmitro Tarosh. Die is van de Rechtse Sector, het knokploegennetwerk dat in de machtswisseling een flinke rol had. Tarosh is vice-secretaris van de Nationale Veiligheidsraad.

Deze fascisten zitten nu in het landsbestuur, samen met neoliberalen in de regering. EU-politici als Timmermans behandelen het hele stel, inclusief de nazi’s erin, als een doodnormale regering. Het laat zien waar Timmermans staat als het om staatsgreep en fascisme gaat: aan de verkeerde.

Peter Storm