zondag 23 juni 2013
Nee, het , het is niet afgelopen in Turkije. Dat leek misschien zo omdat er een paar dagen geen heftige demonstraties in Ankara of Istanbul het voorpaginanieuws haalden. Maar ook na het wegebben van felle confrontaties waren er activiteiten van protesterenden. En afgelopen zaterdag, 22 juni, was er een groot protest op en om het Taksim-plein, een protest dat nog bezig is terwijl ik dit schrijf. Politie viel demonstranten alweer aan het aan met traangas en waterkanonnen. Of de protesten tegen Erdogan en zijn regering aan een grote opleving zijn begonnen, is moeilijk te zeggen. Maar de geest van verzet leeft wel. Dat bleek afgelopen dagen trouwens al in andere vormen.
Zo viel afgelopen dagen een actievorm op: stilstaand protest. Het begon met een eenling op Taksim, waarbij zich al snel enkele honderden anderen voegden. Ze stonden gewoon te staan, zwijgend. Uiteindelijk maakte de politie er een eind aan, en pakte een handvol mensen op die weigerden weg te gaan. In andere steden kwamen soortgelijke staande protesten op gang. Autoriteiten lieten de meesten ervan begaan. Misschien in de hoop om, zonder al te veel risico’s, een imago van vreedzame tolerantie uit te stralen en iets van de publiciteitsschade van al het eerdere traangas goed te maken. Er kwam zelfs een staand protest tégen het protest. Hoe dan ook, de protestbeweging bleef er enigszins mee in de aandacht.
Intussen kwamen actievoerders in parken bijeen om te beraadslagen over de strijd. Er kwamen in tal van parken bijeenkomsten, assemblees, ongeveer zoals in de Occupy- en andere recente protestbewegingen. IN die assemblees gaat het over de meest uiteenlopende dingen, van het loslaten van neerbuigend seksistisch taalgebruik jegens vrouwen tot de vraag hoe mensen zich het beste konden organiseren. Een voorstel om vooral kórtere persverklaringen te maken, vond bijvoorbeeld algemene bijval, volgens het aardige verslag dat Bianet.org publiceerde op 19 juni. “Van nu af aan wordt elk park in Turkije een Gezi-park”, zo zei een deelnemer aan zo’n assemblee.
De waarde van deze assemblees ligt niet zozeer in wat er precies besproken werd. De waarde lag erin dát mensen samenkwamen om samen na te denken. De waarde lag er in dat het gaat, niet om democratie maar om een “een les in democratie” gaat, zoals een hoogbejaarde Griekse verzetsstrijder dat ten aanzien van de assemblee-vorm stelde in een artikel op ROARmag. . De assemblees als praktische leerschool in strijd én in zelfbestuur, in die democratie van morgen die meer is dan gewoon maar democratie.
Heel wat minder inspirerend zijn de pogingen van sommige actievoerders om te zoeken naar een electorale vorm van het protest, bijvoorbeeld via steun aan de bestaande seculier-nationalistische CHP. Erdogan verslaan door hem bij komende verkiezingen wat zetels proberen af te snoepen. Het zou de radicale scherpte van het protest afhalen en de inzet terugbrengen binnen de kaders van de doodgewone ‘democratie’, die parlementaire meerderheden combineert met traangas om de gevestigde orde te bewaken.
Intussen zit echter de Turkse regering en haar politie niet stil. In Ankara zijn 22 eerder aangehouden actievoerders nu formeel beschuldigd van “betrokkenheid bij illegale daden”. In Istanbul zijn zelfs negen actievoerders beschuldigd van niet alleen “het beschadigen van publiek eigendom” maar ook van “lid zijn van een terroristische organisatie”. Erdogan hield ook weer bijeenkomsten waar hij duizenden aanhangers – op één pek 15.000 – toesprak, in Samsun en eerder in Kayseri. Deze zondag komt er nog ééntje. Opmerkelijk: Erdogan vergeleek op één van die bijeenkomsten de protesten in Turkije met die in Brazilië. “Hetzelfde plot”, aldus de premier, “De symbolen, de spandoeken, de internationale Twitter en de internationale media.” Inderdaad, mijnheer Erdogan, overal dezelfde “samenzwering” van vrijheidslievende mensen. Teveel voor al uw traangas.
Dat traangas vliegt intussen weer flink door de lucht als antwoord op forse, felle demonstraties in Istanbul deze zaterdag. Mensen kwamen samen op het Taksim-plein om demonstratief bloemen te leggen. De politie dreef al snel demonstranten uiteen met waterkannonnen. Confrontaties verplaatste zich naar omliggende straten, maar ooik op Taksmi zelf bleven betogers het proberen. Berichtgeving op bijvoorbeeld Nu.nl sprak van “duizenden mensen”; Turkishspring.nadir.org heeft het op haar updates echter over “bijna honderdduizend” mensen. Mocht je de updates van afgelopen avond daar intussen niet meer vinden: die updates verhuizen te zijner tijd naar de archiefpagina van die site. Ook in Ankara wordt weer gedemonstreerd, ook daar schiet de politie weer traangas af.
Demonstranten in Istanbul scandeerden leuzen, riepen om het aftreden van Erdogan en de regering, eisten dat de politie zich uit het Gezi-park – het met sloop bedreigde park, aanleiding tot de protesten – terug zou trekken. Leuzen: “Dit is het begin, het verzet gaat door”; “politie, verraadt het publiek niet” – alsof politie ooit loyaal is aan ‘het publiek”, maar okay… -; “Repressie kan ons niet ontmoedigen”; “Wij zullen winnen door ons te verzetten”: “Verenigd tegen fascisme”, en de inmiddels klassieke “Overal is Taksim, overal is verzet”. En, ironisch-uitdagend, op het moment dat agenten hun gasmaskers opdoen: “Hoeraa voor het traangas!” Mensen springen op en neer: “Wie niet springt, is Tayyop!”( Erdogan). De protestbeweging is na bijna vier weken actie letterlijk springlevend.
Peter Storm