zondag 16 juni 2013
De confrontatie in Turkije groeit naar een volgend hoogtepunt. Nadat gisteravond de oproerpolitie gewelddadig het Taksim-plein en het Gezi-park ontruimde, begonnen demonstraties en straatgevechten in omliggende straten. Die duuden 24 uur later nog steeds voort, en berichten wijzen geenszins op een spoedig einde. Ook in andere steden woedt de strijd volop. Vakbonden hebben intussen voor morgen een dag van protest en stakingsactie tegen de onderdrukking aangekondigd. Strijd op de barricades en druk vanaf de werkplek gaan dan zij aan zij. Daartegen is die massabijeenkomst van Erdogan en zijn aanhangers in een buitenwijk van Istanbul bepaald geen afdoend verweer. Mooi.
Het is wellicht een goed moment om wat handvaten aan te dragen om de gebeurtenissen te volgen en er inzicht in te krijgen. Dat volgen gaat een beetje via het Aljazeera liveblog en vooral via de updates – later terug te vinden in het archief – van Turkishspring.nadir.org. Een redelijke chronologie van de gebeurtenissen vind je op Hurriyet. Die begint dan niet bij de protesten zelf, maar neemt ook een flink stuk voorgeschiedenis mee, met name over het bouwproject op Gezi waartegen het protest begon.
Voor meer diepgaande updates biedt de website van de linkse basisorganisatie Doorbraak intussen al heel wat. Op 3 juni verscheen daar “Turkije: Taksim-plein viert de overwinning na hevige protesten”, kort nadat de politie het Taksim-plein aan actievoerders had overgelaten. Op 7 juni verscheen “Turkije: Taksim-verzet gaat door”, en op 11 juni “Turkije: de politie bestormt het Taksim-plein”. Alle drie zijn ze geschreven door Taylan Devrim, en samen vormen ze al een stuk waardevolle kroniek en analyse. Ik kijk uit naar meer.
Heel waardevol materiaal is ook te vinden op Libcom.org. Ik doe maar een kleine greep. “Sleepless in Istanbul I” , van Dominic, bevat interviews met deelnemers aan de strijd in Istanbul, gehouden door iemand die ter plekke is. Hij laat onder meer iemand van het revolutionair Anarchistisch Initiatief aan het woord. Die zegt onder meer dat die groep de noodzaak beklemtoont van een algemene staking, “maar dit gebeurt niet vanwege de reformisten in de vakbond.” Het stuk verscheen op 11 juni. Inmiddels is er , zoals we zagen, stakingsactie aangekondigd vanuit vakbonden, waar kennelijk ook de “reformisten” snappen dat ze hetzij zelf een gebaar van protest moeten maken, hetzij riskeren dat ze helemaal irrelevant gemaakt worden door de confrontatie.
Op 13 juni verscheen van dezelfde schrijver “Sleepless in Istanbul II” , een minstens zo belangwekkend artikel. Daarin beschrijft de auteur de indruk die de demonstraties, de straatgevechten op hem maken. Opvallend zijn de manier waarop demonstranten elkaar tot kalmteoproepen met leuzen en gebaren, zodat het traangas niet tot paniek leiden waar mensen elkaar onder de voet dreigen te lopen. Opvallend is ook de manier waarop mensen in kleine groepen van bekenden bewegen in de grote demonstraten. Geen centrale leiding, maar decentrale zelf-organisatie, iets dat bijvoorbeeld nadrukkelijk ook voor de grote groepen voetbalsupporters geldt die van de protesten deel uitmaken – zij aan zij tegen de politie in plaats van vijandig tegen elkaar. Dit soort verslagen brengen de strijd heel dichtbij, je ademt de geest van revolte als je ze leest.
Een nuttig achtergrondstuk over historische en economische achtergronden van de ontwikkelingen geeft Louis Proyect in “Taksim Square in Context”, op zijn weblog The Unrepentant Marxist. Dat stuk bevat onder meer een bespreking van het staatsgeleide economisch ontwikkelingsmodel tot aan 1980, de staatsgreep van dat jaar waarmee links en arbeidersbeweging tijdelijk verslagen werden, en vervolgens de opkomst van een ondernemersklasse in Anatolië in oppositie tegen de gevestigde Kemalistische staat en haar staatsgeoriënteerde economische model. Het was die ondernemersklasse die de economische ruggengraat van Erdogans religieus-conservatieve én neoliberale regeringspartij AKP werd.
Het artikel geeft ook informatie over de rol die Turkije speelt tijdens de Arabische Lente: geen steun maar afzijdigheid, zwijgen toen het regime in Bahrein betogers bestookte met traangas – met opvallend véél traangas overigens, een detail dat het artikel niet noemt maar dat me frappeert gezien de recente traangasorgie in Turkije zelf. En terwijl Saoedische troepen het bewind van Bahrein te hulp snelden tegen de demonstranten, sprak Erdogan mooie woorden over innige banden tussen Saoedi-Arabië en Turkije. Tja, zeg mij wie uw vrienden zijn…