ravotr

woensdag 21 juli 2015

Januari 2015. Enkele gewapende mensen schieten de redactie van Charlie Hebdo overhoop. Toen het voorbij was, waren er twaalf mensen dood. Wereldnieuws, iedereen doopt zichzelf acuut om tot Charlie. Wereldleiders congregeren in Parijs voor een fotoshoot in de nabijheid van een rouwende, maar goeddeels met oververhitte propagande op de been gebrachte miljoenenmenigte. O , wat waren we allemaal verdrietig, nee woedend, nee geschokt, nee verbijsterd. En o, wat waren we allemaal solidair.

Juli 2015. Eén of twee gewapende mensen blazen zichzelf op in Suruc, in het deel van de Turkse staat dat grenst aan Rojava, het autonoom-Koerdische, deels zelfbestuurde gebied in Syrië. De stad ligt een handvol kilometers van Kobani, dat afgelopen herfst een terreurbeleg door IS heeft weten te doorstaan. De aanslag kost 32 doden, bijna drie keer zoveel als de aanslag in Parijs. Is de verontwaardiging zelfs maar vergelijkbaar? Komen er wereldleiders bijeen, congregeren er miljoenenmenigten in grote steden? Een paar honderd demonstranten in Istabul, uiteengejaagd door Turkse oproerpolitie die traangas inzette. Veel meer heb ik nog niet gezien., en de aandacht voor de aanslag ebt intussen al weg. Het verschil is schrijnend. 

Het verschil is ook verklaarbaar. Charlie Hebdo was een gerenommeerd instituut, deel van de officiële Vrije Pers van het al evenzeer Vrije Westen. Over de inhoud van het blad wil ik het nu niet eens hebben. Die rechtvaardigt namelijk niets. Ja, die aanslag was vreselijk. Maar dat wereldleiders die aanslag zo veroordeelden, en de nog bloediger aanslag in Suruc negeren, laat zien dat het niet de vreselijkheid van de aanslag zelf is die de reactie bepaalt.

Doelwitten van de aanslag in Suruc waren namelijk geen populaire journalisten van een erkend blad, maar jonge, linkse mensen die zich klaarmaakten om te gaan helpen bij de wederopbouw van Kobani. Het ging om marxisten-leninisten en andere radicaal-linkse mensen, het ging ook om anarchisten waarvan er ook zeker één de aanslag omkwam wen een andere gewond raakte. Dat schrijft DAF, Revolutionaire Anarchistische Actie, een anarchistische groepering in Turkije die steun en solidariteit met Rojava helpt organiseren.  Al deze mensen wilden helpen in Kobani die belegerde Koerdische stad die door het verzet aldaar symbool is geworden van de vrijheidsstrijd in Rojava.

De strijd daar was en is een vrijheidsstrijd voor Koerdische zelfbeschikking, maar het is veel meer.
In Rojava proberen Koerden van de aan de PKK gelieerde strijdbeweging PYD samen met anderen vorm te geven aan een vrije en solidaire maatschappelijke orde, zo veel mogelijk buiten de staat om en van onder op georganiseerd. Sinds zomer 2014 zie je daarover nogal wat positieve artikelen, zoals bijvoorbeeld “The new PKK: unleashing a social revolution in Kurdistan”  van Raphael Taylor op de website van ROAR Mag, dat een goede introductie van de zaak geeft maar ook illustratief is voor het soms wat overmatige enthousiasme. Het is een tegenstrijdig proces dat niet kritiekloos kan worden toegejuicht. Ongezonde zaken als het militaire bondgenootschap met de VS waarin de PYD zich verstrikt en waar Jelle Bruinsma een verstandig stuk over schreef  op datzelfde ROAR, en de nog altijd wijdverbreide idolatrie jegens gevangen PKK-chef Öcalan, maken een kritische houding nodig. Over beide zaken heb ik me eerder ook druk gemaakt, en dat doe ik nog steeds. Maar kritiek is niet hetzelfde als neutraliteit of afwezigheid van solidaire betrokkenheid, al wordt die makkelijk wel zo opgevat.

Aan de ernst, de diepgang en de oprechtheid van de poging tot radicale verandering in Rojava door de PYD en daarmee verbonden bewegingen twijfel ik intussen geen seconde, en aan de noodzaak tot solidariteit evenmin. Kritiek rechtvaardigt hier geen cynisme, maar eerder verdubbelde inzet. Want hier geldt: hoe meer steun linksradicale krachten aan het proces weten te geven, hoe overbodiger dat leunen op Amerikaanse luchtsteun wordt, hoe makkelijker het ook wordt om daarmee te breken. Zolang de PYD vrijwel alleen staat, hebben critici als ik een beetje makkelijk praten, ook waar zulke critici een punt hebben. Hier zien we het belang van datgene wat degenen probeerden te doen die naar Kobani probeerden te gaan. Zij maakten solidariteit concreet. Precies dat werd ze noodlottig.

Deze mensen zijn vermoord omdat ze probeerden te helpen. Ze reisden, krachtig tegengewerkt door de Turkse staat, naar dat grensgebied, naar Suruc. “Ze hadden een ontmoeting met de districtsgouverneur gehad en vertelden hem dat ze over wilden steken naar Kobani. De districtsgouverneur liet hen wachten door te zeggen dat slechts een paar van hen over konden steken, en niet de hele groep.” Tijdens dat wachten vond de aanslag plaats. “De bloedige aanval in Suruc vond plaats nadat jonge mensen een persverklaring maakten het Amara Cultureel Centrum in antwoord op h de preventie door de districtsgouverneur”. Dat staat te lezen in artikel op de website Kurdish Question,
een site die de strijd rond Rojava solidair volgt.

De schrijver ervan, Amed Dicle, komt ook met nogal wat vragen, zoals bijvoorbeeld: “Hoe kreeg de Turkse inlichtingendienst, die overal surveilleert in Suruc, inclusief de Mürsitpinar grenspost, het voor elkaar om hwet ISIS-lid niet te ‘zien’?” en “Hoe is het mogelijk dat da politie het ISIS-lid niet wist te identificeren, ondanks het feit dat het Amara Cultureel centrum naast een politiebureau is gelegen?” ISIS is een andere naam voor wat IS heet. De strekking van de vragen is duidelijk: de schrijver ziet in de aanslag minstens medeplichtigheid van de Turkse staat. En met hele goede redenen. Een ooggetuigenverslag van filmer Garip Celik wijst ook die kant op. Daar lezen we dat elke bus met solidariteitsactivisten minutieus werd gecontroleerd door de politie. Op één na. Dat is niet alles. “Celik merkte op dat de politie slechts naar de plek van de misdaad kwam om burgers aan te vallen”. Het had er weer eens veel van weg dat de Turkse staat Koerden en linkse mensen die solidariteit proberen op te bouwen, als de voornaamste vijand zag. Eigenlijk net als IS dus, wiens fanatieke oorlog tegen alles wat lijkt op gelijkwaardigheid, vrijheid en solidariteit met uitroeiingspolitiek bejegent.

Dit wijst minstens op een parallel belang tussen IS en de Turkse staat. Aanwijzingen dat die Turkse staat IS gewoon een handje helpt zo nu en dan, zijn er ook. Een rapport, samengesteld door David L-. Philips met hulp van onderzoek op de Columbia Universiteit in New York, waarvan de inhoud op 9 september 2014 al is weergegeven door de Huffington Post, geeft een hele reeks voorbeelden, van medische hulp aan IS-soldaten, via getolereerde wapenleveranties en oliehandel via Turks grondgebied, tot en met openlijk uitgeproken voorkeur voor IS boven bijvoorbeeld de PKK door hoge functionarissen in de Turkse staat. Nietn alles is hard bewezen, maar de hoeveelheid aanwijzingen laat weinig ruimte voor twijfel aan het beeld dat Turkije IS bepaald niet van ganser harte bestrijdt, vaak de hand boven het hoofd houdt en soms aanzienlijk verder gaat dan dat.

IS en die Turkse staat willen allebei geen autonoom, zelfbestuurd Koerdisch gebied in of grenzend aan de Turkse staat. Beiden zien het Koerdisch vrijheidsstreven het liefst verpletterd. Beiden zijn diepgaand tegen het soort idealen die in Rojava vorm proberen te vinden, van autonomie en directe democratie tot stappen richting gelijke rechten van vrouwen en mannen. Beiden hebben precies door mensen die deze idealen nastreefden een bloedneus toegebracht gekregen – IS doordat de PYD de afgelopen maanden het beleg van Kobani heeft weten te breken de en de jihadisten op de terugtocht dwong; de Turkse staat doordat Erdogan en zijn islamistische conservatieven van de AKP-regeringspartij bij verkiezingen een nederlaag moesten slikken,  terwijl de progressieve partij HDP, die nadrukkelijk steun biedt aan Koerdisch streven naar autonomie, de kiesdrempel wist te passeren en met een flink aantal zetels het parlement in kwam. Nee, bevrijding komt niet uit een stembus, maar de steun deze HDP op basis van een relatief links programma wist te verwerven is een symptoom van iets goeds.

IS zon ongetwijfeld op wraak, en Erdogan op escalatie van de oorlog tegen Koerden en scherpere repressie. Zo ‘n aanslag is d voor hem twee vliegen in één klap: een heleboel dode en gewonde linkse mensen die zijn anti-Koerdische politiek voor de voeten dreigden te lopen; plus een goed excuus voor politiestaat-maatregelen in de ‘strijd tegen terrorisme’. Ga er maar van uit dat vooral strijdbare Koerden en linkse activisten daar last van krijgen, en IS niet of veel minder.

Hoe actief de samenwerking tussen Turkse staart en IS is, valt moeilijk te zeggen, dat de aanslag de Turkse regering goed uitkwam, en dat de Turkse staat bepaald weinig haar best deed om zoiets te verhinderen, is evident. Schuldig, rechtstreeks, deze Erdogan? Misschien niet, heihard bewijs is me nog niet bekend. Medeplichtig? Dat is hij gewis en zeker. En deze Erdogan is dus een NAVO-bondgenoot, ook van Nederland waarvan ik nog geen krokodillentraan voor de slachtoffers in Suruc heb gehoord, laat staan enige afkeurende woorden over de moorddadige medeplichtigheid van de Turkse regering.

Des te belangrijker is het nu voor linkse en radicale mensen om zij aan zij met Koerdische activisten te protesteren tegen de moorddadige koers die de Turkse staat vaart. De vrijheidsstrijd in Rojava verdient geen kritiekloze toejuichingen. Geen bomaanslag wordt daardoor immers tegengehouden, geen ziekenhuis herbouwd. De strijd in Rojava verdient iets beters. De strijd in Rojava verdient onze actieve solidariteit.

Peter Storm