dinsdag 20 juli 2015
Een gevaarlijk vonnis van een rechter in Utrecht heeft een eind helpen maken aan tamelijk militante stakings- en blokkadeacties van pakketbezorgers va PostNL het vonnis is gevaarlijk omdat ermee het stakingsrecht een forse dreun krijgt. Het vonnis is naast een inbreuk op actievrijheid ook nog op de utingsvrijheid van actievoerders. De staking is helaas ten einde zonder merkbaar resultaat. Het is echter te hopen dat deze zaak nog een recalcitrante en waar nodig wetsovertredende staart krijgt. Binnen de grenzen van de wet kun je immers steeds moeilijker effectief actie voeren. Het is nodig om die grenzen te trotseren.
De staking zelf was al van belang. Het betrof een deel van de pakketbezorgers die formeel als kleine zelfstandigen werkten voor PosNL en lid is van SubcoPartners, “een van de bonden van zelfstandige pakketbezorgers. SubcoPartners vertegenwoordigt 350 van de circa 1.500 zelfstandige pakketbezorgers in Nederland”, aldus Nu.nl op 14 juli, toen de acties waren begonnen. PostNL probeerde rond die tijd al via de rechter een eind aan de acties te maken: met name poortblokkades waartoe stakers waren overgegaan waren het bedrijf een doorn in het oog. Het dreigende proces was echter snel van de baan: “Post NL heeft afspraken gemaakt met actievoerende pakketbezorgers die vanochtend de uitgangen van depots blokkeerden”, schreef de NRC op 14 juli. Sterker, de bezorgers zouden de dag erop weer aan het werk gaan, daar ging het bedrijf althans van uit. Dat liep echter anders. Op vrijdag – kennelijk de vierde stakingsdag – voerden pakweg 100 mensen actie bij “zeven van de negentien depots die PostNL in het land heeft”, zo berichtte Nu.nl. Het was een minderheid van de 1.150 postbestellers van PostNL ( de erder genoemde 1500 betreft klaarblijkelijk ook mensen die voor andere bedrijven werkte). Maar wel een felle en hardnekkige.
De strijd richtte zich tegen een akkoord dat FNV met PostNL had gesloten. “Bezorgers mogen nu kiezen: voor onbepaalde tijd in dienst bij het voormalige staatsbedrijf, of zelfstandige blijven met ween tien procent hogere vergoeding.” Pakketbezorgens en categorale vakbond SubcoPartners vinden dat onvoldoende, en met reden. Bezorgers hebben nogal wat kosten als zelfstandige opgedrongen gekregen, bijvoorbeeld de aanschaf van een bus, en hebben zich daarvoor in de schulden moeten steken. “De bus was een verplichte investering van duizenden euro’s. Bovendien lopen veel mensen achter met hun inkomstenbelasting die wegens het uurtartief haast niet te betalen is”, aldus Maurice Jacobs van SubcoPartners in de Volkskrant van 14 juli. Die bond had de onderhandelingen aan de FNV toevertrouwd maar vindt dat die er te weinig uit heeft gesleept. SubcoPartners had met name op compensatie aangedrongen voor die gemaakte schulden. Die is echter niet toegekend.
En zo enorm riant is de verhoging van 10 procent van het tarief ook al niet. “Bezorgers die voor PostNL rijden zeggen dat zij per afleveradres 1,20 tot 1,40 euro krijgen. Is een ontvanger niet thuis, dan krijgt de bezorger niks. Als hij twee keer aan de deur is geweest en een pakketje tenslotte na het postkantoor brengt, krijgt hij een schamele 16 cent”, aldus de NRC op 20 juli. Een tariefsverhoging van 10 procent is nauwelijks meer dan een doekte voor het bloeden. Dat bezorgers tegen dit akkoord actie voerden vind ik logisch, Zoiets zou veel meer moeten gebeuren.
SubcoPartners wijst er ook op dat de andere optie – in loondienst komen bij PostNL – ook niet echt overtuigt. “Echte banen: 1. Een zelfstandige die in loondienst gaat, gaat eerst failliet door de schuldenlast die hij heeft opgebouwd in zijn “carrière” bij PostNLl. 2. Vervolgens vliegt hij/ zij eruit bij de eerst volgende REORGANISATIE”, aldus een op 14 juli door de NRC getoonde tweet van SubcoPartners. Inderdaad een al te reeël scenario. Veel van de postbestellers hebben juist ‘gekozen’ voor de positie als zelfstandige omdat vaste banen er steeds minder in zaten wegens eerdere reorganisaties. Het di idee dat indiensttreding voor ‘onbepaalde tijd’ wel eens een kortstondige zaak kan blijken, is helemaal niet raar.
De pakketbezorgers hadden en hebben dus zeer gegronde redenen om stevige actie te voeren. De FNV behartigt hun belangen bepaald niet adequaat, dat ze het via een categorale bond als SubcoPartners proberen, is niet raar. Het bedrijf koos voor juridische intimidatie, en slaagde helaas voorlopig in haar opzet. De voorzieningenrechter oordeelde dat blokkades niet mogen. Maar het gaat verder dan dat. “De stakingsacties zijn vorige week op touw gezet door zzp-ers die als pakketbezorgers voor PostNL werkzaam zijn. Om die reden kunnen Ören en zijn medestanders “(Celin Ören, aangemerkt als “stakingsleider”, PS), “zich niet beroepen op het stakingsrecht: ze zijn namelijk niet in dienst van het bedrijf”, aldus de NRC op 20 juli.
Dit is vrij ernstig! Een bedrijf hoeft dus slechts het personeel eruit te werken om er vervolgens als zzpers gebruik van te maken om van het beetje stakingsrecht af te komen. Als mensen in loondienst denken dat deze uitspraak slechts een groep kleine zelfstandigen raakt en niet henzelf, dan zouden ze zich wel eens vreselijk kunnen vergissen. Dit is iets voor elke klassenstrijd-georiënteerde radeicaal om zeer scherp in de gaten te houden en tegen stelling te nemen.
En dan is er nog een censuurmaatregel in het vonnis gestopt. “Ook mag Ören niet meer een oproep doen tot dergelijke acties”, tot de door het vonnis verboden blokkades en dergelijke dus. Naast een aanval op ons stakingsrecht pleegt de rechter dus ook nog een roofoverval op ons recht om ons te uiten, mensen aan te moedigen actie-initiatieven te lanceren.
Dit gaat in zeker opzicht nog aanzienlijk verder dan de toch al volslagen verwerpelijke strafrechtsbepaling tegen ‘opruiing’, een bepaling die zich richt tegen uitingen die als aanzetten tot gewelddadig verzet tegen het ‘bevoegde gezag’ worden bestempeld. Hier betreft bij PostNL immers geen oproep tot aanval op het overheidsgezag, maar tot collectieve directe actie tegen een bedrijf, waarbij nog niet eens van ‘geweld’ tegen voorwerpen sprake is. Maar zelfs dat mag hier dus al niet meer. De oproep wordt bovendien dan ook nog preventief verboden en niet enkel achteraf vervolgd zoals bij ‘opruiiing’ het geval pleegt te zijn. Censuur vooraf is nog aanzienlijk ernstiger dan het muilkorven van actie-oproepen achteraf. Al met al een zeer verontrustende inbreuk op onze actievrijheden.
De FNV zal over deze aanval wel net zo luidruchtig zwijgen als over de juridische ontkenning van het stakingsrecht van ZZP-ers. Op de website van de vakfederatie vind ik over het vonnis althans niets terug. Met haar meegaande opstelling betoont de FNV zich – niet voor het eerst en, zo vrees ik, niet voor het laatst– een anti-solidaire bond. We hebben echt iets beters nodig in ons verzet.
Peter Storm