dinsdag 14 augustus 2018
Het klimaat raakt niet alleen maar ontregeld. Dat klimaat raakt vooral ook sneller en ernstiger ontregeld dan eerder gevreesd, en de consequenties zijn ernstiger dan eerder ingeschat. Ze doen zich ook acuter voor. Alleen een zeer grondige, zeer drastische maatschapijverandering – een ontmanteling van de op groei en daardoor destructie gerichte maatschappijstructuren – is noodzakelijk.
Ik las een boekje van Pier Vellinga, getiteld “Hoezo klimaatverandering? Feiten, fabels en vragen”. Schrijver Vellinga is klimaatwetenschapper, en in het boekje zet hij keurig op een rijtje hoe het ongeveer werkt. Toenemende hoeveelheid broeikasgas maakt de atmosfeer warmer, en voor de toename van dat broeikasgas is de mens – via industrie, energieopewekking, vervoer, landbouw en veeteelt – verantwoordelijk. Dus, zo legt de wetenschapper uit, moet er overgeschakeld worden naar schonere energiebronnen en een bijbehorende infrastructuur. Dat kan door internationale afspraken en wetgeving, en het is nog niet te laat. Het idee dat de beschaving gevaar loopt te crashen door klimaatsverandering doet hij af als sprookje. “Fabel 6: de menselijke beschaving wordt ernstig bedreigd door klimaatverandering”, zo luidt een titel van een paragraaf in zijn boekje (pag. 131). Geen paniek, rustig omschakelen, is zijn devies.
Vellinga wijst de klimaatsceptici gelukkig nadrukkelijk terecht. “Fabel 1: de opwarmende werking van CO2 is slechts een hypothese”, schrijft hij (pag. 121). “Fabel 2: het wordt niet warmer, de metingen van de temperatuur kloppen niet”, voegt hij er aan toe (pag. 127), en vervolgens “Fabel 3: niet de aanwezigheid van broeikasgassen, maar de zon warmt de aarde op” (pag. 129). En hij laat met cijfers, argumenten en onderzoeksresultaten zien dat de klimaatsceptische claims – fabel 1, 2 en 3, zogezegd – dus onzin zijn.
Hij slaat dus wel alarm. Maar dat gaat op bedaarde, bijna geruststellende toon. We kunnen de zaak redden, als we netjes beleidsmatig bijsturen. Aan de fundamenten van de maatschappij en aan ons levenspeil hoeft niet fundamenteel afbreuk worden gedaan. Vellinga: “overschakelen op een klimatneutrale energievoorziening brengt de economie in gevaar”. Dat is in zijn boekje “Fabel 4”, ook niet waar dus (pag. 130). Vellinga wil dus dat we overschakelen en de ontwrichting van het klimaat serieus nemen en aanpakken met adequaat beleid. Maar het maatschappelijke systeem waarin we leven hoeft niet op de helling, en heel radicaal hoeft de ommezwaai niet te zijn.
Ik denk dat Vellinga dit verkeerd ziet. De zaak gaat sneller en ernstiger mis dan hij inschatte. En om de zaak te redden, zijn zeer drastische veranderingen nodig. Een eenvoudig voorbeeld van Vellinga’ s verkeerde – beter: inmiddels verkeerd gebleken – inschatting. Vellinga schrijft over de consequenties van temperatuurstijging. “Als het gaat om één graad stijging van de gemiddelde temperatuur, dan kunnen wij mensen ons daar redelijk goed bij aanpassen, en de natuur ook.” (pag. 65-66). Het wordt wat eerder lente, het wintert wat minder in de winter, het plenst wat vaker in de zomer, het is wat langer droog. Hier en daar zijn er problemen, zoals in het hoge noorden waar de permafrost verdwijnt, waardoor er van alles verzakt, beschadigd raakt en gerepareerd moet worden. Maar daar staat een langer groeiseizoen in gematigde streken tegenover. “In Nederland zijn we minder geld kwijt aan stookkosten. Vakantie in eigen land wordt aantrekkelijker. We zullen wel vaker een hittegolf hebben en minder vaak een Elfstedentocht.” Dat alles dus bij een temperatuurstijging van een enkele graad.
Dan de gevolgen als de temperatuur twee graden stijgt. Nu wordt het een beetje vervelend, ook volgens Vellinga, al zijn “de effecten nog steeds in zekere mate te voorspellen.” (pag. 67) “Grote ecosystemen zullen zwaar beproefd worden op hun vermogen zich aan te passen. Dat zal waarschijnlijk niet overal goed gaan. Hier en daar zal in de natuur massale sterfte optreeden, ook zal een aantal dier- en plantensoorten het loodje leggen.” Hij vervolgt: “temperatuurgevoelige systemen, zoals de grote ijskappen en koraalriffen, zullen het op veel plaatsen moeilijk krijgen. Regenval en droogte zullen heftiger worden en van plaats veranderen.” De stijgende zeespiegel wordt een probleem, net als het opduiken van “ziektes, die die nu alleen in armere streken voorkomen” in gebieden die daar eerder te koud voor waren. Zo gaat er nog wel meer mis, en de zaken zullen “zeer ongelijkmatig neerslaan in de wereld.” Dit alles dus bij een temperatuurstijging van twee graden.
Valt je iets op? Doet de geschetste toestand niet een beetje denken aan wat we de huidige, helaas nog niet afgelopen schroeizomer hebben meegemaakt en waargenomen? Hittegolven, bosbranden, overstromingen, meer branden en meer hittegolven. Serieuze ontwrichtende consequenties, en steeds nadrukkelijker openlijk herleid op klimaatverandering als oorzaak, en uitstoot van broeikasgas als oorzaak van die oorzaak. Datgene wat Vellinga schetst als mogelijke gevolgen als de temperatuur twee graden hoger wordt, doet zich al voor. Dit jaar, maar vorig jaar en het jaar ervoor konden er ook al wat van. En over koraalriffen gesproken: bestaan die intussen nog wel? Of zijn ze al kapotgebleekt door de warmte, zlas het Great Barrier Reef, het grootste rif van allemaal, al goeddeels is overkomen?
En het verontrustende hier is dit: de temperatuur is wereldwijd nog helemaal geen twee graden gestegen. Je kunt hierover verschillende cijfers vinden, de hoogste toename die ik trof was anderhalve graad, volgens de Amerikaanse Environmental Protection Agency EPA (2). Gangbaarder is de schatting van iets minder dan 1 graad temperatuurstijging gemiddeld. De Amerikaanse NASA – overheidsinstantie in een land waar klimaatscepsis presidentieel dogma is – komt met 0,95 in 2017 (3). Anders gezegd: de vrij ernstige gevolgen die volgens Vellinga kunnen optreden als de temperatuur gemiddeld twee graden hoger wordt, doen zich al voor bij ene gemiddelde temperatuurstijging van tussen de 0,9 en 1,5 graden. En de temperatuurstijging gaat intussen genadeloos door. Die twee graden halen we op onze sloffen.
Het boekje van Vellinga, met zijn nog veel te vriendelijke inschattingen, dateert uit 2011. Dat is nog maar zeven jaar geleden. De realiteit is ernstiger dan destijds ingeschat, we kunnen maar beter de meer ‘panische’ prognoses – zoals onlangs de inschatting dat de zaak wel eens zodanig uit balans kan vliegen dat vier tot zes graden temperatuurstijging er aan zit te komen – bloed- en bloedserieus nemen. Het idee dat de vereiste maatregelen minder zouden inhouden dan een zeer drastische omvorming van hele maatschappij, kunnen we gerust aanduiden als de grootste en gevaarlijkste fabel van allemaal.
Noten:
1. Pier Vellinga, “Hoezo klimaatverandering? Feiten, fabels en open vragen” (Balans, Amsterdam 2011)
2 EPA, “ Climate Change Indicators: U.S. and Global temperatures” , https://www.epa.gov/climate-indicators/climate-change-indicators-us-and-global-temperature en het bijbehorende lijstjke temperaturen https://www.epa.gov/sites/production/files/2016-08/temperature_fig-1.csv (gecheckt 14 augustus 2018
3 NASA, Global Climate Change – Vital Signs of the Planet, “Global Temperature”, https://www.commondreams.org/news/2018/08/03/earths-carbon-concentrations-have-soared-levels-not-seen-800000-years en het lijstje temperaturen voor afzonderlijke jaren https://climate.nasa.gov/system/internal_resources/details/original/647_Global_Temperature_Data_File.txt (gecheckt 14 augustus 2018)
Peter Storm
#1 by DaveM on 2018/08/20 - 20:09
Het huidige economische systeem kan niet anders overleven dan met continue economische groei. Meer economische groei betekend meer consumptie, meer verbruik, steeds weer vervangen van spullen, meer energieverbruik etc. Dus dat is de hoofdreden dat kilmaatverandering niet aangepakt KAN worden zoals het hoort.
Wil je dat doen dan moeten wij bereidt zijn om goed na te gaan denken over onze huidige manier van leven. Hebben we elke twee jaar een nieuwe smartphone nodig? Vervangen we onze auto, koelkast, TV, etc om de vijf a tien jaar? Gaan we elk jaar op reis met het vliegtuig, willen we het hele jaar door paprika’s, aardbeien, mango’s, etc kunnen eten?
De Chinezen, indieërs, Afrikanen, etc leven nu op een welvaartsniiveau dat vele malen lager is dan dat in de Westerse wereld. Als we hun ‘gelijke’ rechten geven, dan stijgt de consumptie en dus productie en vervuiling dramatisch. Als we hun dat niet toestaan, dan zijn we ongelofelijke egoisten en niet beter dan de bezetters van een paar honderd jaar geleden die de koloniën hebben uitgebuit. De enige oplossing is inzien dat we onze consumptie maatschappij moeten ombuigen.
Minder consumeren, meer duurzamer produceren, minder energie verbruik, vliegen (en autorijden etc) veel en veel duurder maken. Maar ja, wie heeft daar het lef toe?
#2 by nayakosadashi on 2018/08/15 - 22:31
Rechts moet zich afzetten van de klimaatwetenschap, omdat de klimaatwetenschap het kapitalisme eigenlijk gedateerd verklaard. En zou rechts het kapitaal niet meer omarmen, dan stort hun hele theorie in elkaar. Rechts heeft als hoofdthema, die vermeende vrije markt, gestuurd door managers vol verantwoordelijkheidsgevoel, die iedereen de ogen openen en de natie verheffen. Kapitaal en massaproductie is de hoeksteen van rechts. Dus is klimaatverandering gewoon allemaal niet waar. Ze zouden liever hun theorie het graf in nemen, dan naar de wetenschappers luisteren. Altright is een beetje een religie. Gelovend in mannelijkheid, vrije markten en oude mysterieuze bloedlijnen. Een wetenschapper moet geen roet in het eten gooien. Doet hij/zij dat wel, dan tast je het geloof aan en ben je de vijand.
Hiemstra heeft dat vak gestudeerd. Wees blij dat jij en ik dat niet hoefde te doen, want het lijkt mij tergend saai. De heer heeft dus wel enige vakkennis, waar wij juist blij mee zouden moeten zijn. Als een dierenarts zegt : je kan katten beter niet verdoven als ze zwanger zijn, zou Therry het dan ook beter weten ? De aarde bestaat hier uit veen , klei en sediment gesteente. Nee hoor, zegt Therry.
Aan de andere kant. Links kan wel gaan groeien, juist door dit fundamentele probleem. Ik zeg niet dat GroenLinks, links is, maar het redeneert al wel in de groene richting en weet daarmee nieuwe bevolkingsgroepen aan zich te binden.
Dat is een uitdaging, de nieuwe groepen aansnijden, via de klimaaturgentie
De groepen die GroenLinks aansnijd , kunnen even later al in een code Rood meelopen, bijv.
Ik merk de klimaatverandering. Vele diersoorten zie je niet meer. Ik zag vandaag één bij, alsof het een relikwie is, een zeldzaamheid. Waar zijn de vlinders, de musjes , de spreeuwen, de hele ecosystemen ? Ze maken het leven langzaam dood, letterlijk. En dat allemaal voor je Happymeal poppetje van Aladin
#3 by Ronald Sinoo on 2018/08/15 - 16:48
Ik ben geen klimaatwetenschapper, maar bioloog, dus ik lees ook ontwikkelingen over het klimaat aangezien dat natuurlijk invloed heeft op de levende natuur. Van zuiver klimaatwetenschappelijk onderzoek heb ik geen kaas gegeten, dat moge duidelijk worden. Toch heb ik ook gelezen, dat zogenaamde ‘cold spells’ in de winter vaker kunnen voorkomen, omdat de opwarming in Europa min of meer de deur openzet voor Siberische kou en er perioden van extreme kou met aanhoudende oostenwinden gaan voorkomen. Hoe dat klimaattechnisch in elkaar zit weet ik niet. Maar toch.
Wat me wèl erg verontrust is de opwarming in de permafrostgebieden in Siberië en Canada, waarbij broeikasgassen uit fossiele plantenresten ongestoord de komende decennia de atmosfeer ingaan. Vooral het vrijkomen van methaangas (CH4) in gigantische hoeveelheden zal desastreuze gevolgen hebben voor de atmosfeer en de opwarming exponentieel doen toenemen. Een knik omhoog in een lineaire grafiek, simpel gezegd. CH4 schijnt een factor 28x meer schadelijk te zijn dan CO2, heb ik meer dan eens in betrouwbare rapporten gelezen.
Daarnaast heb ik ‘worst scenario cases’ gezien, waarin door het vrijkomen van CH4 de oceanen ernstig verzuren, en er zuurstofloze gebieden gaan ontstaan. Onlangs is dat aangetoond in de Arabische Zee, waar robotduikers 8 maanden onafgebroken gegevens hebben verzameld. Een enorm stuk van die zee is al volkomen zuurstofloos gebleken, en op meer plaatsen gebeurt hetzelfde. Dat heeft gevolgen, die ik hier overigens al eerder heb aangekaart in een reactie op het akkefietje tussen weerman Gerrit Hiemstra en de klimaatontkenner Ted Baudet, want zo’n ‘worst case scenario’ beschrijft het vrijkomen van wolken H2S uit verzuurde, zuurstofloze gedeelten van de oceanen. Stinkbommengas, is dat, voor wie het niet weet. Een dodelijke wolk scheetlucht.
Dat het nog niet erg wil vlotten met de bewustwording van de ernst van de klimaatverandering is denk ik te wijten aan de conservatieve manier van denken die mensen eigen is, die het goed hebben, en de onmacht van de politiek om drastische maatregelen te nemen. Het probleem is zó complex, dat mensen het bereik ervan niet kunnen of willen erkennen. Voor de meeste mensen is de klimaatproblematiek nog een ver-van-mijn-bed-show. De enige draconische maatregel die zou kunnen werken, is het installeren van een superministerie voor Klimaat en Milieu, waaraan alle overige ministeries ondergeschikt zijn. Het democratische equivalent van een Verlicht Despoot. Maar ik zie dat niet op korte termijn gebeuren.
Ronald Sinoo
#4 by Irene hadjidakis on 2018/08/14 - 19:26
Ik moet ineens denken aan het verhaal van mijn oma, die de dag voor WOII ook NL raakte op de radio hoorde dat iedereen rustig kon gaan slapen…..daar lijkt dit op…..maar ondertussen is het toch handig ons te beseffen dat wij voelen aan ons WATER dat we op een kantelpunt zitten dat zo mega mega is, dat het niet meer gaat om het voorkomen van de klimaatverandering, maar inzetten op hoe het te overleven, en hoe de toekomst in te gaan, per slot is wel duidelijk dat de tijd van ongebreidelde roofbouw van de planeet en gemanipuleer om de collectieve hebzucht te bevredigen einde verhaal zijn. Ooit zullen we weer leven als mensen ipv als voer voor het militait industriëel complex