ravotr

donderdag 25 januari 2018

Voor het eigenlijke artikel begint, eerst eventjes ter informatie dit:

Landelijke demonstratie: Stop de aanvallen op Afrin

zaterdag 27 januari, 14.00 uur

Amstel 1 (stadhuis Amsterdam)

Zie voetnoot 2 voor toelichting. Niet elke passage uit de oproep maakt me even blij (dat wordt verdrop wel duidelijk). Maar het is belangrijk dat dit een grote en stevige demonstratie wordt. Vandaar. En nu, mijn artikel 😉

Demonstreren tegen Turks staatsgeweld: Voor anarchistisch doordachte solidariteit

Turkije heeft een misdadige en moorddadige aanval gelanceerd op Afrin, een door Koerdische strijders verdedigde, min of meer zelfbesturende enclave in het noorden van wat ooit Syrië was. Die aanval is doodgewoon agressie, zelfs volgens keurige volkenrechtelijke criteria waar staten elkaar zo graag aan houden als het ze uitkomt. Belangrijker: het is een brute gewelddaad, een oorlogsmisdaad. Het aantal doden, onder soldaten, onder strijders maar vooral ook onder burgers, is al aanzienlijk en dreigt verder te stijgen.

Intussen dreigt de Turkse president Erdogan de oorlog nog verder uit te breiden naar Manbij (1). Dat is een ander Koerdische gebied, net als Afrin deel van Rojava zoals het zelfbesturende Koerdische gebied in Noord-Syrië wordt aangeduid door degenen die het zelfbestuur proberen uit te oefenen of voor dit zelfbestuur opkomen. Deze bloedige aanvallen dienen onmiddellijk te stoppen. Wijdverbreid protest en fel verzet is nodig. Demonstreren tegen de aanval op Afrin, aanstaande zaterdag in Amsterdam (2) bijvoorbeeld, hoort daarbij. Maar kritiekloos kan onze solidariteit niet zijn. Enig denkwerk vooraf kan helpen.

Voor de Turkse staat is elke vorm van vrijheid voor Koerden, elke krachtsontplooiing van Koerdisch en daarmee verbonden verzet, iets dat verpletterd moet worden. De beweging die de strijd van Rojava vooral organiseert en bundelt, de Koerdische verzetsbeweging PYD, is volgens Turkije een ‘terroristische organisatie’, louter een verlengstuk van de Koerdische PKK in Turkije.

Rojava is als Koerdisch verzetsgebied dat Rojava vrijheid en zelfbestuur probeert uit te stralen Turkije een doorn in het oog, ook omdat het Koerden en anderen in Turkije zelf aanmoedigt en inspireert. Wie vrijheid en solidariteit serieus neemt, kan daarom weinig anders dan luid en fel protesteren, doen wat mogelijk is om de aanval van de Turkse staat op Rojava in het stof te doen bijten en die Turkse staat er een zo hoog mogelijke prijs voor te laten betalen. Wie nu een vakantie boekt naar Turkije, collaboreert met staatsterreur. Wie nu een Turkse staatsinstelling hardhandig en effectief treft, doet goed werk.

Effectief protest richt zich dus tegen de Turkse staat en haar oorlogspolitiek zelf. Maar het gaat zowel breder als dieper. Daar zitten lastige kanten aan, die ons nopen om onze solidariteit kritisch te doordenken. Solidair zijn met de mensen in Adfrin is bijvoorbeeld niet hetzelfde als steun verlenen aan de politiek van de PYD die de strijd daar domineert. Die PYD heeft zich verbonden aan de VS, en die VS is zeer medeplichtig aan de tragedie. Die staat heeft de PYD en haar strijdorganisatie YPG behendig benut in de oorlog tegen Daesh/ IS. Terwijl de VS en haar bondgenoten bijvoorbeeld in 2017 het Daesh-hoofdkwartier Raqqa, elders in Syrië, bombardeerden en beschoten, vochten YPG-strijders effectief tegen de jihadistische strijders. De nederlaag van Daesh/IS is in hoge mate een co-productie van VS en PYD.

Het is een bondgenootschap dat de PYD niet siert: de bombardementen en beschietingen van Raqqa door de VS en haar ‘coalitie’ waren onmiskenbaar een oorlogsmisdaad. “Tegen het eind van de vijf maanden durende campagne was 80 procent van de stad onbewoonbaar verklaard door de VN, en werd gedacht dat er 1800 burgers waren omgekomen. Airwars schatte dat 1400 van die doden werden veroorzaakt door bombardementen uit ee lucht en door middel van artillerie.” (2) De PYD is hier, voor zover ik kan overzien, niet rechtstreeks medeplichtig aan. Maar bondgenoot zijn van een oorlogsmisdadig optredend imperium is helemaal niet mooi.

Het is ook weinig vertrouwenwekkend voor een Arabische Syrische bevolking die doelwit van dit type oorlogsmisdaden was en vervolgens zag hoe PYD-strijders, bondgenotern van die oorlogsmisdadige VS als mede-overwinnaars de stad binnentrokken. ‘Onze vrienden hebben julie stad platgebombardeerd, nu komen wij jullie bevrijden’, daar komt de PYD-houding rond Raqqa een beetje op neer. Zo bouw je geen solidariteit tussen verschillende bevolkingsgroepen op, een solidariteit die toch tot de uitgesproken doelstellingen van het zelfbestuur in Rojava behoort. Voor de duidelijkheid: Raqqa ligt niet binnen Rojava, en wordt niet voornamelijk door Koerden bewoond. Een extra reden tot voorzichtigheid, om bestaande etnische tegenstellingen tussen Koerdische en Arabische gemeenschappen niet verder aan te wakkere.

En nu het er in Rojava zelf op aankomt, blijkt de PYD aan dat bondgenootschap met de VS dus geen bescherming te kunnen ontlenen.De VS blijkt weer eens een bondgenoot is waar je niet op kunt rekenen. Nu Turkije de aanval opent in Afrin, op diezelfde PYD waar ze zoveel aan heeft gehad, geeft de VS niet thuis. Wat woorden waarmee de VS haar Turkse bondgenoot tot terughoudendheid maant, kunnen er af. Meer niet. Voor de VS is de PYD geen bondgenoot, maar een wegwerpartikel dat na gebruik afgedankt kan worden, overgelaten aan haar moordende vijanden, waaronder dus de Turkse staat.

Je kunt daar heel erg teleurgesteld en boos op reageren en ‘Verraad!’ roepen. Ja, het ís verraad. Maar het is ook geheel en al voorspelbaar. Zo opereren grote mogendheden, zo werkt kolonialisme en imperialisme, en dat weten we al eeuwenlang. Conquistador Cortez rolde in de zestiende eeuw het Aztekenrijk in Mexico al op door inheemse bondgenoten te recruteren en tegen het rijk te laten vechten als bondgenoot van Spanje. Dat was niet moeilijk, want het Aztekenrijk onderdrukte omliggende inheemse volkeren, en die wilden maar wat graag tegen hun onderdrukker vechten. Heeft het ze geholpen? Gunde Spanje hen vrijheid en zelfbestuur na de val van het Azteekse rijk?.

Ook Koerden hebben dit soort dingen vaker meegemaakt. Koerden in Irak zouden je bijvoorbeeld iets kunnen vertellen over CIA-steun aan Koerdisch verzet tegen Saddam Hoesseins bewind in 1975. Dat kwam de VS destijds goed uit, Irak stelde zich veel te onafhankelijk op en sloeg linkse en pro-Palestijnse taal uit. Doodzonden in de ogen van het Witte Huis. Irak had bovendien een grensconflict met Iran, destijds door de Sjah bestuurd en door de VS ondersteund. Koerdisch verzet kwam zowel de Sjah als de VS dus goed uit. Dat veranderde abrupt toen Saddam en de Sjah tot overeenstemming kwamen. De VS kneep prompt de steun aan de Koerdische strijders af, Iraakse veiligheidstroepen verpletterden de Koerden. Reactie van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Kissinger op Koerdisch protest: “Geheime actie dient niet te worden verward met missionaire arbeid.” (3) Hoe de VS nu opereert rond Koerden in Rojava is gewoon de zoveelste editie van een oud verhaal: hoe een grote imperialistische mogendheid een beweging van onderdrukten gebruikt als hulpstuk, als voetvolk en als voetveeg.

Er is nog een lastig punt hier. Wíllen we echt wel dat de VS nu Afrin gaat helpen? Wat stellen we ons daarbij voor? Amerikaanse straaljagers die Turkse straaljagers neerhalen? Amerikaanse soldaten die Turkse soldaten gaan bevechten? De al aanwezige Amerikaanse troepenmacht – 2000 militairen, nauw verweven met de PYD-strijdmacht – verder uitbreiden en inzetten tegen Turkije? Die troepen liggen bij Manbij, waar Turkije ook militair wil optreden. Willen we dat die troepen zij aan zij met PYD gaan vechten met het Turkse leger? Willen we een Amerikaanse oorlog tegen Turkije? Denken we dat de VS, als ze de strijd tegen Turkije aan zou gaan, daarbij de levens, de veiligheid en de belangen van Koerden en andere mensen die in de regio wonen zou respecteren?

Ik denk dat deelnemers aan protest tegen de Turkse aanvalsoorlog zich verre dienen te houden van alles wat zweemt naar een oproep aan de VS of ‘de internationale gemeenschap’ om ‘de Koerden te helpen’, oftewel ten strijde te trekken met Koerden als voorwendsel voor eigen imperiale machtspolitiek. Van zo’n ingrijpen komt meer narigheid, het dient verkeerde belangen, en daarom is zo’n ingrijpen onwenselijk. Oproepen in die richting kunnen maar beter achterwege blijven.

Iets van zo’n oproep tot ingrijpen klinkt helaas wel door in de Facebook-tekst waarmee tot de demonstratie wordt opgeroepen (4). Ik lees daar: “Wij eisen dat de internationale gemeenschap per direct het luchtruim boven Afrin en Rojava verdedigt tegen verdere aanvallen”. Toen de ‘internationale gemeenschap’ in 2011 besloot om ‘het luchtruim boven Benghazi en Libië’ te beschermen tegen ‘verdere luchtaanvallen’, luidde dat dus VS/NAVO-bombardementen in. Die kant willen we toch niet op? De geciteerde zinsnede bungelt bijna onderaan en domineert gelukkig niet in de tekst, zodat de demonstratie kan worden wat het dient te zijn: een teken van actieve solidariteit van demonstranten zelf, en geen verkapte pro-oorlogsactie.

We hebben iets te vaak gezien wat er gebeurt als de VS militair de hulpverlener gaat uithangen van arme en kwetsbare mensen. Herinneren we ons het arme kleine Koeweit dat in 1991 door de VS uit de handen van Irak moest worden gered? Vele tienduizenden mensen herinneren zich er niets meer van. Ze zijn namelijk begraven onder Amerikaanse bommentapijten. Herinneren we ons hoe de VS in 2011 een echt of vermeend dreigend bloedbad in Benghazi, Libië, aangreep om bombardementen op dat land te legitimeren? Ook daar leidde Amerikaanse oorlogsvoering tot extra bloedvergieten. De VS of andere grote mogendheden – al dan niet verpakt als ‘de internationale gemeenschap’- te hulp roepen tegen een agressor of onderdrukker is, gezien dit alles, wel het laatste dat we zouden moeten doen of goedkeuren of ondersteunen.

Er zijn dus hele goede redenen om kritisch te staan tegenover de koers die de PYD volgt. Maar Koerden en anderen in Afrin mogen niet gestraft worden voor die koers. Koerden die nu onder vuur liggen nu laten barsten omdat de PYD er op bepaalde punten een verkeerde politiek op nahoudt is niet bepaald fair. Waar de PYD teveel leunt op bondgenootschappen met staten – de VS, maar ook Rusland als het zo uitkomt – daar dienen juist anarchisten te laten zien dat er een ander soort bondgenootschap bestaat, het onverbrekelijke bondgenootschap van de solidariteit van onder op. Wij moeten doen wat de VS, geheel voorspelbaar, nalaat: opkomen tegen de oorlog die Turkije tegen Koerdisch en ander verzet voert. Hoe sterker de protesten zoals die van aanstaande zaterdag gaan plaatsvinden zijn, hoe overtuigender het argument dat we kunnen inbrengen tegen de alliantie die de PYD met imperialistische staten onderhoudt en blijft nastreven.

Als de straat immers niet opkomt voor de vrijheid in Rojava, hebben we niet veel recht om te klagen dat Rojava andere, minder betrouwbare bondgenoten zoekt en één of andere staat omarmt. Aan ons om te laten zien dat dit niet alleen zeer schadelijk is, maar ook volstrekt onnodig. Ook daarom hoop ik op een grote en zeer strijdlustige demonstratie tegen de Turkse aanvallen, met een flinke zichtbare anti-autoritaire deelname. Hoe zichtbaarder de zwarte, zwart-rode, zwart-paarse, zwart-groene en zwart-roze anarchistenvlaggen, en hoe effectiever de dragers ervan, hoe geringer de relevantie van en de behoefte aan Amerikaanse vlaggen en het bijbehorende militaire machtsvertoon onder Koerdische vrijheidsstrijders hopelijk zal zijn. Laat de rebellerende straat Rojava te hulp snellen, zodat leunen op de staat – welke dan ook – steeds duidelijker niet alleen schadelijk is maar nergens voor nodig, ook in de ogen van mensen die daar nu nog anders over denken.

Noten:

1 “Erdogan threatesns to extend Afrin operation to Manbij”, Aljazeera, 24 januari 2018, http://www.aljazeera.com/news/2018/01/turkey-hundreds-ypg-fighters-killed-syria-afrin-180124082613964.html

2 De demonstratie verzamelt om 14.00 uur bij het Stadhuis, Amstel 1, Amsterdam. Aanstaande zaterdag dus, 27 januari 2018. Zie “Landelijke demonstratie: Stop de aanvallen op Afrin”, Indymedia, 25 januari, https://www.indymedia.nl/node/42660 en de Facebook-event “Landelijke demonstratie: Stop de aanvallen op Afrin”, geïnitieerd door de Demned raad van Gemeenschappen uit Koerdistan, onder dezelfde naam, https://www.facebook.com/events/553390971720371/ 

3 Julian Borger, “ US air wars under Trump : increasingly indiscriminate, increasingly opaque”, Guardian, 23 januari 2018, https://www.theguardian.com/us-news/2018/jan/23/us-air-wars-trump Het in het citaat genoemde Airwars doet onderzoek naar luchtaavnvallen van de VS op Irak, Syrië, Somalië en andere landen waar de VS haar ‘Oorlog tegen terrorisme’ voert.

4 Meer hierover onder meer bij: William Blum, “The CIA: a forgotten history”, Londen/ New Jersey, 1986, pag. 275-278; het citaat van Kissinger vind je op pagina 278, voorzien van een voetnoot.

5 Zie voor de Facebook-oproep noot 2.

Peter Storm