ravotr

woensdag 21 juni 2017 

In de strijd tegen fascisme zijn enkele min of meer bemoedigende gebeurtenissen te melden. Dat mag ook wel, want over het algemeen hebben fascistische verschijnselen, patronen en organisaties de afgelopen jaren een verontrustende schaal, uitwerking en uitstraling bereikt.

Fascistische groeperingen en stromingen hebben zich een griezelig sterke positie verworven in de Nederlandse maatschappij. Parlementair: twintig zetels voor de PVV, twee voor denog op[elijker fascistische Forum voor Democratie, en vele tientallen zetels voor VVD en CDA die weliswaar zelf niet fascistisch zijn maar van het naar de mond praten van Wilders en Baudet inmiddels hun handelsmerk hebben weten te maken. Buitenparlementair is het gewicht van fascistenclubs vooralsnog kleiner: de PVV zoekt de straat niet systematisch en groepsgewijs op, en de als ‘anti-islam-beweging’ vermomde clubje Pegida krijgt niet meer dan enkele tientallen mensen aan het marcheren, doorgaans onder begeleiding van een enorme politiemacht die ze tegen antifascisten beschermt.

Maar fascisten doen keer op keer pogingen tot maanifesteren en marcheren. Antifascisten hebben weinig keus en dienen zulke pogingen te beantwoorden en zo mogelijk in de kiem helpen smoren. In de strijd tegen zulke fascistische activiteiten gaat veel mis: antifascistisch verzet wordt met politiegeweld en arrestaties beantwoord. Toch zijn er soms successen te melden. Kleine succesjes, en vaak niet zonder ernstige schaduwzijden. Maar toch.

Rondom Enschede: nazi’s, antifascisten en autoriteiten

Antifascisten hebben zo’n succesje met een flinke schaduwzijde behaald tegenover een dreigende nazi-demonstratie in Enschede. Daar had een extreem rechts gezelschap een demonstratie aangekondigd. Hooligans Gegen Salafismus, HogeSa kortweg, een groep van harde fascisten die in 2014 in Keulen met 5000 aanhangers al eens had gelopen om vervolgens migranten en antifascisten aan te vallen, was van plan te komen. De nazi-band Kategorie C zou optreden. Iemand van Britain First zou spreken. Edwin Wagensveld en zijn Pegida-clubje zou ook meedoen. Al met al dreigde “de grootste neo-nazi mobilisatie in Nederland sinds de 2e Wereldoorlog”, zoals Antifascistische Actie AFA dat in haar verslag (1) – waar ik verderop flink gebruik van heb gemaakt – formuleerde. Maar die fascistenshow ging grotendeels niet door.

Er werd alarm geslagen in antifascistische kring, met de aankondiging van tegenacties onder het motto: “Stop de internationale nazi demonstratie in Enschede” (2), met een demonstratie en een oproep van Laat Ze Niet Lopen om de nazi-mars van gepaste tegenwerking te voorzien. Er werd busvervoer geregeld om antifascisten naar Enschede te vervoeren. De nazi-optocht zou hoe dan oojk niet zonder protest en antifascistisch verweer plaatsvinden.

Dat realiseerde het stadsbestuur en de politie in Enschede zich ook. Zij reageerden met een algeheel demonstratieverbod, en maakte duidelijk dat ze zelfs kleine groepjes mensen die samen ‘iets van plan leken’ – voor of tegen de nazi’s – niet zou tolereren. Wagensveld kondigde aan dat hij en zijn Pegida-mensen hoe dan ook zouden komen. Antifascisten handhaafden hun oproep om naar Enschede te komen om nazi-actiepogingen tegen te werken. Terecht rekenden antifascisten er niet op dat de autoriteiten dat werk wel zouden fiksen. Te vaak zien we immers dat politie voor antifascisten hard aanpakt en intussen de fascisten hooguit een hele milde tik op de vingers geeft, als politie althans geen handdrukken en zelfs omhelzingen met Pegida-mensen uitwisselt.

Maar op de dag zelf bleken heel veel nazi’s eieren voor hun geld te hebben gekozen, zo bleek uit het AFA-verslag waar voetnoot 1 naar verwees. De honderden gevreesde HoGeSa-fascisten uit Duitsland kwamen niet opdagen. De spreker van Britain First kwam niet. De band Kategorie C kwam niet. Alleen een handjevol Pegida-mensen dook op. Wagensveld en zijn vrouw werden al aan het begin gearresteerd. Pakweg vijftien Pegida-aanhangers weken uit naar het naburige Hengelo, waar geen demonstratieverbod gold. Daar voerden ze enige tijd actie. Pegida ging ook nog even naar Borne, de vrijlating van gearresteerde geestverwanten eisen. Dat was ongeveer alles. Van een grootschalige nazi-mobilisatie was weinig tot niets terechtgekomen. Demonstratieverbod en grootschalig politieoptreden hadden daar mede voor gezorgd.

Precies dat laatste maakt dat er weliswaar reden is voor opluchting maar niet tot grote feestvreugde. Het is de staat geweest die, om redenen van openbare orde, de naziś zeer weinig ruimte heeft gelaten. Daardoor werd Enschede veel fascistische ellende bespaard. Maar de prijs ervoor was erg hoog. Dezelfde politie maakte het voor antifascisten ook vrijwel onmogelijk om zich tegenover de naziś te laten zien, horen en doen gelden. Twee antifascisten zijn ook opgepakt, anderen moesten vooral de politie ontwijken, weer anderen werden de stad uitgestuurd. De mislukking van de nazi-actie werd bereikt via een repressie die zich eveneens tegen antifascisten keerde. Het is de staatsmacht die hier de doorslag heeft gegeven. Van een rechtstreekse antifascistische overwinning is geen sprake.

Het gevaar is nu dat de illusie dat de autoriteiten ons wel tegen de fascisten beschermen, nieuwe geloofwaardigheid krijgt. Die autoriteiten zijn echter fundamenteel slechts in één ding geÏnteresseerd: hun ‘openbare orde’. Niet het racisme, niet het autoritaire nationalisme, niet de etnische zuiveringen en erger die de nazi’s voorstaan, maar louter het feit dat ze slaags zouden kunnen raken met tegenstanders, was voor de autoriteiten aanleiding om de nazi-demonstratie – maar dus niet alleen de nazi-demonstratie… – te verbieden.

Iindirect heeft dat verbod dus wel degelijk met de antifascistische tegenacties-in-wording te maken. De titel van het in noot 1 genoemde AFA-verslag “Antifascistische mobilisatie nekt internationale nazi-demonstratie” klinkt wellicht wat erg triomfantelijk, alsof antifascisten die nazi-mars eigenhandig uiteen hebben gejaagd.. Maar ze bevat een belangrijke waarheid: als er geen oproep tot antifascistische tegenactie was geweest, dan zou de gemeente Enschede niet begonnen zijn over het voorkomen van confrontaties tussen voor- en tegenstanders. Dan zou ze niet naar het verbod hebben gegrepen. Het verbod – en het ontmoedigende effect dat dit op veel nazi’s had, alle stoere praat ten spijt – was wel degelijk een gevolg van de antifascistische tegenmobilisatie die op gang was gebracht. Indirect heeft de antifascistische mobilisatie de nazi-actie helpen nekken, waarmee die titel dus gerechtvaardigd is.

We moeten als antifascisten met het claimen van overwinningen wel terughoudend zijn, terwille van de geloofwaardighheid. Dit was een overwinning, maar het was op het randje. De prijs was nogal hoog: antifascisten hebben weinig kunnen uitrichten, omdat ze vooral de politie moesten zien te onwtijken. De verliezers van de dag waren de fascisten. Dat is reden voor opluchting en gepast leedvermaak. Maar de grootste winnaars waren niet de antifascisten. De grootste overwinnaars waren de autoriteiten, de burgemeester, justitie en politie, de krachten van orde en gezag. De grootste overwinnaars waren dus onze ándere vijanden. Antifascisten wonnen een klein beetje, voornamelijk indirect. De autoriteiten wonnen rechtstreeks, en ze wonnen veel meer, ook ten koste van antifascisten.

Het demonstratieverbod pakte nu eens erg nadelig voor fascisten uit, en dat is op zich aardig. Maar zo’n verbod blijft een middel waarmee tegelijk antifascistische strijd wordt lamgeslagen. Dat was in Enschede niet meteen rampzalig omdat er amper fascisten bleken te zijn om tegen te strijden. Dat maakt zo’s demonstratieverbod echter nog niet tot iets goeds. Het blijft zaak om in de toekomst niet tot zo’n verbod op te roepen, er niet op te rekenen dat het gezag de fascisten wel kort blijft houden. Het blijft zaak om te blijven inzetten op eigen mobilisatie en eigen kracht. Leidt onze druk ertoe dat de autoriteiten de nazi’s eventjes kort houden zoals ze dat in Enschede deden, dan is dat een meevaller op de korte termijn. Op de lange termijn geldt: blijven bouwen aan autonome netwerken van antifasdcistisch verzet, sterk genoeg om ook de politierepressie te trotseren terwijl we ons tegen de nazi’s weren.

Baudet, Hiddema en hun fascistenclub

Overwinningen zonder de geschetste schaduwzijden zijn er gelukkig ook geweest. Ze waren klein, maar bepaald niet zonder betekenis. Ik doel op een tweetal acties tegen het Forum voor Democratie (FvD) van Thierry Baudet en Theo Hiddema. Voordat ik meer over de de acties zelf zeg, eerst iets over die club en haar twee kopstukken zelf. Het betreft een fascistische organisatie in volle opbouw. Het is frivole onverantwoordelijkheid om Baudet enkel en alleen belachelijk te maken, enkel en alleen als een schertsfiguur neer te zetten, enkel en alleen stil te staan bij zijn piano, zijn lavendel en zijn Latijn.

De man propageert een conservatief nationalistisch wereldbeeld, waarbij het nationalisme naadloos in racisme overgaat. Zijn uitspraken tegen tegen ‘verdunning’ van het Nederlandse volk en dergelijke verraden dat hij belang hecht aan iets dat niet anders dan ‘raszuiverheid’kan worden gekenschetst. Anders gezegd: hij redeneert als een nazi. De man etaleert tegelijk een extreme, nerbuigende minachting van vrouwen en rechtvaardigt hun onderwerping. Patriarchaal seksisme, racisme en nationalisme gaan hand in hand in wat duidelijk een nazi-achtige ideologie is.

Jeroen van der Starre stelt op Socialisme.nu (3) terecht: “In werkelijkheid is de ideologie van de partij neofascistisch”; hij noemt FvD “een parlementaire partij met een fascistische ideologie”. En hij zegt: “Het is duidelijk dat een deel van de FvD-achterban inmiddels als (sic) met een soort doe-het-zelf-fascisme is begonnen”, getuige het intimideren van iemand als Anne Fleur Dekker. Inderdaad: een partij met fascistische opvattingen, waarvan aanhangers zich nu en dan als fascistische knokploegleden gedragen.

Maar toch zegt Jeroen van der Starre: “Op dit moment kunnen we desondanks niet zeggen dat de FvD een fascistische beweging is.” Waarom niet? Omdat het doe-het-zelf-fascisme van die stukken achterban nog niet geüniformeerd paradeert met leider Baudet aan het hoofd? Omdat in een groepering één fascistisch symptoom – paramilitair georganiseerd geweld – ontbreekt, kan de groepering als zodanig niet als fascistische beweging gekenschetst worden? Ik denk dat het een hele formele manier van redeneren is, waarmee we riskeren om veel te terughoudend te reageren op de dreiging die van FvD uit gaat. FvD is niet enkel een fascistische ideologie aan het propageren. Ze is haar organisatie aan het opbouwen, en daartoe houdt ze her en der bijeenkomsten Waar een club een fascistische ideologie combineert met organisatorische slagkracht, daar is die club bezig een soort fascistische beweging op te bouwen. Precies dat is bij FvD nadrukkelijk het geval.

Dat betekent iets voor de strategie van antifascisten. Die bijeenkomsten van Baudet, Hiddema en consorten zijn gevaarlijk. Daar brengt FvD aanhangers bijeen, motiveert ze, bundelt ze en vormt er slagkracht uit. Die bijeenkomsten zijn dus fascistische kristallisatie- en organisatiemomenten die tegengewerkt dienen te worden door antifascisten. Over de vorm van die tegenwerking dienen we na te denken: niet elke fascistische uiting vraagt ogenblikkelijk om een kordaat zwart blok, al is er aan militante strijd met zwart-blok-dimensies eerder een tekort dan een teveel. Hoe dat ook zij, élke georganiseerde fascistische uiting vraagt om tegenwerking in één of andere vorm. Dat geldt dus ook voor FvD-samenkomsten. Dus was het goed dat er pogingen gedaan zijn om tegen een bijeenkomst van Forum voor Democratie in Utrecht op 19 juni op zijn minst stevig te protesteren. Beide pogingen waren relatief succesvol.

Utrecht en Nieuwegein: mooie acties tegen FvD

Zo was er een manifestatie op het Neude in Utrecht, uitgeroepen door Utrecht voor Iedereen. Daar namen tientallen, volgens Doorbraak zo’n zestig, mensen aan deel. “Ze scandeerden samen leuzen en luisterden naar een aantal speeches en raps van een aantal strijdbare vrouwen.” (4) Enkele van de toespraken zijn in of via het Doorbraak-stuk te lezen. Wat m ij bevalt aan dit alles is sowieso het aantal mensen. Zestig demonstranten op een maandagavond in de zomer in Utrecht is helemaal niet slecht. Zeker niet als je bedenkt dat het inzicht hoe gevaarlijk Baudet en dat Forum feitelijk zijn, nog veel te veel schuilgaat achter lacherigheid. En het is nog maar één van de eerste van dit type acties tegen FvD. We hebben een soort aanhoudende campagne tegen FvD nodig, en deze bescheiden manifestatie is een mooie aanjager.

Maar fascisten verdwijnen niet door ze enkel een heel eind verderop met een protestmanifestatie te beantwoorden. Daarvoor is ook nog wel iets stevigers nodig. Daarom trof het nieuws mij aangenaam dat enkele antifascisten het hol van de leeuw – het Nieuwegeins Businesse Centrum NBC in Nieuwegein, waar de bijeenkomst plaats vond – binnen waren gegaan en zich hadden doen gelden tegen FvD. Het waren er niet veel. Maar ze wisten een spandoek te ontrollen, ze verspreidden pamfletten, ze lieten aan de hand van citaten van Baudet zien hoe kwalijk het FvD-gedachtegoed is. Het duurde allemaal niet lang: onder dreiging van snel aanwezige politie vertrokken de actievoerders. In de woorden van een aanwezige: “Nadat ze een belachelijke protestactie hadden werden de linkse raddraaiers bij het Forum voor Democratie-evenement in Nieuwegein er zonder pardon uitgegooid door de politie”. Het bericht op de plaatselijke nieuwssite Pen.nl (5) waar ik dit citaat uit haalde, kreeg als kop: “Linkse raddraaiers uit NBC gezet tijdens bijeenkomst Forum voor Democratie”. Heel onpartijdig en objectief, nietwaar?

Aardig is wel dat in het stukje de actie aandacht krijgt, maar de bijeenkomst van FvD verder nauwelijks wordt belicht. Zoiets draagt bij dat die hele club omstreden raakt, controverse oproept. Een goede zaak, want de normalisering van dit soort fascisme – die plaatsvindt als dit soort bijeenkomsten ongestoord plaatsvinden en door media behandeld worden alsof er niets stuitends aan is – wordt ermee doorbroken, al is het maar voor even. Kortom: we hebben meer van dit soort raddraaierij nodig, in allerhande vormen.

Baudet en Hiddema gaan hun fascisme op meer plaatselijke bijeenkomsten etaleren. De bijeenkomsten zijn geen kleinigheid: volgens een berichtje op RTV Utrecht trok de FvD-bijeenkomst in Nieuwegein “honderden belangstellenden”(6). Dat is voor politieke bijeenkomsten op een doordeweekse avond buiten verkiezingstijd zeer aanzienlijk. FvD is klaarblijkelijk in volle opbouw. Laten we ons daartegen weren en ons daartoe effectief organiseren.

Noten

1, “Antifascistische mobilisatie nekt internationale nazi-demo”, 18 juni 2017, op Afanl.wordpress.com, https://afanl.wordpress.com/2017/06/18/antifascistische-mobilisatie-nekt-internationale-nazi-demo/

2 8-6-2017: Stop de internationale nazi demonstratie in Enschede” op noheloga.noblogs,org, 6 juni 2017,  https://nohogesa.noblogs.org/post/2017/06/06/18-6-2017-stop-de-internationale-nazi-demonstratie-in-enschede/

3 Jeroen van der Starre, “De bruine Renaissance van Thierry Baudet”, 13 juni 2017 op socialisme.nu, http://socialisme.nu/blog/nieuws/53382/de-bruine-renaissance-van-thierry-baudet/

4 Wan Ing, “Fuck Therry Baudet met zijn Forum voor Democratie”, met name de inleiding, 20 juni 2017, Doorbraak.eu, http://www.doorbraak.eu/fuck-thierry-baudet-forum-democratie/

5 Martin Reijmerink, “Linkse raddraaiers uit NBC gezet tijdens bijeenkomst Forum voor democratie 20 juni 2017 op Pen.nl, https://www.pen.nl/artikel/linkste-raddraaiers-nbc-gezet-tijdens-bijeenkomst-forum-democratie

6 “Actiegroep demonstreert degen Baudet”, RTV Utrecht, 19 juni 2017, https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/1629686/actiegroep-demonstreert-tegen-baudet.html

Extra noot, aangebracht 21 juni 13.17 uur: Eindhoven gecorrigeerd naar Enschede, na een snelle allerte meelezer die alarm sloeg 🙂 Dank.

Extra extra noot, aangebracht 21 juni, 18.04 uur: ‘Rijssel’ klopte niet, het moest Borne zijn. Aldus gewijzigd, met dank voor het waarschuwen aan petrel41 in de vierde reactie. Bron: “Protest Pegida bij arrestantencomplex orne: ‘Edwin moet vrij!’ RTV Oost, 19 juni 2017, http://www.rtvoost.nl/nieuws/271044/protest-pegida-bij-arrestantencomplex-borne-edwin-moet-vrij

Peter Storm