maandag 30 mei 2016
Onderstaande column verscheen al op de website van Autonomen Den Haag. Kijk vooral ook daar, er staat allerlei moois op die website :).
Het heerst, op Facebook en daarbuiten: de ziekte van het Neerlanderige linksige zelfbeklag. Het idee dat ‘wij’ de solidariteit verleerd of vergeten zijn. Het idee dat staking iets is voor boze arbeiders in Frankrijk. Het idee dat anti-TTIP-demonstraties overal groot en sterk kunnen worden behalve in Nederland. Het idee dat ‘we’ niet weten wat actievoeren is. Het idee dat ‘wij’ ons alles af laten pakken, alles maar over ons kant laten gaan, met als ondertoon dat ‘we’ eigenlijk gewoon verdienen wat we van de regeringen en van rechts krijgen. Anders zouden ‘we’ ons toch wel beter verweren,in groteren aantallen de straat op gaan in protest, het land platleggen met verzetsacties, blokkades en het neerleggen van het werk?
Het is een wijdverbreid idee. En het wordt eindeloos versterkt door iedereen die dit soort uitroepen kritiekloos slaakt, in plaats van ze onderuit te halen en met eigen activiteiten het tegendeel probeert te laten zien. Wie alsmaar roept dat ‘we’ zo passief zijn, draagt zelf aan de stemming van passiviteit bij, zonder werkelijk te beginnen met het doorbreken ervan.
En het gaat om aanzienlijke aantallen mensen die dat roepen. Bij elke demonstratie die kleiner is dan gehoopt, zien ze hun gelijk bevestigd, en kunnen ze bijna triomfantelijk uitroepen: ‘zie je wel? In Nederland kunnen we zoiets niet. In Frankrijk echter…’ Alsof in Frankrijk sociale activisten ook niet tegen de strom in roeien. Alsof in Frankrijk, naast een strijdbare actievoerende vakbond CGT niet ook een vakbond CFDT staat die met de arbeidswet inmiddels akkoord is gegaan en dus geen actie voert. Alsof in Frankrijk aan de huidige verzetsgolf ook geen episode van sporadische, veelal moeizaam op gang komende protesten is voorafgegaan.
Het idee dat ‘heel Frankrijk’actie voert is net zo mythologisch als het idee dat ‘we’ het in Nederland verleerd zijn om actie te voeren en vergeten zijn wat solidariteit inhoudt. Wie dat laatste beweert, heeft de grote demonstratie voor zorg, vorig jaar september, een beetje over het hoofd gezien, net als de anti-TTIP-betoging de maand erop, beiden met duizenden deelnemers. Wie dat laatste beweert, ziet de wekenlange omvangrijke bezetting door studenten en personeel van eerst het Bungehuis, vervolgens het Maagdenhuis over het hoofd, evenals de langdurige stakingsreeks in de metaal van vorig jaar. Om maar te zwijgen over de felle opstand tegen racisme en politiegeweld in de Schilderswijk die warme zomerdagen van 2015. Zo heel weinig gebeurt er in Nederland aan sociale actie bepaald niet. En nee, de gevestigde media vertellen daar niet veel over. Maar is het niet aardig dat dit soort dingen toch maar mooi wel gebeuren?
Gebeurtenissen in Frankrijk kunnen laten zien wat voor actiemiddelen effectief zijn, hoe je stapsgewijs een opstand kunt helpen ontketenen, en ook hoe de stemming in een ogenschijnlijk door bezuinigingen, aanslagen en noodtoestand murwgebeukt land de stemming vrij snel kan omslaan richting revolte – maar dat dit dus niet vanzelf gaat, op de automatische actiepiloot van mensen die ten onrechte een soort uniek Frans solidariteitsgen toegedicht krijgen. Als we alleen maar naar Frankrijk kijken en jaloers uitroepen: ‘ach, konden wij maar wat zij konden’, dan leren we niets nuttigs, dan dient Frankrijk alleen maar als het zoveelste icoon van onze zelfgekozen nederlaag. Misschien is capitulatie dan een beter woord, want aan een nederlaag gaat tenminste nog strijd vooraf, hetgeen iets anders is dan roepen ‘dat lukt hier toch niet’. Het lukt hier meer dan eens wel degelijk. Maar laten we dan wel stoppen met onszelf onze eigen onmacht aanpraten.
Ik vermoed dat, als iedereen die dit soort jammerklachten op Facebook slaakt, nu eens op hetzelfde moment naar het Museumplein of het Malieveld zou komen om voor fatsoenlijke zorg te demonstreren (en niet enkel een internetpetitie in te vullen), stelling te nemen tegen racisme en tegen bommen op Syrië en Irak… ik vermoed dat we dan een héél vol Museumplein of Malieveld zouden zien. Ik denk dat, als iedereen die zich zorgen begint te maken over nog hogere eigen bijdragen in de zorg en over aantasting van huurtoesla, zich op dezelfde dag ziek meldt van werk of school, we aardig in de buurt van een algemene staking zouden komen.
Maar precies het geweeklaag dat ‘zoiets alleen in Frankrijk gebeurt, nooit in Nederland’ draagt er toe bij dat het Museumplein zo leeg blijft, het Binnenhof niet wordt beslegerd, de regeringsgebouwen niet worden bestormd en het werk niet effectief wordt stilgelegd. Mensen die dit roepen, dragen bij aan de stemming waarin precies de frustratie wortelt waar ze uiting aan proberen te geven. Begrijpelijk is die frustratie wel degelijk. Maar de uiting ervan in deze vorm is zeer, zeer contraproductief.
Zullen we dus eens ophouden met zelfbeklag, zelfverwijt en gejammer over ontbrekende solidariteit, afwezige actiebereidheid, lamlendigheid en passiviteit? Zullen we de PC ook eens uitschakelen, de laptop opzij leggen en de buitenlucht eens opzoeken? Je kunt gewoon de deur uit, en op pad gaan voor een demonstratie of andere actie. Je kunt ook zelf iets op touw zetten. Dat vergt wan energie van een paar mensen, maar geen buitengewone expertise. Geloof het of niet, de acties tegen TTIP zoals die afgelopen zaterdag plaats vonden, zijn heus niet je laatste al dan niet gemiste kans. Er komt heus meer. Daar kom je achter, zelfs op Facebook, als je dat medium nu eens gebruikt als niet enkel een vergaarbak van frustraties. Een blik op Indymedia, of bijvoorbeeld de AktieAgenda, laat zien dat er beslist meer dan genoeg te doen is. En wat let je om zelf, met bekenden en geestverwanten, gewoon iets op touw te zetten rond een thema dat jij belangrijk vindt? Je inkomen, je huur, voorzieningen in je buurt, behoud van een bedreigd stuk bos? Soms begint sociale verandering heel concreet, heel dicht bij huis.
Je kunt dus iets doen om solidariteit te laten voelen, actiebereidheid te demonstreren, een beginnetje te maken met een ander soort wereld, en je kunt nog kiezen ook waar en rond welk thema en met wie. Je kunt ook, zonder dat je urgenter zaken op je agenda hebt en zonder gezondheidsredenen die thuisblijven verstandig maken (zijn die zaken en redenen er bij jou, dan is mijn opmerking niet aan jou gericht ) thuisblijven en zuchten: in Nederland lukt zoiets nu eenmaal niet. Maar dan draag je aan die mislukking dus wel zelf bij.
Peter Storm