ravotr

dinsdag 26 januari 2016

Jitse Akse vocht mee in Rojava, het deel van Syrië waarin Koerden een vrijheidsstrijd proberen te voeren tegen IS. Justitie heeft hem laten arresteren. Hij kwam snel vrij onder vrij strenge voorwaarden maar Justitie vervolgt hem nu wel wegens moord op IS-vechters. Arrestatie en vervolging zijn onrechtvaardig. Wie voor de Koerden tegenover IS opkomt, doet er goed aan om nu ook voor deze man op te komen die bij het woord een daad voegde. Dat rechtse mensen het – veelal uit racistische haat – óók voor de man opnemen, is geen reden om dat als anarchisten maar achterwege te laten. Het feit dat de PVV ook voor de zorg zegt op te komen, is toch ook geen reden om zelf niet voor goede zorg op te komen?

Kwestie van methode

Vaak is het leven redelijk overzichtelijk voor anarchisten, linksradicale rebellen, voor mensen die antikapitalistisch en teven anti-autoritair zijn. Je hebt een kwestie X. Daar zitten twee kanten aan A en B. Het establishment en haar spreekwoordelijke lakeien vindt A. Links vindt B, waarbij sociaaldemocraten B via de staat willen bereiken, anarchisten het via directe actie voor zich zien, en marxisten de actie en de staatsmacht op magische wijze weten te combineren met behulp van die wonderformule van de proletarische alchemie die bekend staat als ‘dialectiek’. Maar dan nog was het helder. B was links, A was rechts, X kon worden opgelost in een krachtmeting – inhoudelijk en/ of fysiek – tussen A en B, waarbij binnen B de vleugelstrijd tussen anti-autoritair en sociaaldemocratisch uitmaakte hoe de uitkomst Y er uit ging zien. Voordeel was dat je je makkelijk kon oriënteren. Vinden alle rechtse mensen A? Dan is A vermoedelijk geen goed standpunt. Vinden alle linkse mensen B? Dan was er dikke kans dat B behoorlijk in de buurt van een goed standpunt zat. Natuurlijk begon de oriëntatie daar pas mee. Even nagaan of de eerste plaatsbepaling ook deugt was verstandig. Maar je wist waar je kon beginnen.

De methode is echter lang niet altijd bruikbaar. Vandaag de dag is de scherpe verdeling in links en rechts – en binnen links in sociaaldemocratisch, marxistisch en anarchistisch – heel vaak aan het zich onttrokken. Allerlei meningsverschillen lopen langs heel andere lijnen. Afgaan op ‘wat vindt links’ en ‘wat vindt rechts’ kan je dan makkelijk op een dwaalspoor brengen. Zulke kwesties zie je tegenwoordig veel. Zo ‘n kwestie zien we vandaag rond Jitse Akse, de ex-militair die door Justitie wordt vervolgd omdat hij meevocht met de YPG, de overwegend Koerdische verzetsstrijders tegen IS in Rojava, de door Koerden bevolkte districten in Noord-Syrië. Als je ziet hoe rechts een groot deel van degenen die hem steunen uit de hoek komen, dan is de verleiding groot om te zeggen: zij steunen hem? Dan steun ik hem maar liever niet, want tot dát kamp wil ik niet horen.

Verleiding en valkuil

En inderdaad, tot dat kamp wil ik niet horen. Op Powned kun je onder een stuk over de zaak een indruk krijgen om wat voor supporters het gaat.. Een enkel citaat. Over het doden van IS)mensen, waarvan Jitse Akse wordt beschuldigd: “Ik noem het geen moorden, hij is meer een soort vuilnisman geweest die de troep opruimt. Alles wat een mens mens maakt kennen ze daar niet, het zijn gewoon dolle honden.” Een andere: “Duidelijk dat de elite steeds banger wordt voor assertieve burgers, of het nu rotte-eieren gooiers zijn in Heesch of een militair die moslimterroristen om zeep heeft geholpen.” Nog eentje: “Als het OM onze Jitse aanklaagt mogen ze nog wel ruim 60.000 mensen die zich momenteel in Nederland bevinden arresteren zodra ze één of andere status krijgen.” Nogal wat mensen zijn van het type dat tussen het vuurwerk afsteken in Geldermalsen en het opsturen van een kogelbrief in Heesch ook nog even een petitie tekent. Het gaat immers allemaal tegen de moslims, dat is de toonzetting. Jitse vereren tegenover ‘de elite’ en het ‘gevaar’ van de islam, het is PVV-taal. Deze taal verdient bestrijding, degenen die deze taal bezigen, gebruiken de zaak van Jitse Akse voor hun eigen uiterst-rechtse doeleinden. Het zijn onze tegenstanders. De verleiding om precies om die reden Jitse niet te verdedigen tegen de staat, is voelbaar.

Maar deze verleiding doet je dan in een valkuil belanden. Er zijn namelijk goede anarchistische gronden om stelling te nemen tegen de strafvervolging die Justitie tegen Jitse Akse op gang heeft gebracht. Hadrian Ferran brengt, ook vanuit anarchistisch gezichtspunt, belangwekkende zaken naar voren rond deze zaak in een kort geleden verschenen artikel.  Ik kan me voor een zeer aanzienlijk deel ook vinden in de uiteenzetting die Repelsteeltje op Krapuul  rond de zaak al heeft gedaan. De argumenten om voor hem op te komen zijn radicaal anders dan de zaken waarmee een groot deel van zijn supporters mee komt. Bepaalde argumenten brengen mij en anderen ertoe dat we Jitse van stafvervolging gevrijwaard willen zien, zoals veel rechtse mensen dat ook willen. Maar dat betekent geen bondgenootschap met die rechtse mensen. Gelijke uitkomst op korte termijn betekent geen gelijkgezindheid, en al helemaal geen samenwerking.

Motieven

Wat staat er op het spel? Jitse Akse was een Nederlandse militair in de Luchtmobiele Brigade, die onder meer in Joegoslavië actief is geweest, rond de tijd dat Srebrenica in handen van Servische militairen viel. Na terugkeer slaagde hij er niet in om zijn draai te vinden. Toen de afgelopen jaren Islamitische Staat (IS) oprukte in Rojava, vond Akse het tijd om iets te doen. “Ik volgde de berichten over de opmars van IS al. Kobani was de trigger. De Koerden voerden een felle strijd om die stad en ik wilde helpen.  Ik vond ook dat we IS moesten stoppen.” Hij meende zich nuttig te kunnen maken met zijn bekwaamheid in het oorlogsvak, en ging naar Rojava.

Zijn motieven  waren niet links of radicaal of anarchistisch. Maar dat is het punt ook niet. Hij nam het idee serieus dat IS bestreden moest worden, hoe dan ook: “Als je ziet wat zij uitvreten. Met het omleggen van een IS” er redt ik waarschijnlijk tientallen levens” , zegt hij. “Ik had de kans om iets te betekenen voor de Koerden en de mensheid”. Met dit humanitaire argument rechtvaardigen de VS, Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk, de NAVO en ook Nederland de bombardementen op IS. Verschil is dat Jitse het waarschijnlijk eerlijk meent. Verschil is ook dat hij zelf zijn nek uitsteekt voor deze opvatting, en niet vanuit een glimmend geesteloos kantoor anderen op oorlogspad stuurt. Bij de machthebbers is het argument een smoes. Bij Jitse is de smoes die hij dag in dag uit tot zich nam, een argument geworden. Bijkomend argument is voor hem een gevoel van verbondenheid van de ene minderheid binnen een staat jegens een andere: “Ik zie grote overeenkomsten tussen de mentaliteit van Friezen en Koerden”. Heel veel hoeven we ons daarbij trouwens niet voor te stellen. Hij geeft zelf aan dat zijn kennis van de Koerdische taal gering was, en hoe diepgaand zijn inzicht is in de “mentaliteit van Koerden”, is de vraag.

Achter dit alles speelde zijn levenssituatie mee. Een bestaan in de reguliere economie vinden dat hem, een beetje bevredigde, lukte niet. “Haha, ik denk dat ik op kantoor binnen een week met Tipp-Ex begin te gooien”. Hij zal de enige niet zijn, en de gemiddelde kantoorbaan verdient zo ‘n houding natuurlijk ook. Boswachter had hem nog wel iets geleken, maar dat kwam er niet van. Het is die rusteloosheid die hem ontvankelijk maakte voor de mogelijkheid om naar een nieuw front te gaan. Had deze man een perspectief gezien dat verder reikte dan geestdodend werk en in beklemmende arbeidsverhoudingen dan was de drang naar het front wellicht minder geweest. Precies dat perspectief ontbrak kennelijk, en bepaald niet alleen voor hem.

Alles bij elkaar zien we een gefrustreerde, licht ontwortelde ex-soldaat die de mogelijkheid ziet om zich alsnog nuttig te maken, en die mogelijkheid aangrijpt. Hij hanteert daarin de officiële oorlogsmotieven van episode zoveel van ‘War on Terror’, getiteld ‘The Return of the Caliphate’. Die oorlog zelf is als geheel helemaal niet okay. Maar hij vecht wel op een specifieke plek in deze oorlog, een plek waar die vermengd is geraakt met een radicaal veranderingsproces. Over de vrijheidsstrijd in Rojava – die wèl steun verdient, maar op tragische wijze verknoopt is geraakt met de hele anti-IS-campagne – zeg ik nu verder weinig. Wel duidelijk mag zijn is dat in dít sspecifieke conflict – tussen Koerdische strijders en hun bondgenoten enerzijds, IS anderzijds – Jitse aan de betere kant vocht. Wat er in hem omging toen hij naar eigen zeggen IS-soldaten onder vuur nam, weten we niet. Dat hij daarmee mensen in Rojava zeer concreet hielp om zich tegen afslachting door IS te verweren, weten we wel. En hij deed dat niet als neokololoniale pion, niet als onderdeel van een interventie van grote mogendheden, maar op eigen houtje. Dat is al reden om het nu voor hem op te nemen tegenover justitie.

Ik zie nergens dus aanwijzingen dat specifiek de linksradicale idealen en organisatievormen van de strijd in Rojava, het democratisch confederalisme en dergelijke, hem naar dit gebied trokken. Hij zal ongetwijfeld er wel iets van meegekregen hebben toen hij er eenmaal was. En het was voor hem in ieder geval geen reden om alsnog te vertrekken zoals andere ex-militairen die op soortgelijke basis naar Rojava gingen, wel deden. Een Amerikaanse veteraan bijvoorbeeld, die rechtsomkeert maakte toen hij er achter kwam dat de strijders van de YPG, in zijn woorden “een stel verdomde rooien” bleken te zijn. Een Britse collega van hem, Alan Duncan, “verliet de YPG om soortgelijke redenen”. Jitse kwam niet vanwege linkse overtuigingen naar Rojava. Maar dat hij deel bleek te nemen aan een door linkse overtuigingen mee gevormde strijdbeweging, weerhield hem er niet van om te blijven meedoen.

Sowieso heb ik veel meer respect voor iemand die het eerlijk meent en zélf ten strijde gaat als freelancer, dan voor degenen die de oorlog plannen, die risicoloos drones en bommen lanceren op mensen, die opdracht geven aan anderen om het moordenaarswerk te doen of die het werk puur in opdracht op commando doen en hun geweten achterlaten bij indiensttreding. Degenen die in deze oorlog aangepakt moeten worden zijn IS, de ene partij, en VS, Frankrijk, Rusland, Groot-Brittanië én Nederland, de andere partij. De opdrachtgevers tot doden-op-commando zijn daarbij het diepere probleem. Niet een loslopende strijder die op eigen risico en voor eigen rekening, op basis van eigen keus, geweten en afwegingen ten strijde gaat.

Het doden van een ander is altijd problematisch, ook als het in de strijd tegen onrecht niet altijd te voorkomen is. Maar blindelings doden op commando is inherent verwerpelijk, en anderen het commando geven om te doden is verachtelijk. Jitze deed geen van beiden. Jitze steekt daarmee moreel met kop en schouders uit boven elke soldaat aan welke kant van de strijd ook die ‘alleen maar zijn (of haar) werk doet’, om over de generaals en de ministers – en de kalief – maar te zwijgen. Hij handelde als mens, niet als instrument.

Iemand aanpakken die doet wat de officiële instanties zeggen dat gedaan moet worden maar het óf niet doen, óf op kwalijke manier doen vanuit een neokoloniale agenda? Het is onrechtvaardig en het is hypocriet. Jitse moet van die strafvervolging gevrijwaard worden, niet omdat zijn oorlogsdeelname per se goed was, maar omdat de staat geen enkel moreel recht heeft om hem daarvoor aan te pakken of hem dit zelfs maar te verwijten. Dat Jitse met zijn opstelling mogelijk de wet overtrad? Repelsteeltje  heeft in de punten 4, 5 en 6 van zijn veertienpuntsbetoog op Krapuul prima uitgelegd waarom dat al helemaal geen argument is waarvoor we ook maar een kleine knieval hoeven maken. Wetten die recht blokkeren, die wetten dienen we te trotseren, te negeren dan wel te saboteren. Een boodschap dus voor Justitie: laat die man met rust, en als hij straks weer naar Rojava zou willen vertrtekken, laat hem gaan.

Peter Storm