ravotr

donderdag 3 juli 2014

In Irak kiest de VS intussen voor inzet van geleidelijk aan meer troepen. Geen ‘boots on the ground’, zo heet het in het beleidsjargon. Erg serieus valt dat niet te nemen, tenzij Obama uit bezuinigingsoverweging zijn soldaten zonder laarzen aan op pad stuurt. Op 19 juni was er al sprake van het sturen van 200 Amerikaanse militairen naar Irak, als ‘adviseurs’. Ik zal ook even als adviseur optreden voor wie dit leest: Google eens ‘adviseurs’ in combinatie met ‘Vietnam’, liefst ook in combinatie met ‘Kennedy’.

Ik heb zoiets eventjes gedaan, en zo stuitte ik onder meer op een stuk over de ontstaansgeschiedenis van de Vietnamoorlog , als onderdeel van een website over Vietnam-oorlogsfilms! Daar pluk in één en ander uit, want het is een informatief stuk. Onder president Eisenhower kwamen ze al, die adviseurs uit de VS: driehonderd in 1955, op verzoek van de regering van de Zuidvietnamese, fel anticommunistische dictator Diem. “In 1957 zijn er reeds 685 Amerikaanse adviseurs in Zuid-Vietnam.” In 1961 neemt Kennedy het presidentschap plus de Vietnamoorlog van zijn vorganger over. Niet openlijk, want “Kennedy was geen voorstander van een regelrechte grondoorlog in het Verre Oosten, om een grotere Chinese inmenging te vermijden”. ‘Adviseurs’ dus. “Wel wordt tussen 1960 en Kennedy’s dood in november 1963 het aantal Amerikaanse militaire adviseurs in Zuid-Vietnam opgedreven tot dertienduizend en geeft defensieminister McNamara toe ‘dat ze aan de krijgshandelingen deelnemen'”. Natuurlijk. Geen beter ‘advies’ dan het goede voorbeeld, nietwaar? In 1968 waren er meer dan een half miljoen Amerikaanse militairen bezig het land aan gruzelementen te schieten.

Welnu, vervang ‘Zuid-Vietnam’ door ‘Irak’; vervang ‘grotere Chinese inmenging’ door ‘toenemende Iraanse invloed’, en vervang de arme mijnheer Diem door de evenmin benijdenswaardige mijnheer Maliki… en je hebt een niet volmaakte maar toch redelijke parallel met de huidige situatie. Diem werd kort voor de moord op Kennedy trouwens met een staatsgreep uit het zadel gelicht, met medeweten van de Amerikaanse ambassadeur ter plekke. Vierentwintig uur later was hij dood. Reactionaire, corrupte generaals, waaronder minstens één openlijke bewonderaar van Hitler, volgden hem op, allemaal de hand boven het hoofd gehouden door steeds meer Amerikaanse militairen. Natuurlijk konden al die generaals en hun VS-beschermers de nederlaag niet afwenden, ook niet toen het aantal Amerikaanse soldaten was toegenomen tot meer dan 500.000 en het halve land met napalm en ander bommentuig was verschroeid. Maar Maliki mag dus wel oppassen, een mogelijke vervanging onder Amerikaanse pressie heeft dus precedenten. Dat Obama van Maliki af wil, is intussen duidelijk genoeg. De VS wil zetbazen, geen recalcitrante semi-bondgenoten.

De komst van Amerikaanse adviseurs zie ik dan ook als stap in een glijdende escalatie, a la Vietnam destijds. Ik vermoed alleen dat het tempo veel en veel hoger zal liggen, maar ook dat het zwabberend zal gaan, met aarzeling. Obama weet hoe impopulair de Irak oorlog werd, net als de voorloper ervan in Vietnam. Obama weet dat een verlenging ervan onder zijn management binnen de VS oppositie oproept. Het gaat dus die kant uit, maar met evidente tegenzin, én onder tijdsdruk nu Iran Maliki ‘s bewind al te hulp is geschoten, volgens de BBC nu ook met straaljagers. Want Iran in de hoofdrol is geen Amerikaans belang.

De officiële redenen voor de adviseurs zijn intussen om je te bescheuren. Ze zouden “in eerste instantie inzichtelijk proberen te maken hoe groot de dreiging van de islamitische Staat van Irak en Syrië (ISIS) daadwerkelijk is. Waar ze zijn gelegerd, hoe ze zich bewegen.”, aldus de Volkskrant op 20 juni. Een inlichtingenoperatie?! En die kondig je openlijk aan? Mensen die daarin werkzaam zijn worden toch niet voor niets geheime agenten genoemd, werkzaam voor geheime diensten? Heeft de NSA de afgelopen jaren dan echt niets anders gedaan dan Angela Merkel afluisteren? En inlichtingenwerk buiten de VS is toch officieel de taak van de CIA, niet van ‘militaire adviseurs’? Nee, deze driehonderd militairen komen er deels om de Iraakse regering – met of zonder Maliki – te laten weten dat de VS niet blijft toekijken, en deels om de Iraanse regering te laten weten dat ze niet de enigen zijn die de strijd tegen ISIS in Irak aanbinden. De daad is daarmee tegen ISIS gericht, maar is indirect ook een uitdrukking van rivaliteit met Iran. De VS gaat zich niet de antiterroristische kaas van het Iraakse brood laten eten door het Iraanse bewind.

Het is meer dan symbolische steun, de aanwijzingen dat de VS daadwerkelijk oorlog gaat voeren in Irak, stapelen zich op. De adviseurs die er intussen al zijn “opereren onder diplomatieke immuniteit als deel van de ambassade”, aldus de Washington Post op 23 juni , een artikel dat ik trof dankzij de oplettendheid van de maker van Angry Arab. De weigering van de Iraakse regering om Amerikaanse soldaten immuniteit – waardoor ze bijvoorbeeld niet voor een Iraakse rechter hoefden te verschijnen als ze Iraakse burgers overhoop schoten – te verlenen,leidde ertoe dat Amerikaanse soldaten in 2011 het land uiteindelijk verlieten. Onderhandelingen liepen juist op dit punt stuk. Nu is er weer onderhandeld, in koortsachtig tempo, en nu heeft de VS kennelijk wel haar zin gekregen. Het tekent de urgentie aan de kant van de Iraakse regering om Amerikaanse steun te krijgen. Het tekent ook de vooruitziende blik van Obama’s bewind: het zou zomaar kunnen dat immuniteit van Amerikaanse soldaten goed van pas kan komen. Dat doe je niet als je niet rekening houdt met oorlogshandelingen en daden die in strijd kunnen zijn met de Iraakse wet. Plat gezegd; de VS wil oorlogsmisdaden kunnen plegen zonder het risico van Iraakse strafvervolging te lopen.

Intussen neemt de militaire aanwezigheid van de VS in en om Irak verder toe. Op 1 juli kondigden de VS aan dat er “nog eens driehonderd militairen naar Irak” zouden gaan. Die komen “boven op de eerder aangekondigde driehonderd”, aldus de NRC. “Er is nu ongeveer 750 man Amerikaans militair personeel in Irak.” Dat gaat dus inderdaad sneller dan destijds in Vietnam. Detail: een deel daarvan bestaat uit “militaire adviseurs die al sinds 2011 in het land zijn, het jaar waarin de VS hun troepen uit het land terugtrokken.” Anders gezegd: de VS heeft nooit alle troepen uit het land teruggetrokken, er is steeds een handvol soldaten gebleven. Driehonderd soldaten nu erbij, bovenop de driehonderd waartoe eerder besloten was. Om aan 750 te komen moeten er dus al vóór de recente gebeurtenissen 150 Amerikaanse militairen geweest zijn. Maar zowel degenen die Obama prijzen vanwege de terugtrekking van Amerikaanse soldaten in 2011, als degenen die hem dat verwijten, spreken dus niet de waarheid. Intussen wordt dit alles steeds minder de erfenis van Bush, en steeds meer doodgewoon Obama ‘s eigen oorlog.

Bij de nieuwe driehonderd militairen is het adviseursverhaal intussen al losgelaten. De nieuwe soldaten “moeten onder andere de veiligheid waarborgen van de Amerikaanse ambassade en het vliegveld van Bagdad, schrijft persbureau Reuters”. Tja, en straks komen er troepen om het contingent dat nu ambassade en vliegveld bewaakt, extra bescherming te bieden. En is het dan niet handiger om ‘preventieve operaties’ uit te voeren tegen ‘terroristische bases’ in de omgeving, om mogelijke aanvallen voor te zijn? Het is een kwestie van tijd voordat de eerste Amerikaanse militairen sneuvelen of in aanslagen worden omgebracht. Het is ook een kwestie van tijd voordat Amerikaanse soldaten weer de dood van burgers – bijvoorbeeld bewoners van een dorp dat voor ‘terroristische basis’ werd aangezien – op hun geweten zullen hebben. Intussen lacht ISIS zich waarschijnlijk een hoedje met elke nieuwe zending van Amerikaanse ‘adviseurs’: meer doelwitten voor de heilige oorlog, meer argumenten om rekruten te werven voor de strijd tegen de Westerse kruisvaarders!

Het wordt een oorlog die de VS uiteindelijk niet gaat winnen. Maar dat is geen serieuze troost voor de slachtoffers en nabestaanden die het geweld al oplevert en nog zal opleveren. Intussen wordt het ook een oorlog waarin tussen de strijdende partijen niets te kiezen valt. ‘Kruisvaarders’ versus ‘jihadisten’, ‘imperialisme’ versus ‘kalifaat’: twee moorddadige krachten, verschillend in militaire macht en in methoden, maar niet wezenlijk voor elkaar onderdoend in nietsontziend machtsstreven. De grote verliezers zijn en worden de mensen in Irak, klemgezet tussen kruisiging en drones, tussen onthoofding en vlammenwerpers. En intussen kijkt de wereld naar het voetbal.

Er komt in ieder geval nog een stuk over Syrië. Wordt dus weer vervolgd.

Peter Storm