ravotr

zondag 10 november 2013

Het is in Nederland gewoonte om repressie in het Rusland van Poetin breed uit te meten. En het is waar: Russische autoriteiten geven weinig ruimte aan demonstranten, leggen actievoerders zware straffen op, handhaven homofobe vooroordelen met verwerpelijke wetgeving. Maar er is iets scheefs aan de verontwaardiging. Het is een beetje de pot – en de poot, en vele anderen – die de ketel iets verwijt. Er wordt met twee maten gemeten. Want zo heel veel verschilt de houding van de Nederlandse staat niet van die van Putins politiemachthebbers.

Een voorbeeld kan dat duidelijk maken. Gisteren gooiden in Moskou twee mensen tomaten naar het Nederlandse koninklijke paar. Daarmee protesteerden ze tegen de behandeling van Alexandr Dolmatov, uit Rusland gevlucht naar Nederland alwaar hij na afwijzing van zijn asielverzoek zelfmoord pleegde. De politie arresteerde ze. Wat voor straf staat ze te wachten? Nou., “een maximale straf van vijftien dagen cel”, volgens “een bron binnen justitie” in Rusland. Ruim twee weken cel is natuurlijk ruim twee weken teveel, al voel ik met de twee tomatengooiers verder geen enkele vriendschappelijkheid of verbondenheid: het blijken mensen van de Nationaal Bolsjevistische Partij te zijn, een curieus en griezelig mengsel van stalinisme en fascisme, verbonden door een gemeenschappelijke Groot-Russische nostalgie. Maar daar gaat het nu niet om. De staat gaat geen tomatengooiers-naar-koningen opsluiten. Basta. Die vreselijke mijnheer Putin toch. Hoe durft hij?!

Maar wacht eens even, hoe gaat zoiets in Nederland? Herinnert iemand zich nog de gooier van een waxinelichtje tegen de Gouden Koets met daarin de koningin, op Prinsjesdag 2010? Dat lichtje raakte niemand. In tegenstelling tot actie s in Moskou was de koningin met de ruiten van de koets afgeschermd voor de ‘aanslag’. Als tomaten, gegooid d in groepsverband tegen een onbeschermd koninklijk paar, twee weken gevangenisstraf ‘verdienen’ – niet dus, maar stél – hoe weinig verdient dan de door een eenling verrichte actie tegen een wél beschermde koningin? Vijf dagen of zo?

Niet dus. De waxinelichtwerper heeft uiteindelijk in 2013 vijf maanden cel gekregen, en werd aanvankelijk zelfs tot behandeling in een psychiatrische inrichting veroordeeld. Dat laatste is natuurlijk helemaal een mooi detail voor de mensen die dachten dat alleen de aloude Sovjetunie dissidenten in psychiatrische inrichtingen opsloot. Volgens de uitspraak van 2013 was hi echter wel toerekeningsvatbaar. Hij hoeft niet meer te zitten, want zijn gevangenistijd heeft hij al in voorarrest doorgebracht. De man “heeft in totaal bijna twee jaar vastgezeten”. Tomaten door een duo: vijftien dagen. Een waxinelichtje in je eentje: bijna twee jaar. Het is niet de Russische rechtspleging die hier overdreven bruut overkomt.

Wat je ook voor verschillen weet aan te voeren – in Nederland ligt het gooien van een voorwerp naar de Nederlandse vorst gevoeliger dan in Rusland; als je ene zuivere vergelijking wilt maken, dan zou een Rus een voorwerp naar Putin gegooid moeten hebben, ik noem maar iets – de Russische reactie is, naar officieel in Nederland gehanteerde maatstaven, tamelijk terughoudend. Dat zeg ik niet om begrip voor Putins staat te kweken: ook relatief milde repressie is verwerpelijk. En het zou best eens kunnen zijn dat de Russische justitie deze keer extra mild is om Nederland een beetje te jennen, tegen de achtergrond van het huidige geruzie tussen de twee staten. Ik zeg het om duidelijk te maken wat Nederlandse en Russische autoriteiten gemeen hebben: een repressieve houding tegenover alles dat daadwerkelijk beweegt, een houding waarin Nederland zich niet bepaald altijd gunstig onderscheidt, zacht gezegd. Zo bezien is dat Nederlands-Russische vriendschapsjaar nog helemaal niet zo gek, want dat zijn Rusland en Nederland inderdaad: vrienden, partners – in crime against dissent.

Peter Storm