dinsdag 25 juni 2013
Bijstand – de toekenning ervan, de voorwaarden ervoor – is steeds meer een ander woord aan het worden voor dwangarbeid en intimidatie. Van dwangarbeid is sprake omdat mensen voor die bijstand vaak arbeid moeten verrichten zonder arbeidscontract en bijbehorende rechten. Van intimidatie – soms van serieuze dreiging met geweld – is sprake als mensen die zulke dwangarbeid verrichten proberen daarover te praten met solidaire mensen, en als die solidaire mensen proberen protest en verzet tegen de dwangarbeid proberen te stimuleren.
Laten we bij de dwangarbeid beginnen. Het zit zo. Je vraagt bijstand aan, je krijgt bijstand toegekend, na uitvoerig doorlichten van allerlei gegevens over inkomen en arbeidsvermogen en dergelijke. Eenmaal in de bijstand, wordt je te werk gesteld. Anders gezegd, je bent baanloos, en je wordt te werk gesteld – maar financieel gezien ben je nog steeds baanloos, want je krijgt geen loon maar bijstand. De tewerkstelling houdt in dat je werk verricht voor commerciële bedrijven, soms rechtstreeks, soms via orders die deze bedrijven plaatsen in een werkplaats die in leiden bijvoorbeeld participatiecentrum heet. Je werkt dus, onvrijwillig, zonder zelfs maar een keus te hebben over werkplek of aard van het werk. Je werkt zonder arbeidscontract, tegen aanzienlijk minder dan het minimumloon. Het is dwangarbeid in de strikte zin van het woord.
In de gemeente Leiden gaan ze nog een stap verder. Daar wordt je te werk gesteld terwijl de bijstandsaanvraag nog loopt. Wordt de uitkering toegekend, dan val je onder he inmiddels gangbare dwangarbeidersregime. Maar wordt de aanvraag nioet toegekend, dan heb je dus weken gewerkt zonder ook maar één cent te ontvangen, en kun je daarna doodleuk opzouten. Dit is Leiden, 2013. De dwangarbeid zelf in s geestdodend, bedoeld om mensen te leren gehoorzamen, intimidatie is regel; rigide toepassen van rigide regels is de norm.
Gelukkig zijn er mensen die deze dwangarbeid onaanvaardbaar vinden en er iets aan doen. De organisatie Doorbraak heeft een bescheiden, maar zeer volhardende campagne op touw gezet bij het participatiecentrum in Leiden, waar de dwangarbeid plaatsvindt. Ze proberen met dwangarbeiders in gesprek te komen, hun verhalen naar buiten te brengen en iets van een weerspannige houding aan te moedigen. Op de website van Doorbraak lees je de verslagen, vaak hemeltergend, soms ook erg amusant waar in een kat-en-muis-spel bewakers en directie hinderlijk voor de voeten worden gelopen. Er worden kleine, maar niet onbelangrijke succesjes geboekt , en de directie is overduidelijk niet blij. Doorbraak verzamelt ook verhalen van dwangarbeiderstoestanden in andere plaatsen.
Vandaag was er weer een actie voor de deur van het dwangarbeiderscomplex.in Leiden Actievoerders van Doorbraak proberen briefjes met informatie te overhandigen aan dwangarbeiders, en aan de praat te raken. Dat ging deze keer erg moeilijk, en personeel van het centrum – enkele bouwvakkers en iemand van het klussenteam van het dwangarbeiderscentrum – kwamen treiteren. “Ze dreigden ook meerdere keren dat er klappen zouden vallen en we neergeslagen zouden worden als we niet snel onze biezen zouden pakken”, zo schrijft Eric Krebbers in zijn verslag van de gebeurtenissen. Bewakers stonden erbij en keken ernaar.
Het is griezelig zoiets maar het is ook tekenend voor de zenuwen die de kleinschalige, maar buitengewoon hardnekkige campagne kennelijk aan de tegenstander bezorgt. En er is natuurlijk geen sdprake van dat wat dreigende taal de campagne gaat breken, Voor morgen, woensdag, is al opgeroepen om met extra mensen naar de actie te komen.
Het is belangrijk om dit soort acties op hun waarde te schatten, ondersteuning en ruchtbaarheid eraan te geven en waar mogelijk soortgelijke acties op touw te zetten. Want het bijstandsregime wordt alsmaar strenger en vereist dus meer weerspannigheid. Vandaag maakte het kabinet een nieuwe maatregel wereldkundig: een wachttijd. Wie bijstand aan wil vragen moet eerst vier weken wachten. In die tijd moet hij of zij heel erg de best doen om alsnog werk te vinden. Pas daarna word de aanvraag in behandeling genomen, als degene die de aanvraag wilde doen althans voet bij stuk houdt. De hoop van het kabinet is dat dit hetzij lukt, hetzij een zo afschrikwekkende voorwaarde is dat mensen van de aanvraag afzien. Voor jongeren tot en met 27 jaar geldt deze drempel al, nu worden alle bijstandsaanvragers ermee geconfronteerd.
Terwijl links en rechts banen verdwijnen, terwijl het werkloosheidscijfer verder oploopt, terwijl de economie het eerste kwartaal niet 0,1 maar 0,4 procent blijkt te zijn gekrompen volgens het CBS, dwingt het kabinet baanlozen tot een extra inspannende zoektocht naar banen die er niet zijn. Het is niet alleen een bezuinigingsmaatregel om het aantal bijstandsuitkeringen terug te dringen. Het ook pure pesterij van kwetsbare mensen. Het is tijd om terug te pesten. Gezamenlijk, creatief, en hárd.
Peter Storm