dinsdag 2 januari 2018
De protesten die de afgelopen dagen in tientallen steden in Iran plaatsvonden verdienen uitgesproken steun van iedereen die vrijheidsliefde voelt en solidariteit tegenover uitpersing en overheersing belangrijk vindt. Maar niet elke steun is even nuttig. Niet elke uitgesproken steunoproep verdient evenveel waardering. Dan zeg ik het nog voorzichtig. Want er doen intussen oproepen de ronde die hypocriet zijn, en die de situatie erger dreigen te maken als ze door bijbehorende daden worden gevolgd.
Dat geldt natuurlijk voor de praat van Trump. Die deed op de derde dag van de demonstraties een tweet de digitale deur uit waarin hij waarschuwde dat de regering van Iran “de rechten van hun volk dienden te respecteren, inclusief hun recht zich vrij uit te drukken. De wereld kijkt toe!” (1). Dat roept een president wiens politie het recht van mensen in de VS om zich in vrijheid uit te drukken, keer op keer beantwoordt met kloppartijen, arrestaties en pepperspray. En dat niet alleen. Matthew Nussbaum helpt ons op de website Politico fijntjes eraan herinneren hoe Trump reageerde toen mensen na zijn verkiezing demonstrerend de straat op gingen: “Very unfair!” twitterde hij destijds. “Trump steunt protesterenden – zolang ze niet tegen hem protesteren”, aldus de kop van het stuk. (2)
Relevant in dit opzicht: momenteel loopt een proces tegen 200 mensen die op de dag van Trumps in huldiging demonstreerden, ingesloten werden door politie en met grof geweld gearresteerd. Omdat er bij die demonstratie enkele ruiten kapot gingen, worden alle mensen uit de groep van deelname aan rellen beschuldigd. Vorige maand heeft een jury zes van deze mensen overigens al van alle aanklachten vrijgesproken. (3) Gelukkig maar! Dit verandert echter aan de repressieve houding van de Amerikaanse staat, haar politie en haar president wezenlijk niets.
Als Trump interesse krijgt in mensenrechten en demonstratievrijheid, dan heeft hij dus aanknopingspunten voor het oprapen in de VS zelf. Zijn kritiek op repressie in Iran is huichelachtig. Het kan ook schadelijk voor demonstranten in Iran zijn: “dit soort van VS-‘steun’ doet, zo kun je argumenteren, meer kwaad dan goed, doordat het de staat de kans geeft om protesterenden te portretteren als pionnen, bedrogenen of agenten van het Westen”, legt Bill Weinberg op Countervortex uit (4) Inderdaad. Weinig dingen komen de Iraanse machthebbers immers beter van pas dan het beeld dat de VS en de betogers bondgenoten zijn en een ‘buitenlands gevaar’ voor Iran vertegenwoordigen. Trumps getweet wakkert precies dat beeld aan.
Dat Trump de vrijheidsstrijd in Iran – of waar dan ook – niet behulpzaam is, is één ding. Maar ik lees ook een doordacht ogend opiniestuk over de protesten in Iran dat qua toonzetting subtieler en qua argumentatie een stuk steviger is. Helaas doet de auteur gevaarlijke aanbevelingen. En de stevigheid van de argumentatie is geen garantie voor de juistheid ervan. Het artikel heet “Nederland, grijp de kans om de Iraanse bevolking te steunen”. Het is van de hand van Eshan Kermani, en verscheen in de Volkskrant (5). De mensen in Iran steun bieden tegenover het bewind, wie zou dat nu niet willen? De vraag is natuurlijk hoe. Welnu, Eshan Kermani, alstublieft niet zo!
Het artikel begint met een overtuigende schets van de woede van arme mensen in Iran. Mensen hebben genoeg van de armoede terwijl machthebbers zich verrijken, en komen in opstand. Niet pas vorige week. Het rommelt al tijden. “Wie de sociale media raadpleegt, kan allerlei video-opnames bekijken waarin naast de vertoonde beelden de tijd en plaats van demonstraties en sit-ins worden genoemd. De afgelopen maanden vonden honderden van dit soort demonstraties plaats: tegen banken en financiële instellingen van de Revolutionaire Garde. Deze instellingen kunnen de spaargelden van de spaarders niet meer betalen. Opvallend is dat vrouwen vaak de demonstraties leiden en de slogans roepen.”
Het artikel schetst de redenen: armoede en uitzichtloosheid. Hoe is dat zo gekomen? Daar gaat echter al iets scheef. “Door het mismanagement en de financiering van de oorlogen in Syrië en Irak en de grote bedragen hulp aan Hezbollah is Iran bijna bankroet. Een dollar in 1979, toen de revolutie plaatsvond, was 70 rials; tegenwoordig is een dollar meer dan 40.000 rials. Iran moet vrijwel alles importeren.” Verderop: “Door veertig jaar mismanagement, steun aan terrorisme en oorlogvoering is Iran van een van de rijkste landen ter wereld een arm land geworden waarin een deel van de bevolking letterlijk honger lijdt.” Zie je wat hier gebeurt? Iran 1979: rijk. Iran nu: straatarm. Het regime heeft Iran ten gronde gericht. Simpel.
Maar ontbreekt er niet iets? Waarom was er bijvoorbeeld in 1979 een revolutie? Zou dat misschien iets te maken met een voorafgaande economische crisis, bezuinigingen van regeringswege, verpaupering van grote delen van de bevolking, beantwoord met stakingen in de olie-industrie en gigantische demonstraties die het toenmalige schrikbewind van de Sjah ten val brachten? Het waren die stakingen en buitengewoon omvangrijke straatprotesten die de deur openden voor de machtsgreep van de Sjiitische geestelijkheid die de opstand zeer behendig wist te benutten. Het idyllische beeld van Iran als ‘rijk land’ onttrekt nogal wat relevante voorgeschiedenis aan het oog. Dat jaar 1979 staat bepaald niet voor een paradijselijke oertoestand vanwaar het alleen maar bergafwaarts kon.
Er is wel meer dat ontbreekt in de opsomming van redenen waarom Iran nu zo arm is. De schrijver noemt de oorlogen van Iran in Irak en Syrië. Hij noemt echter niet de oorlog die Irak van 1980 tot in 1988 tegen Iran voerde. Een loopgravenoorlog, met gifgas en eindeloze beschietingen over en weer en met vele honderdduizenden doden en gewonden. Irak was die oorlog begonnen – het Irak van Saddam Hoessein, jaar na jaar was wapens en wapentechnologie voorzien door de VS, door West-Europese staten, en niet te vergeten ook nog eens door een Nederlandse wapenhandelaar. Dat gifgas had Saddam duidelijk niet op eigen houtje vervaardigd. Ja, Iran heeft haar aandeel in de verantwoordelijkheid in en voor deze oorlog. Maar de verantwoordelijkheid van Westerse regeringen en het toen pro-Westerse Iraakse bewind onzichtbaar maken is een goedkoop truucje om het Iraanse bewind als enige in de beklaagdenbank te zetten.
Er is nog iets dat niet te vinden is in de gegeven redenen voor de misère in Iran: Westerse sancties omdat de Iraanse staat weigerde haar nucleaire programma op commando stop te zetten. Die sancties zijn nu goeddeels weg, nadat de VS onder de vorige president Obama en Iran onder president Rouhani een akkoord sloten. Maar ze hebben ongetwijfeld aan de economische ontwrichting bijgedragen, en daarmee aan de woede die de huidige protesten voedt.
Noch die Westerse sancties, noch de internationale rol in die bloedige eerdere oorlog komen in het artikel dus voor. Het is allemaal de schuld van het Iraanse bewind, haar wanbeleid, haar steun aan terrorisme en haar recente oorlogspolitiek. Het is een staaltje propaganda van het goedkopere soort.
Het artikel sluit af met enkele adviezen, in dat kade van “grijp de kans om de Iraansee bevolking te steunen”. Ze zijn gericht aan “Europa”.
Eerste advies: “Elk geweld tegen de demonstranten veroordelen en de mensenrechten hoog op de agenda zetten.” Ik stel voor dat ‘Europa’ dan eerst het “geweld tegen de demonstranten” in Hamburg, tijdens de G20 in juli, veroordeelt. Ik stel voor dat het de “mensenrechten” van vluchtelingen eens begint te waarborgen, of als dat teveel gevraagd is, ze tenminste niet langer dag in dag uit te schenden door mensen te laten creperen op eilanden, achter prikkeldraad of in wrakke bootjes op volle zee. Het idee dat ‘Europa’, of het onderdeel ervan, ‘Nederland’, op gebied van het veroordelen van staatsgeweld en mensenrechtenschendingen ook maar een greintje geloofwaardigheid heeft, is misselijkmakend onzinnig.
Tweede advies: “Naar voorbeeld van Amerika de Revolutionaire Garde op de terroristenlijst stellen.” Ik weet wel andere kandidaten voor zo’n ‘terroristenlijst’, als zo’n lijst een zinnig idee zou zijn althans. Het politiekorps in Den Haag bijvoorbeeld, de Europese grensbewakingsdienst Frontex, het Amerikaanse Pentagon niet te vergeten. Staten en statenblokken leunen allemaal op repressie, op vormen van staatsterreur, de één wat bruter dan de ander. Staten en statenblokken zitten niet in de positie om andere staten de maat te nemen op dat punt. Zoiets is naast uiting van hypocrisie ook nog een excuus voor oorlog. Die Revolutionaire Garde is immers integraal deel van het regime. Door die als terroristische organisatie aan te wijzen, legitimeer je gewapend optreden tegen die instelling, en daarmee tegen dat regime. Dit advies is een aanbeveling om oorlog te gaan voeren tegen de Iraanse staat. Daar zal de bevolking van Iran veel meer last van krijgen dan van het regime alleen.
Het derde advies tenslotte: “Zoals de demonstranten in Iran eisen Iran dwingen Irak en Syrië te verlaten.” Misleidend en levensgevaarlijk. Misleidend: demonstranten eisen niet dat Iran door Europa gedwongen wordt Syrië en Irak te verlaten. Ze eisen dat het Iraanse regime zelf die stap neemt. Nergens in de berichtgeving heb ik een oproep vand emonstranten aan Europa gezien om dat voor ze op te knappen. Levensgevaarlijk: Iran dwingen om de twee genoemde landen te verlaten, haar Revolutionaire Gardisten terug te trekken uit Syrië en Irak… dat betekent minstens zware sancties, wéér economische ontwrichting, méér misère voor de bevolking. In het verlengde van die druk ligt oorlog.
Feitelijk staat hier een oproep aan Europa om Iraanse gewapende eenheden te verdrijven uit Irak en Syrië. Dat betekent: militair ingrijpen. Ik vermoed dat de auteur daar ook op doelt als hij schrijft: “Veel dictaturen zijn door hulp uit buitenland ten val gebracht.” Ja, Irak bijvoorbeeld, en kijk hoe leuk het dáár vervolgens werd. Libië, ook een prachtvoorbeeld.
Een verwoestende oorlog lanceren: is dat echt de therapie die Ehsan Kermani tegen het Iraanse regime wil voorschrijven? Is dat de manier om die dappere demonstranten te gaan ‘helpen’? Ja, de arme mensen in Iran verdient solidariteit in de strijd die ze voeren. Maar’onze’ regeerders en hun adviseur Kermani, zijn van die mensen en overduidelijk geen serieuze bondgenoten. En dat is heel, heel zacht gezegd.
Noten:
1 “Iran protests: Third day of anti-government rallies Aljazeera, 30 december 2017, http://www.aljazeera.com/news/2017/12/trump-warns-iran-world-watching-rare-protests-171230073658110.html
2 Matthew Nussbaum, “Trump backs protesters – as long as they’re not protesting him”, Politico, 1 januari 2018, https://www.politico.com/story/2018/01/02/trump-protests-iran-demonstrations-united-states-319923
3 Creede Newton, “Anti-Trump protesters facing decades in jail cleared”, Aljazeera, 21 december 2017, http://www.aljazeera.com/news/2017/12/anti-trump-protesters-facing-decades-jail-cleared-171221162738941.html ; zie ook “Justice For All the J20 Defendants: Why the Police, Prosecutor, Judge and State are Guilty”, CrimethInc. , 21 december 2017, https://crimethinc.com/2017/12/21/justice-for-all-the-j20-defendants-the-police-prosecutor-judge-and-state-are-guilty
4 Bill Weinberg, “Trump supports Iranian protests… don’t get confused now”, commentaar bij: Iran: uprising against against austerity – and clerical rule?”, Countervortex, 29 (artikel)/ 30 (commentaar) december 2017. http://countervortex.org/node/15787
5 Ehsan Kermani, “Nederland, grijp de kans om de Iraanse bevolking te steunen”, Volkskrant, 2 januari 2018, https://www.volkskrant.nl/opinie/-nederland-grijp-de-kans-om-de-iraanse-bevolking-te-steunen~a4552258/
Peter Storm