ravotr

vrijdag 15 december 2017

In Kazachstan staken mijnwerkers. Linkse en radicale media besteden hieraan nog geen enkele aandacht, voor zover ik kan zien. Dat past helaas in een patroon: sociale strijd in Rusland, voormalige Sovjet-republieken, Oost-Europese landen en op de Balkan, wordt in onze kringen te vaak nauwelijks interessant gevonden, als zulke strijd al niet gewoon als imperialistisch complot wordt afgeserveerd. Het is te hopen dat dit eens verandert. Hoe dan ook: de stakers in Kazachstan verdienen onze aandacht voluit.1.

Het is een slechte gewoonte van veel linkse mensen om aan protsten in Rusland, voormalige Sovjetrepublieken en andere vroegere ‘communistische’ staten weinig en dan vooral negatieve aandacht te besteden. Weinig aandacht, en negatieve aandacht als het onderwerp niet goed meer te vermijden is. Het is een slechte gewoonte die redenen heeft, maar daarom nog steeds wel een slechte gewoonte. Breken met die gewoonte is een kwestie van solidariteit.

Voorbeelden? Maidan in Oekraïne. Dat is te vaak als totaliteit weggezet als een neoliberaal/ fascistische opstand. Protestdemonstraties tegen Poetin: weggezet als voornamelijk het werk van nationalist Navalny. Demonstraties in Oost-Europa en de Balkan: weggezet als natuurlijk het werk van financier/ filantroop Soros. Het aantal voorbeelden is uit te breiden.

Deze afwijzende houding heeft gegronde redenen, maar is toch eenzijdig, onsolidair en onjuist. De gegronde redenen: genoemde protesten staan inderdaad onmiskenbaar onder rechtse invloed. De fascistische rol in de opstand van Oekraïne 2013-2014 is bepaald niet verzonnen. Navalny’s nationalisme, inclusief samenwerking met fascistische types, is realiteit. En dat Soros, via pro-Westerse stichtingen ‘ter bevordering van de democratie’, steun geven aan protesten in Oost-Europa, is onmiskenbaar. Daarin is hij overigens bepaald niet de enige, en het feit dat Soros er nogal eens wordt uitgelicht als ‘de joodse miljonair Soros’, alsof zijn etniciteit hier relevant is, is wel degelijk kwalijk antisemitisme. Maar beïnvloeding van het politieke proces via geldstromen van Westerse, indirect met regeringen verbonden stichtingen naar Oost-Europese protestbewegingen, bestaat en heeft invloed. Er is op zichzelf gegronde reden om kritische afstand te houden jegens zulke protesten, en niet meteen on onvoorwaardelijk gejuich uit te barsten zodra ze plaatsvinden..

Maar er is hier ook een ander, minder gezond mechanisme aan het werk. De VS wordt door linkse mensen in het westen gezien als het allergrootste gevaar vor vrede en gerechtigheid. Poetin’s Rusland staat tegenover die VS, loopt de NAVO voor de voeten en werkt de Westerse politiek in bijvoorbeeld Oekraïne en Syrië tegen. Is Poetin daarmee niet een bondgenoot tegen dat grootste gevaar? Moeten we Poetin daarmee niet een soort voordeel van de twijfel geven? En zijn bewegingen die tegen het Russische belang in gaan dus geen onwelkome ontwikkelingen, die eigenlijk alleen maar te verklaren zijn door Westerse manipulaties? Is – want daar komt het natuurlijk op neer – de vijand van mijn vijand eigenlijk toch niet een beetje mijn vriend, die we niet teveel dienen te dwarsbomen?

Zo leidt geopolitieke voorkeur voor Rusland tot een weigering om oppositiebewegingen in Rusland en aanverwante staten te begroeten als mogelijke bondgenoten in een wereldwijde bevrijdingsstrijd. Zo laat links in het Westen feitelijk linkse en radicale activisten – die binnen de problematische protesten in Oekraïne en Rusland wel degelijk trachten invloed ten goede uit te oefenen – feitelijk in de steek. Want ja, de demonstraties tegen Poetin zijn grotendeels rechts ingekleurd, en Maidan in Oekraïne werd gaandeweg steeds meer door rechts gedomineerd. Maar binnen beide bewegingen deden linkse en radicale activisten hun best. Ze zagen in die protesten, náást een rechtse campagne en ermee verstrengeld, tegelijk ook een poging van mensen om op te staan tegen een autoritaire, corrupte macht. En waar linkse en radicale mensen die poging niet ondersteunen en versterken, daar kan rechts de onvrede des te makkelijker omvormen voor reactionaire doelen. Dat is hoe Maidan zich steeds verder ontpopte als manifestatie van extreem-rechtse macht (1). Dat is hoe de protesten tegen Poetin veelal uitpakkenn. Linkse en radicale mensen doen wat ze kunnen, maar ze zijn zwak. Dat linkse en radicale mensen in het westen hun kameraden de rug toe keren door de protesten waar die kameraden aan deelnemen alleen maar als rechts af te serveren, helpt die kameraden bepaald niet. Dat dient te veranderen. Kwestie van solidariteit.

Hetzelfde geldt ook voor Syrië, waar het feit dat fundamentalistische groeperingen de gewapende strijd tegen het bewind verregaand zijn gaan domineren, excuus is geweest om aan democratische, linkse en radicale stromingen in die strijd maar geen aandacht te besteden. Zo wordt de Syrische opstand veelal enkel en alleen nog maar neergezet als een proxy-oorlog van reactionaire bendes, aangestuurd uit Riyaad, Dubai, Qatar, Washington en natuurlijk Langley, Virginia. Zo worden werkelijke revolutionairen in Syrië in de steek gelaten door mensen die feitelijk geestverwanten (zouden horen te ) zijn. Het punt is hier niet dat de Syrische opstand niet óók een proxy-oorlog is geworden, aangestuurd door reactionaire regimes. Het punt is dat daarmee die andere, ook aanwezige radicale dimensie die er haaks op staat, wordt afgeserveerd en van aandacht beroofd. Linksere democraten, radicalen, revolutionairen: ze worden hierdoor feitelijk aldus aan hun lot overgelaten. Ook dat dient te veranderen. Kwestie van solidariteit.

2.

Deze houding heeft nog een vervelende consequentie. Waar linkse media protesten in Rusland en Oost-Europa te vaak niet interessant vinden, want bij voorbaat rechts en pro-imperialistisch, daar zijn we veel te veel aangewezen op rechtse, inderdaad pro-Westerse, pro-imperialistische media om informatie te vinden over demonstraties en stakingen in Rusland, wijlen het Oostblok en voormalige Sovjetrepublieken.

Natuurlijk is die informatie ook niet te vertrouwen, want dit soort media zijn maar al te vaak deel van netwerken die in zulke landen de pro-Westerse invloed trachten te versterken, soms juist via de protesten waar ze over berichten. Dan is berichtgeving al gauw deel van beïnvloeding. Dat bijvoorbeeld Radio Free Europe, begonnen als Britse Koude Oorlogspropagandazender, graag bericht over stakingen in Centraal-Azië en demonstraties in de Kaukasus, komt niet voort uit authentieke interesse voor sociale strijd. Het is eerder ingegeven door een houding die dit soort protest ziet als potentieel breekijzer om regimes ter plekke te diskrediteren en een omvorming in Westers-democratische/ neoliberale door te duwen. De berichtgeving van dit soort media is zelf deel van de politieke strijd voor doelen die geenszins radicaal, geenszins diepgaand emancipatorisch zijn.

Ik had graag meer andere berichtgeving. Maar als ik schrijf over sociale strijd in de betreffende regio, ben ik voor Engelstalige verslaggeving toch veelal aangewezen op pro-Westerse media, waaronder inderdaad Radio Free Europe. Waar links geen goede reden weet te vinden om er over te schrijven, en rechts er om heel wat minder goede redenen wel aandacht aan besteedt, hanteer ik toch – met de nodige voorzichtigheid – de nieuwsbronnen van neoliberaal, pro-westers rechts. Ik baseer me liever niet teveel op Radio Free Europe. Maar soms is de keus van gegevensbronnen wel erg beperkt, en soms is de zaak waar het om gaat, te belangrijk om te negeren enkel omdat gegevens erover me slechts uit pro-Westerse hoek bereiken. Dat geldt voor wat er de afgelopen weken in Kazachstan op gang is gekomen: stevige stakingen van mijnwerkers.

3.

In Kazachstan voeren mijnwerkers strijd, onder meer voor hoger loon. Op 30 november vertikten enkele tientallen van hen het om de mijn te verlaten: ze bleven ondergronds, waar ze zich vanaf de bevonden (2). Dat was in een kopermijn. De melding kwam van bne IntelliNews. In die mijn is de staking inmiddels voorbij nadat de eigenaar enige eisen inwilligde (3). De strijd breidde zich uit naar koklenmijnen. Een minister “vertelde aan verslaggevers op 12 december dat 684 mijnwerkers mijnwerkers in acht verschillende mijnen twee nachten ondergronds hadden doorgebracht in kolenmijnen…” Ze kregen steun, eten en kleren en dergelijke, van bovengronds gebleven mijnwerkers en van hun echtgenoten. Met dat bericht kwam – jawel, daar issie – Radio Free Europe/ Radio Liberty (4) Op 14 december bericht de BBC dat mijnwerkers al vier dagen ondergronds zitten, dat acht kolenmijnen stul liggen, dat de eigenaar wel wil praten maar eist dat de mijnwerkers onmiddellijk bovengronds komen.(5) Al deze berichten vond ik trouwens via de website Labourstart (6)

De mijnen zijn trouwens eigendom van een multinational, ArcelorMittal. De stakers eisen volgens RFE/RE (7) pensioenering op je vijftigste jaar, verdubbeling van het loon, betere werkomstandigheden en apparatuur, betere veiligheidsmaatregelen, ziektenkostenverzekering en infrastrutuur in Shakhtinsk, waar de staking plaatsvindt. Het is een klassiek arbeidsconflict. Het zou linkse en radicale mensen niet de geringste moeite horen te kosten om daarin de kant te kiezen van stakende arbeiders tegen een winstbeluste multinational. Het zou trouwens ook wel goed zijn als linkse en radicale media er op zijn minst eens wat aandacht aan zouden besteden. Kwestie van solidariteit.

Noten

1 Crimethinc deed al in 2014 en serieuze, zeer lezenswaarige poging om wegwijs te worden in de verwarrende ontwikkeling – hoe een werkelijke opstand, niet enkel een complot van rechts, verregaand door nationalisten en regelrechte fascisten wordt aangestuurd . Zie “The Ukrainian Revolution & the Furure of Social Movements”, Crimethinc, https://crimethinc.com/2014/03/17/feature-the-ukrainian-revolution-the-future-of-social-movements Zonder datum maar uit de url leidt ik af dat het stuk uit 17 maart 2014 komt. De site van Crimethinc, een waardevol anarchistisch project, besteedt trouwens wel tamelijk systematisch aandacht aan revoltes in Oost-Europa, de Balkan en dergelijke.

2 “Striking Kazakh copper miners refuse to surface, post photo on Facebook”, bne IntelliNews, 1 december 2017, http://www.intellinews.com/striking-kazakh-copper-miners-refuse-to-surface-post-photo-on-facebook-133382/ Dit is een mij onbekende website, met als doel “om pragmatische en bruikbare informatie te verschaffen voor investeerders en bedrijven te verschaffen”, zo vind ik op “About Us” op de website: http://www.intellinews.com/about/ .

3 “Coal Miners’Strike Spreads In Kazakhstan As Workers Stay Underground”, RFE/RL, 12 december 2017, https://www.rferl.org/a/kazakhstan-coal-miners-strike-refuse-to-surface/28911575.html

4“Coal Miners’ Strike Spreads In Kazakhstan As Workers Stay Underground”, RFE/RL, 12 december 2017, https://www.rferl.org/a/kazakhstan-coal-miners-strike-refuse-to-surface/28911575.html

5 “Kazakhstan coal miners carry out strike underground”, BBC, 14 december 2017, http://www.bbc.com/news/world-asia-42356797

6 LabourStart: http://www.labourstart.org/news/

7 “Coal Miners’Strike Spreads In Kazakhstan As Workers Stay Underground”, RFE/RL, 12 december 2017, https://www.rferl.org/a/kazakhstan-coal-miners-strike-refuse-to-surface/28911575.html

Peter Storm