woensdag 19 juli 2017
Morgen, 20 juli, ligt de dag dat Donald Trump president werd van de Verenigde Staten precies zes maanden achter ons. Zes maanden waarin de nieuwe president flink in moeilijkheden en schandalen verstrikt is geraakt. Maar ook zes maanden waarin Trump flink wat van zijn rechtse agenda in daden wist om te zetten. Bovendien ook nog eens zes maanden waarin de uiterste rechterflank van zijn al zo rechtse achterban zich flink doet gelden, met intimidatie en straatgeweld.
Trump: een autoritaire, corrupte en oorlogszuchtige president, een fascistische straatbeweging die hem deels als icoon ziet maar hem deels ook nog rechts inhaalt. De dynamiek: een angstaanjagende ruk naar rechts in de VS zelf, een escalerende reeks militaire operaties in vooral het Midden-Oosten. Er zijn geen tekenen dat dit snel stopt of zelfs maar substantieel minder wordt. Intussen bekritiseren gevestigde Democraten Trump wel, maar daarbij veelal schieten ze veelal vanuit de rechterheup. Trump verwijten dat hij te close is met het Kremlin en daarmee een soort landverrader is, dat komt immers neer op een poging om Trump te overbieden in nationalisme. Degenen die uit – terechte! – afkeer van een dreigend Clinton-presidentschap ervan uitgingen dat het met die Trump in het Witte Huis best mee zou kunnen vallen, die mensen hebben intussen iets uit te leggen.
Laten we eerst eens kijken naar één van de problemen waarin Trump zich wel degelijk bevindt. Eéń van de belangrijkste beleidsdoelen – van Trump, maar al langer van Republikeinse rechterzijde – is het slopen van de Affordable Care Act (ACA), het onder president Obama doorgevoerde zorgstelsel dat Amerikanen verplicht een zorgpolis te kopen bij een verzekeringsmaatschappij. Dit joeg mensen op kosten voor tamelijk beroerde ziektekostenverzekeringen die lang niet alles dekken. Maar het betekende ook een soort van ziektekostendekking voor miljoenen mensen die dat eerder niet hadden, plus de erkenning dat hier een taak van de overheid lag, dat de markt niet volledig de baas was in ziektekostenland.
Precies dat laatste aspect konden Republikeinen niet uitstaan. Trump beloofde dan ook een eind aan ACA te maken. Maar de ene poging na de andere is intussen gesneuveld. Veel mensen in de VS zijn weliswaar niet tevreden met de magere en tegelijk dure en verplichte polissen. Maar slechte bescherming vinden mensen veelal beter dan helemaal geen bescherming, en daar zouden de gelanceerde Republikeinse plannen op neerkomen. De ACA is niet erg populair, maar rechtse pogingen om ACA te sloopen zijn dat nog veel minder.
Deze week strandde eerst een Republikeins wetsvoorstel, waarna Trump probeerde de ACA gewoon te schappen en niet meteen te vervangen. Maar ook daarvoor bleek geen meerderheid. Ook Republikeinse senatoren deinsden terug, deels omdat veel van de verslechteringen die de Republikeinse wetgeving behelsden, juist rond 2020 operationeel zouden worden, precies het jaar waarin die Republikeinen voor herverkiezing in aanmerking kwamen. Als juist op dat moment mensen last van Republikeinse verslechteringen zouden krijgen, hebben deze Republikeinen wel tegenwind van kiezers te vrezen (1). Een andere reden voor gebrek aan Republikeins was dat het voorstel waar Republikeinse kopstukken mee kwamen, veel Republikeinen uit de Tea Party/ Trump-vleugel nog lang niet rechts genoeg was. (2) Zo kwam vooralsnog van één van de paradepaardjes van Trump – het slopen van ‘Obamacare’ zoals ACA bekend stond – vooralsnog niet veel terecht. Maar dat is vooral aan verrotting, verdeeldheid binnen de gevestigde politiek en electorale overwegingen te danken.
Op een ander belangrijk front heeft Trump wel degelijk voor een flink deel zijn zin door weten te drukken, al ging dat niet zonder slag of stoot. Het betreft zijn anti-immigratiebeleid, tegen moslims maar ook tegen Mexicanen en andere immigranten uit Latijns-Amerika. Binnen twee weken na Trumps inhuldiging lanceerde hij zijn inreisverbod voor mensen uit een aantal voornamelijk door moslims bewoonde landen. Trump verwees naar het gevaar van terrorisme, maar legde niet uit waarom immigratie uit Irak verboden werd terwijl immigratie uit Saoedi-Arabië – waar nogal wat van de kapers van 9/11 vandaan kwamen – niet geblokkeerd werd. Mensen noemden het inreisverbod al snel een ‘Moslim-ban’, en dat was het ook. Het feit dat niet álle moslims er rechtstreeks door getroffen werd, deed en doet daar niets aan af.
Zodra de ban in werking trad, kwam er een explosie van directe actie (3) op gang om de moslimban te weerstreven. Vele duizenden mensen gingen naar vliegvelden, en aankomsthallen, ghielden siti-ins, trotseerden de politie en maakten het inreisverbod feitelijk onuitvoerbaar. Al snel dook een leger advocaten op, de American Civlil Rights Union (ACLU) kwam in beweging, en al snel dwongen rechterlijke uitspraken Trump op de terugtocht. De sit-ins ebden weg, vaak nadat de politie er hardhandig tegen op trad. Maar ook het feit dat de rechtszaal nu de plek werd waar de strijd hoofdzakelijk plaatsvond, hielp om de vaart uit de acties te halen. Waarom arrestatie en mishandeling door oproerpolitie blijven riskeren als advocaten en rechters Trump wel op de terugtocht dwingen?
Intussen weten we – als we dat al niet wisten – dat rechtbanken de zaak niet redden. Er is een iets afgeslankte versie van het inreisverbod van kracht. Daar is ook het laatste juridische woord niet over gezegd maar het onding is wel in werking getreden, immigranten ui een zestal landen worden wel degelijk geweerd.
En terwijl dit hele drama zich voltrok, lanceerde de Immigration and Customs Enforcement (ICE), Amerikaanse versie van de IND ook razzia’s, uitmondend in deportaties van immigranten die niet over de ‘juiste’ papieren beschikten. Trump heeft niet alles gekregen wat hij op dit punt wilde. Maar hij is er wel degelijk in geslaagd om immigratie te bemoeijlijken om en heeft het onder Obama gevoerde deportatiebeleid nog flink wat aan te scherpen. Vooral in de uitvoering – waar geen nieuwe wetgeving voor nodig is, en waar beleid dus veel geruislozer kan worden doorgedrukt – heeftt de ICE nieuwe ruimte gekregen en genomen, met huiveringwekkende resultaten voor gemeenschappen van immigranten waar angst en soms regelrechte paniek heerst. Razzia’ss tegen immigranten werden beantwoord met fel protest en verzet (4). Ja, Trump gaat hier verder op een weg die Obama al bewandelde. Maar hij gaat wel degelijk véél verder. Het is meer van hetzelfde, maar dan ook wel echt méér van hetzelfde.
Op andere fronten zien we soortgelijke zaken. Trump en zijn medebestuurders zijn systematisch bezig om milieubeschermingsmaatregelen te ontmantelen en groen licht tegeven aan allerlei mijnbouwprojecten die onder Obama nog wel eens enigszins afgeremd werden. Een belofte die Trump wel waarmaakte bertreft het klimaat. Hij kondigde aan dat hij het klimaatakkoord van Parijs zou dumpen, en die toezegging is hij inmiddels nagekomen. Trump en zijn mensen werken aan belastingplannen waar rijken en ondernemers een waarlijk reaganiaanse vreugde aan kunnen ontlenen. De Trump-regering blijkt op allerlei punten wel heel grof een regering van de muiltimuljionairs, voor de multimiljonairs en door de multimiljonairs. Ook de samenstelling van zijn regering is wat dat betreft veelzeggend, al in de tijd toen hij die nog aan het samenstellen was (5)
Rechts en uiterst rechts heeft reden tot blijdschap maar is toch niet helemaal tevreden. Obamacare is niet geschrapt, en de aanvallen op immigranten en hun rechten gaan uiterst rechts ongetwijfeld nog lang niet ver genoeg. Maar Trump, zijn campagne en zijn verovering van het presidenteschap hebben tegelijk uiterst rechts gelegitimeerd en aangemoedigd, onder meer door de racistische en vrouwvijandige taal van Trump tijdens de campagne. Allerhande rabiate racisten, ultranationalisten, soms regelrechte neonazi’s laten zich gelden, jmet als steunbetuigingen aan Trump verpakte manifestaties. De Alt Right, een vorm van neofascistische politiek in de rechterflank van de Trump-achterban, speelt een rol op internet en op straat. Maar een Alt Right-kopstuk zetelt ook als topadviseur van Trump in het Witte Huis: Steve Bannon. Even leek het op dat Trump zich van hem losmaakte en hem wegens tegenwind en onenigheid in het presidentiële team er uit zou gooien (6). Dat gerucht verdween echter al weer snel.
De Trump-regering is geen fascistisch regime maar een ‘gewone’, zij het opmerkelijk ruwe en arrogante, rijkeluisregering zoals republiekeinen die leveren. Maar de Trump-regering wakkert, via figuren als Bannon en via zich op straat vertonend fascisme dat in Trump een gedeeltelijke bondgenoot ziet, het fascisme in de VS wel degelijk aan. Je ziet het in de groei van extreem-rechtse clubjes. De vrijwel uitgestorven John Birch Society, een van samenzwertingstheorie aan elkaar handende anticommunistenclub die in de late jaren vijftig en vroege jaren zestig invloed had, is in texas bijvoorbeeld aan een soort comeback bezig. Over communisme praat ze wat minder, over terrorisme en een Wereldregering die een einde aan de Amerikaanse vrijheid dreigt te maken des te maken. De verblindende witheid van haar aanhang is sindsdien hetzelfde gebleven.(7)
Intussen lezen we ook over een sterke toename van racistisch en aanverwant geweld. “Het aantal anti-Moslim-haatmisdrijven in de Verenigde Staten steeg met 91 procent in de eerste helft van het jaar, vergeleken met dezelfde periode in 2016″, zo zegt de Raad voor Amerikaans-Islamitische Betrekkingen CAIR. Coördinator van Cair Zainab Arain, legt uit: “De presidentiële verkiezingscampagne en de Trump-administratie hebben een laag van bekrompenheid en haat aangeboord die geresulteerd heeft in het tot doelwit m aken van moslim-Amerikanen en andere minderheidsgroepen.”(8)
Gelukkig blijven de activiteiten van fascisten en aanverwante racistische, nationalistische bewegingen niet zonder antwoord. Bijna wekelijks zijn er botsingen, als ‘Trump-aanhangers’ zoals dit slag uiterst rechtse agressievelingen doorgaans eufemistisch aangeduid worden – maar soms ook onverbloemd de Ku Klux Klan – een manifestatie houden en tegenstanders daartegen in actie komen. Antifascisten proberen de ruimte voor fascistische vuilspuiterij en bijbehorende organisatie zo klein mogelijk te houden en gaan de confrontatie aan, soms met aanzienlijk succes zoals in Berkeley waar Milo Yiannopoulos, een prominent Alt Right-provocateur onder druk van protest, verzet en een serieus Zwart Blok zijn voorgenomen toespraak niet kon houden. De politie ‘scheidt de strijdende partijen’zoals we dat ook in Nederland kennen als Pegida ergens opduikt: grote aantallen agenten verdedigen de fascisten, grote aantallen agenten vallen de antifascisten aan. De strijd wordt bijgehouden op mooie anarchistische/ antifascistische websites (9) zoals It’s Going Down. Ook op Unicorn Riot vindt je veel nuttigs wat dit betreft, net als op CrimethInc dat vooral de noodzaak van confronterende strijdtactieken onder de aandacht brengt. Allemaal aanraders.
Zelfs gevestigde media besteden nu en dan serieus aandacht aan het fenomeen ‘Antifa’: militant antifascisme dat de strijd met in ieder geval de fascistische vleugel van de Trump-achterban heeft aangebonden (10). De opkomst van Antifa (11) is goed en mooi. De vestiging van een steeds harder rechts regime, en het fascistische geweld waarmee dat wordt vergezeld, gaat niet slag of stoot. Het succes van rechts in deze onderneming is, mede door de tegenstand van antifa, bepaald niet verzekerd. Gelukkig.
Er is over het eerste half jaar Trump nog wel meer te zeggen, dus binnenkort waarschijnlijk een tweede deel in deze korte reeks.
Noten
1 Kyle Cheney en Elana Schor, “Obamacare repeal could haunt Senate republicans in 2020 Politico, 17 juli 2017, http://www.politico.com/story/2017/07/17/obamacare-repeal-could-haunt-senate-gop-240647
2 Alex Isenstadt en Gabriel Debenedetti, “GOP repeal foes face blowback”, Politico, 19 juli 2017, http://www.politico.com/story/2017/07/19/gop-repeal-foes-face-blowback-after-healthcare-losses-240700
3 “Don’t See What Happens, Be What Happens – Continuous uopdates from the Airport Blockades CrimethInc., 29 januari 2017, https://crimethinc.com/2017/01/29/dont-see-what-happens-be-what-happens-continuous-updates-from-the-airport-blockades
4 “ICE Raids: Anger Builds As Trump Moves To Target Millions”, It’s Going Down, 10 februari 2017, https://itsgoingdown.org/ice-raids-anger-builds-trump-moves-target-millions/
5 Nomi Prins, “Trump’s Bait and Switch – How to Swamp Washington and Double-cross Your Supporters Big-time in: “Tomgram: Nomi Prins: the March of the Billionaires”, Tomdispatch, 8 december 2016, http://www.tomdispatch.com/post/176247/tomgram%3A_engelhardt%2C_a_trumpian_snapshot_of_america/
6 “Trump neemt verder afstand van adviseur Steve Banonon: ‘Ik ben mijn eigen strateeg’” Volkskrant, 13 april 2017, https://www.volkskrant.nl/buitenland/trump-neemt-verder-afstand-van-adviseur-steve-bannon~a4486537/
7 John Savage, “The John Birhc Society is Back”, Politico, 16 juli 2017, http://www.politico.com/magazine/story/2017/07/16/the-john-birch-society-is-alive-and-well-in-the-lone-star-state-215377
8 “CAIR: Hate crimes against Muslims spike after Trump win”, Aljazeera, 18 juli 2017, http://www.aljazeera.com/news/2017/07/cair-hate-crimes-muslims-spike-trump-win-170718034249621.html
9 De drie genoemde websites: It’s Going Down – Choosing Sides, Getting Organized : https://itsgoingdown.org/ ; Unicorn Riot: http://www.unicornriot.ninja/ ; CrimethInc. : https://crimethinc.com/
10 Bijvoorbeeld: Patrick Strickland, “US antifascists take on alt-right fighting squads”, Aljazeera, 9 juni 2017, http://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/anti-fascists-alt-fight-squads-170604082612058.html en Matthew Sheffield, “Anti-fascist radicals: Liberals don’t realize the serious dan ger of the alt-right”, Salon, 10 maart 2017, http://www.salon.com/2017/03/10/anti-fascist-radicals-liberals-dont-realize-the-serious-danger-of-the-alt-right/
11 zie bijvoorbeeld ook: “Malcolm Harris, “Antifascists have become the most reasonable peo9ple in America”, Pacific Standard, 7 februari 2017, https://psmag.com/news/antifascists-have-become-the-most-reasonable-people-in-america#.qnyj12v5h
Peter Storm