ravotr

woensdag 25 april 2017

De eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen heeft twee kanshebbers overgelaten. Le Pen, cheffin van de fascistische Friont National aan de ene kant. Neoliberaal neo-icoon Macron aan de andere kant. De rest had het nakijken: de rechtse, in schandalen verstrikte Fillon, de linkse Mélenchon, maar vooral de kandidaat van het Absolute Midden, Benoit Hamon van de Socialistische Partij. Nooit van gehoord, van die Hanon? Ik eigenlijk ook niet. Rechts, midden, links, maar allemaal waren het keurig gesettelde politici. Vooral de kandidaat van de Socialistische Partij – de club van de regerende president Hollande – ging af als een gieter. Gezien de mate waarin die partij dwars tegen brede lagen van de bevolking in regeert – met een noodtoestand, met de vorig jaar fel bestreden Loi Travail – is dat helemaal niet vreemd, en evenmin onverdiend.

Betekent dit echter een afgang van het politieke establishment als zodanig? De Volkskrant denkt van wel: “Gevestigde Franse politiek krijgt oorvijg van jawelste”, kopt die. “Fransen kiezen en masse voor buitenstaander Le Pen en nieuwkomer Macron.” (1) Newsflash één: Le Pen is geen buitenstaander, al poseert ze graag als zodanig. Het Front National maakt al decennia lang deel uit van het Franse politieke gebeuren. Het neemt daarin een positie ter uiterste rechterzijde in, en vergaart vanuit die positie met grote regelmaat grote aantallen stemmen. Het oefent met haar nationalistische en racistische retoriek een permanente druk uit op het hele politieke klimaat in Frankrijk dat daar – net als het Nederlandse bestel onder druk van Wilders – op reageert door stelselmatig aan dat nationalisme en racisme tegemoet te komen. Niks ‘buitensrtaander’, die Le Pen, maar uiterst rechts deel van het bestel, en deel van het probleem.

Nieuwsflash twee: Macron is geen nieuwkomer, behalve voor wie zegt dat elke politicus van beneden de 55 jaar per definitie een nieuwkomer is. En hij komt bepaald niet van buiten de gevestigde politiek. Macron is opgeleid op een eliteschool waar drie eerdere Franse presidenten hun opleiding hebben gehad. Macron was lid van de Socialistische Partij – van die door grote aantallen kiezers uitgekotste partij van Hollande en Hanon dus. Macron was een tijdje minister in de regering onder president Hollande. Ook was hij werkzaam als bankier. Iemand met zo ‘n CV aanduiden als “jong en onervaren” zoals de Volkskrant doet (2), is nogal vreemd. Maar de behoefte om de overwinning van Macron en Le Pen te kenschetsen als een zege van outsiders over insiders – en daarmee de betekenis van de verkiezingen schromelijk te overdrijven zodat kijkcijferbeluste zenders en lezers jagende kranten er achteraan kunnen rennen alsof er daadwerkelijk iets spectaculairs is gebeurd – heeft de behoefte om de twee winnaars enigszins accuraat te typeren, kennelijk verdrongen.

Wat we dus zagen, afgelopen zondag, is geen afrekening van de gevestigde orde door buitenstaanders naar voren te schuiven. Wat we zagen is een herschikking binnen de gevestigde orde, door twee mensen die ten onrechte als buitenstaanders gezien worden, naar voren te schuiven. De vage echo van een wil tot zo’n afrekening klinkt door. Maar de realiteit is dus anders.

Net zo misleidend is de beeldvorming van de strijd tussen de twee koplopers zelf. Wederom De Volkskrant. “De keuze tussen Macron en Le Pen is een zuivere keus tussen kosmopolitisme en nationalisme, tussen liberalisme en protectionisme.” Nationalistisch is Le Pen zeker: dat maakt deel uit van der fascistische inslag van het Front National. Maar nationalistisch is Macron evenzeer, alleen in een andere toonzetting. “Hij memoreert Charles De Gaulle”, zo vertelt De Volkskrant, “de man die in de oorlog het verzet tegen de Duitsers leidde. ‘Hij werd geholpen door communisten, christenen, vrijmetselaars, conservatieven. Ze hadden een gezamenlijk project: La France’”.

Zo’n gezamenlijk project wil Macron dus ook. Alleen streeft hij een moderniserend Frankrijk na, waarin neoliberaal beleid de toon zal zetten. “Ik bind de strijd aan tegen mensen die overal een dreiging in zien. Natuurlijk verdwijnen er banen door de globalisering. De gaslantaarnstekers en koetsiers zijn ook verdwenen”, zo citeert de Volkskrant hem (zie noot 2) . Hier verwart hij natuurlijk het verschuiven van functies – van koetsiers naar buschauffeurs, bijvoorbeeld – met het verdwijnen van banen, hij verwart technologische vernieuwing met concurrentie. Klassieke demagogisch trucje om tegenstanders van het neoliberalisme af te kunnen schilderen als anti-modern, conservatief. En die ‘mensen die overal een dreiging in zien’ zijn maar al te vaak arbeiders die hun baan niet kwijt willen, hun sociale zekerheid willen houden en ook nog wat vrije tijd erbij. Macron wil dus de strijd aanbinden met arbeiders die goede reden hebben om zich in hun bestaan bedreigd te voelen.

“Het is een illusie dat Frankrijk zich kan terugtrekken achter een sociaal-economische maginotlinie, zegt hij.” (wederom noot 2) Voor ondernemers geldt dan weldra: grenzen open. Voor arbeiders gaat gelden: bescherming slopen. In Frankrijk onder Macron zal de ondernemersklasse de ruimte krijgen om frontale aanvallen op arbeiders en de hele maatschappelijke onderkant te lanceren, allemaal in de naam van de modernisering, de openheid en de glorieuze toekomst van Frankrijk. De Volkskrant laat een supporter aan het woord, nota bene zelf iemand zonder baan. “Ik heb altijd links gestemd maar er zijn economische realiteiten waaraan je je moet aanpassen. De Fransen klampen zich teveel vast aan hun verworven rechten. Ik ken heel veel mensen die hun vaste bestaan als een gouden kooi beschouwen.” (zie nog steeds noot 2) En ik hoor van heel veel mensen juist dat ze van een vaste baan, in deze tijden van flexwerk alom, nauwelijks nog durven dromen. Krijgt Macron de ruimte, dan zal de precarisering van de arbeiders – het afbreken van rechten, het omvormen van de klassieke arbeidersklasse in een gigantische banenpool van flexwerkers – versterkt doorzetten, tenzij effectief verzet de aanval blokkeert.

Wat Macron dus biedt is een ander soort nationalisme dan Le Pen. Waar Le Pen schermt met antiglobaliseringstaal, om witte Franse arbeiders te paaien en achter haar nationalistische project te scharen, daar schermt Macron met een modernisering waarin arbeiders als zodanig hun rechten verder gesloopt zien worden. Le Pen breekt de solidariteit door wit op te stoken tegen zwart, moslim, vluchteling, als opstap naar een racistische politiestaat. Macron breekt de solidariteit door wit, zwart, moslim, vluchteling, allemaal op zichzelf terug te werpen en van rechten te beroven. Neoliberale uitbuitingspolitiek versus fascistische uitbuitingspolitiek, ziedaar de keus van de tweede verkiezingsronde.Verliezen is gegarabndeerd, maar je hebt inspraak in de manier waarop. Dat heet ‘democratie’: mensen knevelen uit naam van Het Volk dat via de stembus heeft Gesproken..

Macron heeft  één grote troefkaart, en die heet Le Pen. Na de verkiezingsnacht begon het steunverklaringen aan Macron te regenen. “De onafhankelijke kandidaat Macron kan rekenen op de steun van veel afgevallen kandidaten, onder wie de socialist Hamon en de conservatief Fillon” (3) Het is bijna reclame voor Le Pen: als de kandidaat van de alom verachte socialisten en de in corruptie verstrikte conservatieve kandidaat Macron steunen, is dat op zich al haast een reden om van steun voor die Macron in ieder geval af te zien.

Veel gevestigde politici spelen cynisch in op de afkeer die Le Pen – terecht! – oproept. Die afkeer van Le Pen is de grote troef van Macron. Hij heeft intussen ook opgeroepen “tot nationale eenheid tegen Le Pen” (zelfde noot 3). Waarschijnlijk zal precies de afkeer jegens Le Pen veel mensen er inderdaad toe brengen toch maar op Macron – en daarmee op de afbraak van arbeidersrechten – te stemmen. In dat geval kan Le Pen weer naar de coulissen, na haar hoofdrol als Nationale Vogelverschrikker voorbeeldig te hebben gespeeld. “Het is duidelijk dat Marine Le Pen een exacte rol heeft binnen het Franse politieke systeem: de dreiging die het vertegenwoordigt, dient slechts om onze deelname af te dwingen in procedures waar niemand meer in gelooft, om ons te doen stemmen ‘terwijl we onze neus dichtknijpen’, terwijl intussen de termen van het politieke debat zover naar rechts worden getrokken dat de politieke mainstream er valselijk door verschijnt als een ontsnapping ervan , zelfs terwijl het er een sleutelelement van is”. Dat zeggen twee radicale tegenstanders ven het hele bestel in een op de radicale antifascistische website It’s Going Down geplaatst vertaald interview in Le Monde.(4)

Vanuit die coulissen zal het Front National dan doorgaan met zich te versterken: het fasscistische gevaar is ook dan niet weg. Maar het is niet helemaal uitgesloten dat de afkeer van de huidige socialistische president, en van de mainstream conservatieven waar mensen ook al decennia ervaring mee hebben, zó groot is dat de steun die Macron nu uit die gediskrediteerde kringen krijgt, zich tegen Macron zelf keert en Le Pen toch de overwinning binnensleept. Dan zijn de fascistische rapen helemaal gaar.

Beide uitkomsten zijn onverdraaglijk. Onder zowel Le Pen als onder Macron zal het politiegeweld tegen migranten, zwarten, vluchtelingen, doorgaan. Onder Le Pen dreigrt een verdere escalatie van zulk geweld, plus uitbreiding ervan met paramilitaire, onofficiele vormen van intimidatie. Onder Macron zal vooral het economische geweld – ontslagen, nieuwe flexwetten om arbeiders van nog meer rechten te beroven – in het middelpunt staan. Onder allebei zal de repressie klaarstaan om het verzet van wie weerstand biedt, te helpen breken. “Ongeacht wie wint, de noodtoestand blijft voorlopig” (5), vermoedt ook Arnout Brouwer in De Volkskrant. Daarbij zullen ze naar het terrorisme verwijzen. Maar veel meer dan een handig excuus is dat niet. De hoofdreden voor noodtoestand en repressie is de sociale spanning waartegen machthebbers geweld inzetten, liefst preventief, voordat de spanning zich ontlaadt in sociale explosies.

Precies zulke sociale explosies hebben we nodig, dwars tegen het hele politieke spektakel in. Dat spektakel zelf zit in de weg en is schadelijke, gevaarlijke misleiding. Linksere politici om hoop te bieden aan armere mensen, zodat die niet op eigen initiatief beginnen te opereren maar netjes naar de politiek blijven kijken; rechtsere politici die naar voren komen als de hoop op links weer vervloog omdat de linkse politici zelf rechts beleid doorvoeren, zoals ze altijd doen: geen verkiezingsresultaat is in staat om werkelijk uit die politieke wurggreep te breken. Intussen gaan de grote ondernemers, de politiechefs, de geheime dienst, de topambtenarij, gewoon hun gang, keurig gefaciliteerd door welk van de kandidaten er ook via verkiezingen wordt geselecteerd om de kapitalistische politiestaat te besturen volgens kapitalistisch-autoritaire logica..

Furieuze strijd , met als inzet de sloop van dat hele bestel van winstbejag, staatsterreur en racisme als inzet. De omvanrijke en aanhoudende protesten, straatgevechten en confrontasties van ongeveer een jaar geleden tegen de Loi Travail, waar het anarchistische project Crimethinc zeer recent een mooi verslag over bood, (6) boden een glimp zien van hoe zulke strijd – zulke h zeer noodzakelijke strijd – er uit zou kunnen zien. Demonstraties in de verkiezingsnacht toonden aan dat het vuur van verzet is blijven smeulen. Minstens. De beklemmende impasse duurt voort… tot boze mensen de straten weer doen spreken.

Noten:

1 Peter Giesen, ‘Gevestigde Franse politiek krijgt oorvijg van jawelste met winst Macron en Le Pen’, Volkskrant 24 april, http://www.volkskrant.nl/buitenland/gevestigde-franse-politiek-krijgt-oorvijg-van-jewelste-met-winst-macron-en-le-pen~a4490190/

2 Peter Giesen, ‘Emmanuel Macron is jong en onervaren, maar opeens de man die Le Pen moet stoppen’, Volkskrant, 6 februari 2017, http://www.volkskrant.nl/buitenland/emmanuel-macron-is-jong-en-onervaren-maar-opeens-de-man-die-le-pen-moet-stoppen~a4458312/

3 ‘Macron wint en roept op tot nationale eenheid tegen Le Pen’, NOS, 22/ 23 april 2017, http://nos.nl/artikel/2169863-macron-wint-en-roept-op-tot-nationale-eenheid-tegen-le-pen.html

4 ‘Interview with Julien Coupat and Mathieu Burnel’, in: ‘ “Nightt of Barricades”Erupts Against French Elections’, Itś Going Down, 24 april 2017, https://itsgoingdown.org/night-barricades-erupts-french-elections/

5 Arnout Brouwers, ‘Ongeacht wie wint in Frankrijk, de noodtoestand blijft voorlopig van kracht Volkskrant, 25 april 2017, http://www.volkskrant.nl/buitenland/ongeacht-wie-wint-in-frankrijk-de-noodtoestand-blijft-voorlopig-van-kracht~a4490485/

6 ‘From the Loi Travail to the French elections – A retrospective on social upheaval in France, Crimethinc, 2015-2017’, 19 april 2017, https://crimethinc.com/2017/04/19/from-the-loi-travail-to-the-french-elections-a-retrospective-on-social-upheaval-in-france-2015-2017

Extra noot, toegevoegd 27 april, 16.30 uur. Hanon moet Hamon zijn, zoals Sjaak Scheele opmerkte op Krapuul.  Gecorrigeerd. Waar diens behoefte om mij in dat stukje – en niet op de plek waar hij de spelvergissing constateert – als ‘onbenul’ aan te duiden vandaan komt, is me een raadsel. Zie Sjaak Scheele, ‘De verhouding van Franse presidentskandidaten tot het trilemma van Dani Rodrik’, Krapuul, 27 april 2017, http://www.krapuul.nl/politiek-blog/2640696/de-verhouding-van-franse-presidentskandidaten-tot-het-trilemma-van-dani-rodrik/

Peter Storm