maandag 5 april 2016
In de referendumdiscussie valt veelvuldig het woord ‘corruptie’. Het is daarbij vermakelijk hoe zowel ja-stemmers als nee-stemmers daaraan een eigen gelijk menen te ontlenen. Feitelijk zijn op dit thema de tegenovergestelde standpunten elkaars spiegelbeeld. En onder dat gemeenschappelijke element ligt een hele nare vooronderstelling. Er is niets niet-Europees of Oost-Europees of Oekraïens aan het verschijnsel corruptie, en doen alsof dat wel zo is, getuigt van Westerse arrogantie en neerbuigendheid. Voor ranzige belangenverstrengeling en een burgemeester die de schijn tegen heeft hoef je niet naar Kiev. Een bezoekje aan het Tilburgse stadsbestuur volstaat.
Wat lees je in het ja-kamp? Dit bijvoorbeeld: “We helpen bij het bestrijden van corruptie, zodat onze bedrijven daar veilig kunnen investeren”. Het gaat om ‘onze bedrijven’, dat mag duidelijk zijn. En voor de strijd tegen corruptie hebben ze ‘ons’ nodig, want Oekraïne is “een land dat al dertig jaar af wil van corruptie en oligarchie, maar daar niet de kans voor krijgt.” Aan het woord is D66-parlementslid Kees Verhoeven, prominent ja-promotor. Wij gaan die arme stakkers daar dus van de gesel van de corruptie verlossen, dat is de strekking van zijn betoog..
Het thema dukt steeds op. “Een stem vóór is een steun in de rug voor de gewone Oekraïner, die vecht tegen tegen corruptie en vóór vrijheid”, aldus Sjoerd Sjoerdsma, eveneens voorstander, eveneens D66. Omdat de gewone Oekraïner een steuntje nodig heeft, sluit de EU een verdrag met een regering wiens president Porosjenko inmiddels via de Panama Papers in verband wordt gebracht met grootschalige belastingontwijking. Het is gewoon grappig. Maar achter de grap is het Westerse superioriteitsgevoel, de neerbuigendheid jegens Oost-Europeanen en hun maatschappijen bijna tastbaar.
Meer van dit moois. “Wij hebben de Oekraïners via het verdrag een belofte gedaan. Een belofte voor een vrijere toekomst, vrij van Russische bemoeienis en binnenlandse corruptie”. Aldus Michel van Hulten en Joshua Livestro, spreekbuizen van “Stem voor Nederland, de officiële ja-campagne voor het referendum van 6 april”. Die nare Russische bemoeienis wordt dan natuurlijk naadloos ingewisseld voor brandschone EU-‘bemoeienis’, maar dat terzijde. “De passages over corruptie en mensenrechtenbestrijding stellen ons daarnaast in staat om onze waarden te exporteren naar een land dat daar grote behoefte aan heeft.” Het staat er echt. Afkeer van corruptie en onderstreping van mensenrechten horen niet tot de Oekraïense waarden, maar moeten door ‘ons’ naar dat arme land worden ‘geëxporteerd’ zoals missionarissen. Ondersteund door militairen, dat nu eenmaal doen met hun koloniale evangelie. Het onderliggende idee is koloniaal. Dat alleen al maakt het idee van een ja-stem uit links en radicaal oogpunt volslagen abject en absurd.
Het idee dat corruptie in Oekraïne van een wesenlijk ernstiger orde is dan corruptie binnen de EU, ontbreekt in prominente delen van het een-kamp echter evenmin. Een passage op de website 6aprilnee.nl, het digitale handvat waarmee de SP haar nee-campagne voert: “De corruptie in Oekraïne is enorm. Schatrijke ‘oligarchen’ hebben de politiek, economie en justitie in hun zak. Zaken doen op één aaneengesloten Europese markt? Dat betekent open grenzen voor corruptie.”
Waar het ja-kamp klaarstaat om Oekraïne binnen te trekken met bezem en mattenklopper om het land eens op te schonen, daar bouwt de SP liever een muurtje aan de oostgrens en doet mondkapjes voor om besmetting met die Oekraïense viezigheid te voorkomen. Waar de kern van het ja-kamp zich niet alleen als neoliberaal maar ook als neoliberaal betuigt, daar manifesteren hoofdstromingen van het nee-kamp zich als xenofoob. Het Westerse superioriteitsgevoel hebben ze gemeen. Dáár zijn ze corrupt, hier niet of in ieder geval wezenlijk minder.
Dat ‘ze’ – de machthebbers, de fameuze ‘oligarchen’- corrupt zijn, lijdt overigens geen twijfel en is door dat door het ja-kamp zo geprezen Maidan-spektakel van 2013-2014 niet wezenlijk veranderd. Maar heeft de EU, hebben de West-Europese staten in het algemeen, recht om zich als ‘schoon’ – en als potentiële schoonmakers – te presenteren? Was het niet EU-kernland Italië waarvan vrijwel de complete politieke elite in 1992 door er rechtszaken en protestdemonstraties weggevaagd werd wegens gigantische belangenverstrengeling tussen politici en ondernemers? Rechts, maar net zo goed wat doorging voor sociaaldemocratisch links, zaten daar tot over hun oren in. Een media-ondernemer presenteerde zich als redder, en werd bij herhaling regeringsleider. Zijn naam was Berlusconi, en bij hem was belangenverstrengeling – corruptie, kortom – tot een ware kunstvorm verheven. Dat weerhield de andere Europese staten heel lang niet om hem als één van hun te behandelen, wat hij natuurlijk ook was. Pas toen het Berlusconi niet lukte om drastische bezuinigingen door te drukken, keerde de rest van de EU-elite zich stevig tegen hem en hielp om hem beentje te lichten.
Wie nu schampert: ‘ja, okay, Italië met haar maffia,’ kan in één moeite door n aar Frankrijk waar de burgemeester van Parijs al vele jaren lang achtervolgd wordt door beschuldigingen van corruptie. Zijn naam is Jacques Chirac, na zijn burgemeesterschap – en terwijl de beschuldigingen allang speelden – doodleuk president van Frankrijk.
En nee, Nederland is niet wezenlijk beter. VVD-politicus Jos van Rey staat niet helemaal voor niets voor de rechter, in een zaak die draait om belangenverstrengeling. In Tilburg zitten we met een burgemeester, een zekere mijnheer Noordanus Hij houdt van vandalistische bouwactiviteit ten koste van binnenstad en bomen, en vergeet daarbij het bedrijf waar hij ooit manager was, klaarblijkelijk niet. Zo wordt het stadskantoor ingrijpend verbouwd, waarbij bomen plaats moeten maken voor winkelruimte, als het allemaal doorgaat want er is gelukkig veel commotie omheen.. “Pikant: Multi Vastgoed ( de koper-verhuurder van de extra winkelruimte) komt feitelijk voort uit ADM, de projectontwikkelaar waar burgemeester Peter Noordanus vroeger CEO was.” Deze Noordanus is trouwens, naast vastgoedburgemeester tevens PvdA-lid.
Dit Tilburg, nest van corruptie en belangenversterengeling, heeft geen associatieverdrag met Nederland. Het is er gewoon deel van, en van enig Haags initiatief om ons, arme bewoners, van het corrupte juk van Tilburgs oligarchen te komen redden heb ik nooit wat gemerkt. Maar van de andere Nederlandse oligarchen en hun politieke vrienden is dat ook niet te verwachten.
Nee, de EU is geen serieuze bestrijder van corruptie, daarvoor is belangenverstrengeling veel te veel een onderdeel van de Europese heersende klasse en haar politieke elites. Hetzelfde geldt ook voor Nederland zelf, of dat nu in of buiten de EU zou staan. Ook het dichthouden van grenzen om corruptie tegen te houden slaat eigenlijk nergens op, aangezien die corruptie helemaal geen importproduct is maar op eigen bodem welig tiert. Het hele corruptie-vertoog zoals dat binnen zowel nee- als ja-kamp wordt gehanteerd is koloniaal, neerbuigend en reactionair. Ik ga dus op 6 april niet kiezen tussen koloniale schoonmaakpretenties en xenofobe smetvrees.
Wie werkelijk van corruptie en belangenverstrengeling af wil, hoeft niet naar Oekraïne te kijken. Die kan thuis beginnen door stelling te nemen en strijd te voren tegen de corrupte machthebbers hier om de hoek. Zoals menigten in Argentinië eind 2001 tegen hun regering scandeerden voor ze het presidentieel paleis bestormden: Que se vaya todos! Dat ze allemaal opzouten!
Peter Storm