dinsdag 20 oktober 2015
Het is lezers bekend: op 1 november gaan we – jij toch ook? – demonstreren uit solidaritet met vluchtelingen. Her en der verschijnen posters, stickers gaan van hand tot lantarenpaal, en de Facebook-oproep krijgt flinke verspreiding. Dat is goed. Die demonstratie is belangrijk. Het helpt aan het bouwen van tegenwicht tegen het oprukkende anti-vluchtelingenvergif, afkomstig uit de mond van politici, in daden omgezet door knokploegen van regelrechte fascisten, de PVV incluis. Tegen dit hatelijke tij voeren we strijd, en dat kunnen we maar beter goed aanpakken. Daarom: laat je niet afleiden of weerhouden, en kom op 1 november als je ook maar enigszins kunt naar den Haag.
De demonstratie van 1 november is belangrijk, we gaan daar iets goeds van maken. Alles wat afbreuk doet aan deze demonstratie, beschouw ik als schadelijk. Daaronder valt wat mij betreft de oproep die de Internationale Socialisten (IS) deze week zijn gaan verspreiden om op 7 november in Utrecht óók een solidariteitsdemonstratie op touw te zetten. Naar mijn mening doet dit afbreuk, aan de demonstratie van 1 november en aan meer aspecten van antifascistische strijd. Die eerste november verdient nu juist nog een extra schepje er bovenop.
Waarom doet dit initatief voor 7 november afbreuk? Dat zet ik bewust vrij bot uiteen in de eerste vier vette alinea’s hieronder, eerder als Facebook-commentaar verschenen toen het nieuws nog vers was en de woede vrijwel nauwelijks met bedachtzaamheid was verdund. Ik sta daar ook vandaga nog achter. Wel heeft het nut om, later in dit artikel, sommige aspecten wat verder uit te werken. Maar eerst dus mijn Facebook-reactie over de vraag: waarom is dit initiatief potentieel zo schadelijk?
De schade betreft drie aspecten.
De al lopende mobilisatie naar “Refugees welcome! Stop dfe rechtse hetze!”, de demonstratie die op 1 november gaat plaatsvinden, wordt erdoor gehinderd. Mensen gaan nu kiezen: ga ik op 1 of ga ik op 7 november? Slechts diehards gaan allebei. Wat één stevige en veelvormige demonstratie had kunnen worden, dreigt nu uit te draaien op twee kleinere, ieder met hun eigen nestgeur. De IS maken de keus daarvoor, en maakt aldus van haar immer herhaalde oproep tot brede eenheid en brede mobilisatie een lachertje. Kameraden, spreek in het vervolg maar gewoon over het Tweeheidsfront, of het Verdeelde Front.
De dag voor de volgende Pegida-actie gaan betogen, in plaats van op de dag zelf, betekent mensen voor de keus stellen: op 8 of op 7 november iets gaan doen. Alweer: slechts weinigen zullen allebei doen. Dit verzwakt de kansen voor een eventuele herhaling van het succesvolle anti-Pegida-protest van 11 oktober; een succes dat we zo hard nodig hebben voor de zondag 8 november. Het is bijna alsof de IS zegt: Laat Pegida Maar Lopen.
Fascisten worden steeds brutaler momenteel. Kleinere antiracistische protesten lopen inmiddels een risico om belaagd te worden door fascistisch tuig. Kleinere mobilisaties hebben ook minder verweer tegen politie-intimidatie. het opsplitsen van het potentieel aan demonstranten in twee kleinere groepen, betekent beide groepen, zowel die van 1 als die van 7 november, blootstellen aan onnodige risico ‘s.
Als de IS behandeld en beschouwd wil worden als een serieuze antiracistische organisatie, dan cancelt ze haar event, maakt dat breed wereldkundig, en schaart zich voluit achter 1 november. Minstens. Maar dan nog zal de zure smaak niet meteen zijn verdwenen.
Tot zover mijn reactie zoals ik die heet van de naald gaf. Nu wat nadere overwegingen.
Wat achtergronden, via een korte aanloop. Op 11 oktober vonden relatief succesvolle acties tegen het extreem-rechtse samenraapsel Pegida plaats in Utrecht. Laat Ze Niet Lopen riep op tot allerhande dwarsboom-acties om ze te hinderen, hun speeches onhoorbaar te maken en zo meer. Een groep riep tot daadwerkelijke blokkade op. De IS koos er voor om elders in de stad een tegengeluid te laten horen, zonder de confrontatie op te zoeken. Dat was geen ramp, al vond ik het jammer. Ik vond het jammer omdat het verdeeldheid uitstraalt, zeker daar de manifestatie de uitstraling had van : ‘wij zoeken de confrontatie niet’. Dat klinkt algauw als: ‘die andere actievoerders zoeken de confrontatie wel’.
Maar dat is een kwestie van hoe de IS haar actie vormgaf. Het feit op zich dat er een manifestatie plaatsvond terwijl anderen steviger acties hielden, was het probleem niet. Dat bood voor mensen die aan die steviger acties deelnamen wel een soort uitvals- en terugvalbasis. Omgekeerd maakte het feit dat de Laat Ze Niet Lopen- annex blokkadeacties plaatsvonden het mogelijk voor mensen op de reguliere a manifestatie om alsnog de stap te wagen en het Vredenburg met een antifascistisch bezoekje te vereren. Als je toch in de buurt bent, nietwaar? En als je ter plekke de berichten hoort over het succes van de irreguliere acties. Dan wordt het lastig om de lokroep van de – noodzakelijke! – confrontatie te weerstaan.
Je zou een volgende keer beide soorten acties beter op elkaar af kunnen stemmen, zodat de reguliere manifestatie en de meer irreguliere acties elkaar veel actiever ondersteunen. Op die manier kunnen ze deel vormen van een samenwerking in alle verscheidenheid. Dan is er een plek waar degenen voor wie het bezoeken van een manifestatie om naar sprekers te luisteren zich veilig weet. Maar dat is tegelijk een plaats waar mensen naar terug kunnen komen als ze door de politie van elders zijn weggejaagd, om op adem te komen met veganistische soep en koffie. Misschien schort er veel aan dit idee, misschien zijn er veel betere werkwijzen mogelijk. Hoe dan ook: het probleem is nadrukkelijk niet het naast elkaar bestaan van laagdrempelige protestacties en meer confronterende acties waarbij mensen grotere risico ‘s nemen. Die kunnen prima zij aan zij optreden en elkaar waar nuttig ondersteunen. Op 8 november kan zoiets worden uitgeprobeerd. Dan gaat Pegida het immers opnieuw proberen. Maar dat vergt dus een actie op 8 november. Niet op de dag ervoor.
Intussen is Antifascistische Actie AFA al weken bezig met een grote solidariteitsdemonstratie met vluchtelingen op poten te zetten: “Refugees welcome! Tegen de rechtse hetze!” Pamfletten,stickers, posters: ze worden intussen al een aantal dagen verspreid, de Facebook-oproep circuleert al langer. De aanpak straalt ambitie uit om er iets groots van de maken. Dat is nodig ook, want de bruinhemderij, van PVV tot en met NVU, wint snel terrein. Die wordt duchtig aangeblazen door keurige politici met steeds schunniger uitspraken. Nu is het weer CDA-er Buma die een duit in het hatelijke zakje doet door de hekken die Hongarije plaatst om vluchtelingen te weren “onder de gegeven omstandigheden(…) moreel aanvaardbaar” te noemen. Je zou zeggen dat er voor elke serieuze antiracistenclub alle aanleiding is om zich zonder gezeur achter die actie op 1 november te scharen, en niets te doen dat de opbouw daarvan schaadt. De IS maakt echter helaas een andere keus.
Ze lanceerde deze week een oproep om op 7 november in Utrecht te gaan betogen, een dag voordat Pegida het weer gaat proberen. Pegida zal daarvan geen last hebben. De gemeente zal in een IS-manifestatie een dag van te voren ook geen excuus vinden om Pegida kort te houden, zoals ze op 11 oktober wel deed. Nee, Pegida komt zondag. De IS komt een dagje eerder. Dat IS-ers op Facebook inmiddels zeggen dat ze ook naar eventuele blokkadeactie op 8 november gaan, is mooi. Het neemt niet weg dat het zwaartepunt, de bulk van hun aandacht, organisatorisch duidelijk uitgaat naar de dag ervoor.
Intussen heeft die IS wel een pro-vluchtelingendemonstratie met een laagdrempelige opzet, zes dagen nadat AFA iets soortgelijks op touw aan het zetten is. Heeft de IS in de gaten wat voor schade ze aan het toebrengen is aan de antifascistische strijd? Kennelijk nog niet, zo blijkt uit reacties op kritiek. Want inmiddels reageren mensen van de IS op Facebook op kritiek, onder andere op de bovenstaande alinea’s die als Facebook-commentaar hun leven zijn begonnen.
De weerlegging dat 7 november 1 november niet in de weg zit, is nauwelijks serieus te nemen. De data vallen niet samen. Maar de mobilisatie voor beide data wel, dát is het punt. En daar wordt niet op ingegaan. Andere punten lijken iets sterker, maar of ze het ook zijn? Ewout stelt vanuit Socialisme.nu , de digitale aanwezigheid van de Internationale Socialisten: snel opeenvolgende demonstraties zijn juist goed, want “hoe meer politisering van de ‘vluchtelingencrisis’ door protesten hoe beter”. Ja, een reeks van opéénvolgend protesten kan zinvol zijn. Maar 7 november beginnen te promoten terwijl de publiciteit naar 1 november net een beetje loopt is geen opéénvolgende, maar gelijktijdige mobilisatie. Dat doet een beroep op dezelfde mensen, met soortgelijke beweegredenen. Omdat sommige mensen niet eindeloos de tijd hebben, en ook qua reisbudget beperkt zijn, gaan mensen dus kiezen. Als er drie weken tussen zit geldt dat niet zo. Maar er zitten amper zeven dagen tussen de demonstraties, en de publiciteit vindt al parallel plaats. Zo functioneert 7 november eerder als een stoorzender dan als een vervolg van 1 november.
Brian voert vanuit Socialisme.nu aan: snel opéénvolgende demonstraties, zoals we deden in 2014 tegen de Gaza-oorlog, zijn best slim. Want: “net als met de Palestinademonstraties in de zomer van vorig jaar kunnen de wekelijkse demonstraties elkaar juist versterken.” De parallel gaat niet helemaal op. Rond Gaza hadden we opeenvolgende mobilisaties voor opeenvolgende demonstraties. Nu hebben we een gelijktijdige mobilisatie voor een wel erg snel opeenvolgende demonstratie. Dát is water mis aan is: die gelijktijdigheid, met het al belichte stoorzender-effect.
Maar zelfs voor zover de parallel wel op gaat, dan is mijn tegenwerping: en werkte het? Werden de demonstraties groter en effectiever? Mijn herinnering is een andere. Na de eerste paar hectische weken trad de vermoeidheid in, en kwam de vraag boven: wij demonstreren, en zij bombarderen gewoon verder. Wat nu? De acties, begonnen als een explosie van protest, werden steeds meer een ritueel, gedragen door geleidelijk minder mensen. Het stopzetten van de luchtaanvallen zodat Gaza als focus voort actie naar de achtergrond verdween doorbrak dit patroon. Maar stel dat die aanvallen twee maanden langer hadden geduurd. Elke zes dagen een demonstratie?
Alles bij elkaar blijf ik er bij dat het een slecht idee is om op 7 november deze demonstratie te organiseren. Het is een slecht idee om er mee door te gaan ook. En de organisatoren kunnen nog terug. Ik vermoed echter dat ze dat niet gaan doen. Dat betekent dat er komende weken dus meerdere gelijksoortige oproepen rond blijven zingen, een hoognodige voor 1 november die ik zal blijven promoten, en een hinderlijke voor 7 november die ik terzijde zal laten liggen, al hou ik wel een digitaal oogje in het zeil. Laten we in blijven zetten op de demonstratie van 1 november, en op effectieve anti-Pegida-activiteiten op 8 november. Dat zijn de twee belangrijke zaken, de één met een lage drempel, weinig risico en potentieel dus een heel groot aantal deelnemers, de ander met meer risico ‘s maar een des te hoger urgentie. Laten we die twee dingen tot een succes maken, en ons niet door bijzaken laten afleiden. Aan de slag!
Peter Storm