ravotr

dinsdag 22 september 2015

Afgelopen avond was de gemeenteraad van Tilburg bijeen om over het plan om Stadskantoor 1 te verbouwen ten koste van bomen en publieke ruimte en zelfs deels ten bate van winkels te privatiseren, te beslissen. Afgelopen avond was even verderop ook een manifestatie voor een menselijke houding jegens vluchtelingen. Bij beide activiteiten heb ik mijn neus laten zien, voorzien van rood-zwarte vlag. Hieronder een verslag.

Toen ik rond tien voor zeven bij Stadskantoor 1 aankwam, waren daar al een paar mensen. De twintig minuten erop druppelden mensen, veelal in kleine groepjes, het stadskantoor binnen. Tegen half acht deed ik dat ook, al hoopte ik eigenlijk dat op zodanige aanloop dat samenscholing buiten onontkoombaar werd. Zover kwam het niet. Maar het was wel druk. De publieke tribune zat vol, zowel beneden als boven. Het zaaltje ernaast, waar je de boel op een videoscherm kon volgen, eveneens. Honderd mensen waren er zeker gekomen, en ik denk eigenlijk aanzienlijk meer.

Aanvankelijk zat ik in het videozaaltje, maar kort erna lukte het om alsnog bovenin op de tribune een plekje te vinden. Daar was de raadzitting al bezig, aanvankelijk over allerlei onderwerpen, maar al spoedig kwam De Hoofdschotel. Erg goed te volgen was het allemaal niet, in de brij van moties en dergelijke. Duidelijk was al snel dat inbreng vanuit het publiek niet gewenst was: we kregen een vermaning van Burgemeester Vastgoed Noordanus dat joelen en klappen niet de bedoeling was. Inspraak stond sowieso niet op het programma: ruim 50 mensen die zich als insprekers bij de gemeente hadden gemeld, hadden al per mail te lezen gekregen dat daarvoor geen gelegenheid zou zijn.  De kans daarvoor was bij een eerdere commissievergadering, niet nu, dus uitgerekend niet op het moment dat de raad in plenaire zitting beslist en het er op aankwam. Gek he, dat mensen ‘de democratie’ niet serieus nemen?

Duidelijk werd al gauw ook hoe beperkt het debat was. Een stellingname tegen het privatiseren van een stuk stadskantoor, en tegen het aanleggen van winkels aldaar, hoorde ik eigenlijk niet. Het ging vooral over grotere winkels of kleinschaliger winkelruimte, over meer of minder van dezelfde soort ellende. Op de tribune was het ongenoegen evengoed voelbaar. Het ongenoegen vertaalde zich echter nogal in support-via-applaus voor de woordvoerders van lokale partijen, waaronder vooral Hans Smolders van zich liet horen. Daar zat ik dus tussen, wat ongemakkelijk maar opgewekt, met mijn rood-zwarte anarchistenvlag, haha. Enkele mensen vroegen me later waar die vlag voor stond. Iemand veronderstelde zelfs dat het een vlag van rouw was. Nee dus. Maar waar wanbestuur regeert, daar heb ik liever géén bestuur, aldus mijn uitlegje in dit geval. Maar dat was na afloop. Intussen was er nog van allerlei gebeurd.

Ik verliet de voorstelling tegen acht uur om naar de naburige manifestatie voor een ruimhartiger vluchtelingenbeleid te gaan. Die vond op het Stadhuisplein plaats, vlakbij waar in 2011 de tentjes van Occupy Tilburg stonden. De opkomst daar was best goed, voor een actie die zo kort tevoren was aangekondigd. Er waren zestig mensen, misschien wat meer. Ik trof er een kameraad, die al snel een flinke vlag van de Antifascistische Actie AFA liet zien.

Het programma bestond uit sprekers van Vluchtelingenwerk en Amnesty, muziek, een vluchteling uit Azerbeidzjan die een rap-achtig gedicht voordroeg; nog een andere vluchteling; wen Gon Mevis, directeur van Contour-De Twern, het bedrijf dat in Tilburg zowel vrijwilligerswerk als welzijnswerk regelt, en tevens iemand met een GroenLinks-achtergrond; en wat muziek. Van de aanwezigen was het overgrote deel wit, hetgeen bij een manifestatie rond dit thema toch merkwaardig is.

De toonzetting was wel erg lief en keurig, vol begaanheid met mensen die weliswaar ‘niet alleen zielig’ waren, maar toch eerder voorwerp van compassie dan deelgenoot in solidariteit werden bejegend . Toch vond ik de actie waardevol: mensen gaven er een signaal mee af dat menselijkheid prioriteit verdient boven de zo gangbare hardvochtigheid. Het doorbreken van het isolement waarin mensen die een humaan beleid voorstaan vaak ervaren, in deze tijd waarin gure xenofobie alomtegenwoordig lijkt, is eveneens waardevol. Maar een radicaler opstelling – niet alleen voor humaniteit jegens degenen die mogen komen, maar ook van het slopen van de gedachte dat we het recht hebben om mensen te weren, en van de bijbehorende uitsluitingspraktijken – is wel nodig, wil de huidige positieve aandacht voor vluchtelingen die wel degelijk bestaat, meer dan oppervlakkige en kortstondige effecten heeft.

Na afloop van deze manifestatie ging ik weer naar het stadskantoor. Daar sleepte de boel zich roemloos voort. Het ging intussen over motie na motie. Een heel aantal ingediende moties werd door de indieners zelf weer ingetrokken. Na afloop kreeg ik te horen waarom. Het betrof veelal pogingen een soort compromis te vinden: een verbouwing met iets minder winkels en dergelijke. Tijdens de beraadslagingen werd echter duidelijk dat het gemeentebestuur niet in enig compromis geïnteresseerd werd, waarmee de moties naar het idee van indieners hun zin verloren. Een adere motie, van de beschamend opererende SP meen ik, pleitte voor meer groen in de binnenstad ter compensatie van de ruim veertig bomen die in het door de SP gesteunde plan zouden sneuvelen. Dat werd een inkoppertje voor Smolders: als jullie echt zo voor meer groen zijn, waarom dan eerst bomen slopen?

De rol van Smolders, en in mindere mate andere plaatselijke partijen, was opvallend. Hij heeft de handen vrij, ongebonden aan enig coalitieakkoord. Hij weet de woede te bespelen, en legt het er dik boven op. En hij sprak – op een nare populistische toon, vol van effectbejag – keer op keer toch rake woorden. De hele gang van zaken rond dit verbouw-annex-sloopproject hangt van wanpraktijken aan elkaar, van het frustreren van inspraak op formalistische gronden tot het doen van toezeggingen zonder die waar te maken. Zo was aanvankelijk de komst van Primark een soort voorwaarde voor doorgang van het verbouwproject. Een handtekening van dat bedrijf ontbreekt nog steeds.  Maar het project marcheert gewoon verder, en de verantwoordelijke CDA-wethouder, Erik de Ridder doet alsof het de normaalste zaak ter wereld is.

De pogingen van van de bestuurspartijen – waaronder dus de SP – om de kritiek te weerleggen waren halfzacht. We zijn nu eenmaal gebonden aan een coalitieakkoord. We snappen dat het bezwaar oproept maar we willen echt het beste voor de stad. Wollige vaagheden en ontwijkingen. En toen Smolders het zinnige punt maakte dat de gemeente voor de verbouwing gewoon een aannemer had kunnen inschakelen om de verbouwing te regelen, in plaats van de boel uit te besteden aan een projectontwikkelaar, en dat dit veel goedkoper zou zijn geweest, was de reactie van voorstanders van het plan: de gemeente moet niet voor projectontwikkelaar gaan spelen…

Het was wel heel zo makkelijk scoren voor Smolders. Die voerde weliswaar een politiek theaterstuk op, ongetwijfeld ook om ontevreden kiezers te behagen. Ik ervoer zijn toon herhaaldelijk als onaangenaam. Maar de ontevredenheid die hij bespeelt is in de kern terecht. Als linkse mensen en groepen die onvrede niet snoeihard verwoorden en om helpen zetten in stevige actie, dan wekt het geen verbazing dat Smolders scoort en enthousiaste steun van boze mensen krijgt. Hij grijpt de kansen die de nalatigheid van links hem biedt.

Die linkse nalatigheid betreft de SP, die coalitiedeelname belangrijker vindt dat inbreng van de bevolking, groen in de binnenstad en de verdediging van publieke ruimte tegenover privatisering en projectontwikkelaar Multi, waarvoor Noordanus ooit werkzaam was en die nu het winkelrondje mag aanleggen in een deal die een corrupte indruk wekt, om het voorzichtig te zeggen. Een vrouw die zei dat ze op SP had gestemd, reageerde dan ook woedend en onthutst op de houding die de SP in deze zaak innam. Een SP-raadslid bestond het ook nog om Smolders zijn emotionele toon te verwijten. De SP profileert zich als heel zakelijk – en precies dat is tekenend voor haar conformistische technocratenhouding in deze kwestie. Die linkse nalatigheid betreft GroenLinks, maar van deze sociaal omlijste neoliberale club met een groen randje verwacht ik nauwelijks anders. Die linkse nalatigheid betreft de PvdA, die nog minder excuses heeft dan de SP: ze maakt immers geen deel uit van de coalitie, ze heeft de handen vrij en kan dus makkelijk nee zeggen. Ze is echter zo loyaal aan het type vercommercialiseerde bestuurlijkheid die tegenwoordig voor ‘realisme’ doorgaat dat ook zij het plan stuurt. De vastgoedburgemeester zelf is trouwens ook van de PvdA. Al dat links incasseert de hoon van een Smolders, en dat komt omdat al dat links haar eigen linksheid demonstratief bij het oud vuil zet, keer op keer weer, en zich uitlevert aan bureaucratische plannenmakerij in samenspraak met het grote geld.

De hele gang van zaken onderstreept de noodzaak van een heel anders soort links, een radicaal links dat wel aan principes vasthoudt, niet valt voor de valkuil van de bestuurlijkheid, en haar doelen kracht bij zet met heldere argumenten zonder zich voor emotie te schamen, en dat stevige actie vanuit de bevolking zelf helpt op te bouwen. Dat ik mijn zwartrode vlag een flinke tijd lang vanaf de publieke tribune liet wapperen, was natuurlijk een lange neus naar elke vorm van top-downbestuur en machtsarrogantie, juist in dit hol van de bestuursleeuw. De vlag is tegelijk ook een symbool van dat type links dat me voor ogen staat: antikapitalistisch, antiautoritair, met de strijd van onderop als drijvende kracht van verandering. Bomensloop en privatisering stop je niet met moties, zelfs niet met moties van wantrouwen. Bomensloop en privatisering stop je door die bomen daadwerkelijk te verdedigen, desnoods met onze blote handen en door samen die strijd om de publieke ruimte aan te gaan.

De zitting eindigde kort na het wegstemmen van een door Smolders en kompanen ingediende motie van wantrouwen dier voornamelijk toe had geleid dat de ene partij na de andere – ja, ook de SP – haar vertrouwen in stadsbestuur in het algemeen en wethouder Erik De Roofdridder in het bijzonder had uitgesproken. In die zin werkte de motie misschien zelfs averechts want het politieke blok achter het stadskantoorplan is zich er tegenover eerder nog extra schrap gaan zetten. Er volgde nog eden hoofdelijke stemming over het verbouwingsplan zelf. Negenentwintig vóór (1), vijftien tegen. De privatisering van een stuk stadskantoor, de aanleg van winkelruimte in een stad waar al winkelruimte leeg staat, en de sloop van ruim veertig bomen waaronder waarschijnlijk een monumentale plataan, kreeg groen licht. Mensen druppelden de zaal ongeveer uit zoals ze er in waren gekomen, van een vlam in de pan, een woede-uitbarsting was helaas geen sprake. Een poginkje van mij om na de ontknoping ‘Schande, schande’ te roepen, kreeg geen bijval.

De nederlaag is een feit, en werd tamelijk mat geïncasseerd door de meeste mensen. Het zal niet meevallen om de kansen te doen keren. Het zal aan de straat – aan jou, mij en hopelijk vele anderen – zijn om de uitvoering van het plan zo moeilijk te maken dat het gemeentebestuur alsnog wijkt voor het protest. Een Tilburgse Lente laat intussen nog eventjes op zich wachten.

Noot (1). aangebracht 25 september 16.25 uur: hier stond eerst “negenenveertig”, maar dat klopt niet. De gemeenteraad heeft 45 leden, dus 49 voorstemmers krijgen zelfs Burgemeester Vastgoed en Wethouder De Roofridder niet bij elkaar. Excuus voor de vergissing.

Peter Storm