ravotr

woensdag 4 maart 2015

Lentes komen en lentes gaan. Soms komt er een prachtige zomer achteraan. Maar ook als lente vrijwel naadloos overgaat in gure herfst, dan staat één ding vast: er komt weer een volgende lente, met de optie van een beter vervolg. Dat geldt weerkundig gezien, maar het geldt ook voor de maatschappelijke veranderingsprocessen die we metaforisch met ‘Lente’ aanduiden, processen van protest en verzet en strijd voor een menselijker maatschappij. Zo heeft de Arabische Lente inmiddels grotendeels het veld moeten ruimen voor de gure wind van repressie en terreur door staat en staatsvormende milities als bijvoorbeeld Islamitische Staat. Maar onder deze misère borrelen nog altijd dezelfde sociale processen die in de gloriedagen van 2011 de Arabische Lente vleugels hielpen geven. Een land waar dit momenteel weer blijkt, is Oman.

In Oman deed kort na de val van de dictators van Tunesië en Egypte een verbrokkeld, weinig spectaculair maar wel degelijk radicale protestbeweging zich gelden. De onrust was zelfs voldoende om wat te schuiven met een  koninklijk Beatrix-bezoek aan het land. Via die soms best felle protesten eisten mensen hervormingen, veelal van elementaire sociaal-economische aard. Het waren veelal arbeidersprotesten. En ze leidden tot concessies. Na enige tijd ebden de protesten weg, klaarblijkelijk deels onder invloed van die concessies, deels onder druk van soms stevige repressie. In 2012 laaiden protesten weer op, om vervolgens weer achter de horizon te verdwijnen. Heel veel veranderd was en in het grote plaatje niet, al zullen we verderop zien dat minstens één concessie bepaald niet te versmaden was. Maar over het geheel genomen was het kennelijk onvoldoende voor arbeiders in het arme land, want vandaag de dag is er opnieuw van arbeidersprotest sprake.

Afgelopen zondag gingen personeelsleden van het postbedrijf in het land in staking. De regering wil de post privatiseren, en daartegen voeren de in totaal 900 personeelsleden actie. Ook de dag erop staakten ze. “Er werden geen zaken gedaan in de 95 postkantoren verspreid over het sultanaat”, zo citeerde de Muscat Times een “senior werknemer”. Die voegde er nog aan toe: “De staking zal doorgaan tot de regering instemt met onze eisen.” Dat was de situatie op 2 maart. Interessant feitje, dat ik leerde van een linkje onder ‘similar content’ op de site van die Muscat Times: al in de lente van 2011, in de hoogtijdagen van de Arabische lente, was er een staking van twee dagen geweest  bij de posterijen van Oman.

Of de huidige staking deel wordt van een bredere protestbeweging, staat te bezien. Aljazeera kwam uitgerekend gisteren wel met een artikel dat enige context verschaft. Het beschrijft de relatief effectieve werking van Oman’s Openbare Autoriteit voor Consumentenbescherming,  oftewel PACP. Die instantie kan men bellen als je een wasmachine hebt gekocht die het niet doet. Dat kan er toe leiden dat het bedrijf waar het apparaat gekocht is, het complete bedrag vergoedt. Het is een soort consumentenbescherming waar je in Nederland naar kunt fluiten. De instantie moet ook toestemming geven voor verhoging van consumentenprijzen. Aljazeera merkt op: “De reguleringen van de autoriteit hebben tot d frustratie geleid bij Oman ‘s handelaars en winkeliers , die toestemming mnoeten vragen om hun prijzen te verhogen. Tezelfdertijd is ze geliefd bij gewone Omani’s, die haar zien als voorvechter van de underdog.”

Mensen zien die instantie duidelijk als een verworvenheid, als iets van henzelf, al is het dat laatste strikt genomen niet. het bewind heeft de PACP duidelijk opgezet als onderdeel van pogingen om de sociale vrede te redden, en een radicaler versie van opstandigheid vóór te zijn. Die PACP werd namelijk opgericht in 2011, als één van hervormingen die de regering onder druk van protesten aankondigde en in dit geval kennelijk uitvoerde ook. De Kamer van Koophandel in het land vond het allemaal maar minder, stelde vast dat “prijsbeheersing de principes van de vrije markt ondermijnde en de algehele economische activiteit verstoorde.” Dat was al in 2011. In 2014 probeerde de regering de bevoegdheid van de PACP om prijzen te controleren te beperken “tot minder dan 30 producten, zoals linzen, rijst en kikkererwten.” Dat leidde tot protest via internet. “Tien dagen later kondigde het koninklijke hof aan dat Sultan Qaboos de beslissing uitstelde uit zorg voor de behoeften van Omani ‘s.” Hoe het verder gaat, is onduidelijk. De sultan is ernstig ziek, er is intussen wel wetgeving aangekondigd, “maar voor het moment blijvende bevoegdheden van de PACP hetzelfde”. Het bewind acht het kennelijk verstandiger om de bevolking niet al te zeer tegen de haren in te strijken, en zich voor te doen als welwillend en sociaal. het is de gebleken bereidheid van mensen om risico ‘s te nemen en actie te voeren, die het bewind die kant op duwde en opnieuw duwt.

Het lijkt helemaal niet spectaculair allemaal, maar ik vind het veelbetekenend. Vrij onopvallend is de armere bevolking van Oman er toch in geslaagd om enige sociale verworvenheden binnen te slepen in een autoritair bestuurde monarchie. De staking tegen privatisering van de post laat zien, dat de strijd voor verworvenheden en sociale rechten doorgaat. Het snel afslaan van de aantasting van de consumentenbeschermingsinstantie vorig jaar laat zien dat die bevolking best sterk staat, en dat het bewind zich dat realiseert. De Arabische Lente heeft mooie sporen in Oman nagelaten. En omdat mensen bereid zijn te strijden voor hun rechten, zijn die sporen niet zomaar uitgewist ook.

Peter Storm