ravotr

vrijdag 19 december 2014

De arrogantie van dit kabinet spat er van af. Drie sociaaldemocraten stemden tegen een wet die het recht op vrije artsenkeus voor armere mensen nog verder inperkt. Het kabinet – dat van het uitkleden van zorg een heilige missie gemaakt heeft – wankelde, en haar overleving staat op het moment dat ik dit schrijf nog niet vast. Maar wat lezen we nu? Die zojuist weggestemde Zorgwet komt er toch, “linksom of rechtsom”. Het wordt waarschijnlijk rechtsom, hetgeen bij zulke rechtse wetgeving ook uitstekend past. Mocht de wet er niet via hernieuwde stemming door komen, dar drukt de als ministersploeg vermomde junta van Rutte de boel gewoon door via een Algemene Maatregel van Bestuur. Rutte II: regeren per decreet. Er zijn regeringsgebouwen door woedende betogers voor aanzienlijk minder bestormd en in de fik gestoken. Voor dat laatste ontbreekt helaas één samengesteld ingrediënt: boze menigten.

Van mij mag het kabinet vallen – of hád het mogen vallen, als tegen de tijd dat je dit leest blijkt dat het kabinet overeind is gebleven. Maar van mij hoeft het niet persé nu. Het kabinet mag vallen, vanwege deze asociale zorgwet en vanwege al die eerdere aso-wetgeving die al is doorgedrukt en die er nog aankomt, van Participatiewet tot Sociaal leenstelsel oftewel de wet-hoe-jaag-ik-studenten-in-de-schuld. Van mij mag het kabinet ook vallen omdat ik sowieso graag kabinetten zie vallen. Kabinetscrisis betekent rotzooi en ruzie aan de top van de gevestigde politiek. Rotzooi aan de top van de gevestigde politiek schept beleidsvertraging, en dat geeft ons weer wat extra tijd om verzet op te bouwen. Dit geldt in principe voor elk kabinet. Alle regeringen belichamen opgelegde macht, en beleid dat de onderkant dupeert en ons door de strot geduwd wordt, “linksom of rechtsom”. Alle kabinetten mogen van mij vallen. Bij voorkeur zonder ze vervolgens door een nieuw kabinet te vervangen.

Maar het maakt voor de vooruitzichten van verzet en solidariteit wel uit welk kabinet hoe valt, en onder wat voor omstandigheden. Ik gun dit kabinet haar roemloze ondergang – maar toch ben ik niet echt blij/ zou ik niet echt blij zijn geweest (doorhalen wat niet van toepassing is) als het nu ten val komt/ zou zijn gekomen (idem). In de huidige verhoudingen opent een kabinetscrisis de deuren naar nieuwe politieke rampspoed. De kans op een keihard rechts kabinet, waarbij de huidige regering bleek afsteekt, lijkt me levensgroot. Dat is geen reden om de huidige regering te verdedigen. Het is wel een redden om niet al te hard te juichen bij haar val. En het is reden om niet al te ademloos te blijven kijken naar de politieke escapades van ministers en Kamerleden, maar te werken aan hoognodig verzet, tegen de huidige regering en tegen welke coalitie er dan ook aan mag komen, mocht het kabinet vallen/ zijn gevallen (wederom idem).

Wat voor scenario ‘s zijn er als het kabinet valt? Welnu, de breuk gaat tussen PvdA en VVD. Dan is het aannemelijk dat die na verkiezingen sowieso niet samen gaan regeren. En omdat de rusie is ontstaan doordat de PvdA intern verdeeld was, met de drie dwarsliggers als boosdoeners, is de kans dat VVD het in verkiezingen beter gaat doen en pvdA (nog) slechter, zeer aanzienlijk. Er kan dus een coalitie komen met de VVD en anderen, of met de PvdA en anderen. De kans op een coalitie rond de VVD lijkt me, vanwege de PvdA-misère, groter.

Ja, de PvdA zou misschien samen met SP en GroenLinks iets kunnen proberen. Het ziet er echter niet naar uit dat daar een meerderheid voor komt, dus dan moet het CDA er al bij, en wellicht de ChristenUnie. Dat wordt een hoogst gammele boel, met voorstanders van de huidige Zorgwet en soortgelijk beleid samen met een SP die tegen dit type beleid is, voor zolang als dat duurt. En in het hart van zo ‘n coalitie – tenzij de VVD en/of de SP de PvdA inhaalt, wat heel goed denkbaar is – de PvdA die precies op dit punt verdeeld is. De formatie van zoiets haalt met gemak het jaar 2016, en zo ‘n kabinet zelf haalt vermoedelijk het eind van dat jaar vervolgens niet. Dat kan iedereen aan zien komen, dus dat gaat-em niet worden. Wordt het-em wel, dan wordt het een pappen-en-nathouden-coalitie, waarbij de SP voortaan mee mag doen om linkse brandjes te helpen blussen. Geen vooruitzicht om vrolijk van te worden als de strijd voor solidariteit je dierbaar is.

Maar de kans op deze variant lijkt me niet groot. Dan wordt het dus rechtsom. VVD, CDA, D 66, met wat bij elkaar gesprokkelde reli -rechtse support en wat neoliberaal GroenLinks-versiering. O. je dacht dat die partij links was? Denk nog eens goed, en kijk hoe die partij ook de laatste jaren in een gedoogrol al neoliberaal beleid steunde. De kans op zo ‘n hard rechtse coalitie onder openlijk neoliberale vlag lijkt me levensgroot.

En er is nog een factor die juichkreten over kabinetscrisis maar beter kan temperen: de PVV. Dát, en niet VVD of PvdA of D66 of SP, zou wel eens de grootste partij kunnen worden. In een op 16 november bekend geworden peiling  was dat met 28 zetels bijvoorbeeld weer overduidelijk het geval. Dat betekent dat die partij als eerste mag proberen een kabinet te formeren. Hoe hard zal de weigering van VVD en./ of CDA om zaken te doen met de bende van Wilders dan blijken te zijn? Is het echt ondenkbaar dat minstens één van die partijen bereid is mee te doen, terwijl de ander bijvoorbeeld gedoogsteun geeft, dit alles onder het motto dat het ‘landsbelang’ toch vraagt ‘dat er geregeerd moet worden’, ‘linksom of rechtsom’? Over ‘linksom’ gesproken, iemand die misschien zin in een rood-bruine coalitie? Het eerste kabinet Wilders-Roemer? Koude rillingen, jazeker. Maar ondenkbaar? Als andere opties zijn geprobeerd en geen werkbare parlementaire meerderheden opleveren? Ik vrees van niet.

Nee, geen greintje steun voor de overleving van het huidige kabinet. Maar ook geen greintje enthousiasme voor de val ervan, die de sluizen voor de recht5se horden nog verder open dreigt te zetten dan ze al staan. Laten we kabinetten, kabinetscrises en zelfs verkiezingen niet beschouwen als een vehikel waarmee wij ons recht kunnen halen. Laten we ze beschouwen als weinig meer dan de omstandigheden waaronder mensen aan de onderkant hun strijd voor verbeteringen zelf ter hand moeten nemen. Linksom, zei je? Jazeker – en dus van onderaf.

Peter Storm