zondag 19 oktober 2014
Het zal niet bij iedereen bekend zijn maar 17 oktober is ooit uitgeroepen tot jaarlijkse dag tegen armoede. In Tilburg is dat kracht bij gezet met een demonstratieve optocht en aansluitend een maaltijd, gevolgd door een manifestatie met debat, sprekers, poëzie en muziek. De zaak was voorbereid en op poten gezet door Georganiseerde Weldaad, met medewerking van allerhande mensen waaronder ook van de Tilburgse Anarcho Sociëteit waaraan ik zelf mee doe. Een aardige opkomst en een goede sfeer kenmerkten de actie, het maandenlange werk was duidelijk niet vergeefs.
De optocht trok een vijftigtal mensen. Ik vond dat helemaal niet slecht. Een eerdere optocht rond ongeveer hetzelfde thema had slechts 13 mensen getrokken, dus die van 17 oktober was een stevige stap vooruit. Ik denk dat de opkomst nog iets groter had kunnen zijn als er gekozen was om te verzamelen in de binnenstad, op de Heuvel bijvoorbeeld, en niet in de Hall of Fame waar we nu van start gingen. Die laatste locatie is lang niet voor iedereen de laagdrempelige plek die nodig is om mensen zich makkelijk te doen aansluiten. Maar dat bedacht ik me ook pas op de dag zelf.
We waren voorzien van spandoeken, en van spul om ritmisch lawaai te maken. Daar was in een heuse workshop zelfs op geoefend, zodat enkelen in de stoet drie tikken voortbrachten, gevolgd door vijf tikken in de zelfde tijd door de meeste anderen. Talk tak tak (stilte) ta-ta-ta-ta-tak! Dit alles door te meppen op jerrycans, andere plastic attributen en dergelijke. Iemand had zelfs een vuilcontainer meegezeuld om geluid te helpen produceren. Weer een ander liep achter het kop[spandoek mee te doen met een sambabal. Heel grappig vond ik om te merken dat, zodra iemand wegens vermoeidheid de vijf tikken even achtewege liet, andere mensen dat meteen overnamen. Zelfsturend activisme, ook qua geluidseffecten dus. En niemand kan beweren dat ons protest onhoorbaar was.
Zichtbaar waren we ook, met meerdere spandoeken: “Armoede = onrecht” was het kopspandoek, “Armoede = uitsluiting” en “Ieder mens verdient een basisinkomen” zag ik ook, plus twee mooie borden van vrouwenorganisatie Feniks. De hele stoet had zich dus verzameld bij de Hall of Fame, trok vandaar door de binnenstad, door de belangrijkste winkelstraat, om met enkele lussen uiteindelijk aan te komen in het gebouw van raakveld waar de afsluitende manifestatie was. Een van de actievoerders legde keer op keer met enkele zinnen in een megafoon uit waar de actie om ging. Onderweg maakten we een tussenstop. Daar leverde de SP haar bijdrage aan de actie en deed waar ze goed in is: mensen van de partij maakten gratis tomatensoep, en deelden die vriendelijk uit aan de demonstranten.
Daarna de laatste etappe, naar Raakveld dus, een activiteitencentrum van en voor mensen met een beperking, met hele leuke mensen en een mooi gebouw voor een samenkomst met sprekers en muziek. Daar verzorgden vrijwilligers eerst een goede maaltijd. Een vleugje misverstand over het aantal beschikbare maaltijden, en of er voldoende voor vegetariërs was, werd snel opgelost en mocht de pret noch de eetlust drukken. Daarna was er een best indrukwekkende vuurshow gedaan door twee jonge mensen die met fakkels en dergelijke lichtelijk acrobatisch in de weer waren. Vlammetjes blijft leuk om naar te kijken.
Het avondprogramma bestond uit enkele korte toespraakjes rond het thema armoe, debat, poëzie en en muziek. Een en ander had als titel meegekregen: ‘Èèrmoei zuukt list’, een Tilburgse uitdrukking: de armoede vraagt om een list, een creatieve oplossing. Over zowel armoede als creatieve oplossingen ging het dus bij de diverse sprekers.
Ik vond vooral de mevrouw van Feniks er uitspringen. Zij had het erover hoe fijn en belangrijk hetw as om te demonstreren, end at mensen daar best een drempel voor over moesten. Uit het hart gesproken, maar dat gold natuurlijk bepaald niet alleen voor haar. Zeker zo tof was een kort interview met een jonge gozer die ons uitlegde wat ‘skippen’ ook wel bekend als ‘dumpster diving’ inhield, en waarom dat belangrijk en fijn was. We kregen ook twee korte filmpjes over deze activiteit te zien. Het gaat er om dat mensen ś nachts op pad gaan om weggegooid, maar nog voor consumptie geschikt, voedsel uit containers bij winkels halen om daarvan alsnog te maaltijd te bereiden. Het drukt je kosten, maar het is ook een duidelijk nee tegen de enorme voedselverspilling in deze maatschappij. Het is een ware list tegen d’n èèrmoei.
Natuurlijk vinden autoriteiten het maar zo-zo. Dat afval is, eenmaal weggegooid, namelijk eigendom van de gemeente, zo bleek uit één van de filmpjes. Afval meenemen is derhalve diefstal van gemeentelijke eigendom, al werd dat niet zo rechtstreeks gezegd. En eigendom is natuurlijk heiliger dan de pogingen van arme mensen om te overleven en ook nog iets aan verspilling te doen, op een overigens zeer opgewekte manier, zo bleek uit interview en filmpjes.
Vervolgens kregen we een forumdebat over het thema van de avond: het basisinkomen. Dat viel niet mee. Er was voor gekozen om niet het klassieke voorstander versus tegenstander model te hanteren: dat zou maar tot een tamelijk voorspelbaar welles-nietes aanleiding geven. Beter om een aantal mensen die in principe voorstander waren, verschillende aspecten en problemen te laten belichten.
Het pakte anders uit. Er waren sprekers van de Vereniging Basisinkomen en van de Basisinkomen Partij, van Verantwoord Anders, van de Tilburgse Anarcho Sociëteit en van de SP, namelijk een heuse wethouder. En die laatste profileerde zich weliswaar niet openlijk als tegenstander van het idee, maar in de praktijk kwam het daar wel op neer. Was hij advocaat van de duivel, of gewoon diens buikspreker? Dieptepunt werd voor mij bereikt toen hij het bestond om te vragen of er, als er een on voorwaardelijk basisinkomen zou zijn, mensen nog wel genoeg prikkels hadden om te presteren. Ik dacht dat dat een VVD-riedel was, maar het bederf rukt dus steeds verder op naar wat doorgaat voor ‘links’. De partij maakt goeie soep, maar haar standpunt in deze zaak is is een soepzootje.
Er zijn bij het basisinkomen op zichzelf best kanttekeningen te maken. Maar de bijdrage van de wethouder ontlokte aan de anderen natuurlijk tegenwerpingen, zodat we toch in het welles-nietes-spel belandden. Echt grondig gevloerd werden de vrij rechtse praatjes van de wethouder helaas niet. Ik vond dat noch de spreker van de Basisinkomen Partij, noch die van de Vereniging Basisinkomen, veel verder kwamen dan oneliners. De toevoeging van de spreekster van Verantwoord Anders dat een basisinkomen niet binnen de huidige economie te doen was, kwam ook niet echt uit de verf. De spreker van de Tilburgse Anarcho Sociëteit kwam naar mijn idee wel met prikkelende en doordachte voorbeelden en observaties, (ja, ik maak dus van diezelfde Sociëteit deel uit, je mag me partijdig noemen), en de gespreksleider gaf er blijk van dat hij zich in de materie had verdiept en gooide zijn inzichten zo goed mogelijk in de strijd. Pas tegen het eind gingen we een beetje de diepte in en kwam ook de zaal er even aan te pas. Echt uit de verf kwam het debat niet. Misschien waren er gewoon wel teveel sprekers, waardoor niemand echt de diepte in kon met haar of zijn verhaal. Leerzaam om te zien en te horen was het allemaal overigens wel, en de sfeer bleef goed.
Na afloop was er het gebruikelijke napraten, en ook heel leuke, akoestische bluesmuziek van een trio met staande bas, gitaar, zang en mondharmonica. Zowel na afloop als ook tussen de bedrijven door werd er lekker onderling gepraat, contacten versterkt, genetwerkt en wat dies meer zij. Ook dat was – naast opkomst en sfeer – wat mij betreft reden om van een succesvol gebeuren te kunnen spreken. Er was zowaar enige media-aandacht, zowel van het Brabants Dagblad als van Omroep Brabant. De handvol mensen die maandenlang heel hard hebben gewerkt voor deze actie en de manifestatie, hebben absoluut eer van hun harde werk gehad. Als deelnemers hebben intussen ons signaal weer afgegeven. Daar zullen we mee door moeten gaan, want armoede IS onrecht. Als we nu eens een soortgelijk evenement als eergisteren op 1 mei 2015 houden, en eens lekker op tijd mee beginnen met dat op poten te gaan zetten?
Peter Storm