vrijdag 7 maart 2014
De voor vandaag aangekondigde acties zijn van de grond gekomen, hebben impact gehad ook, en hebben niet de rechtse uitstraling gehad die ik eerder vreesde. Dat feit, plus de gespannen overheidsreactie vooraf, zeggen iets over de sociale verhoudingen en het politieke klimaat in Nederland. Het is nog erg vers allemaal, maar een paar opmerkingen zijn er al wel te maken.
Zoals lezers van mijn website zich zullen herinneren, was ik over het actie-voornemen voor 7 maart weinig positief. Ik noemde de woede die eraan ten grondslag lag, legitiem, maar zag tekenen van uiterst rechtse inbreng waardoor acties een nare dynamiek dreigden te krijgen. Ik sta achter beide punten. Rechtmatige woede is gevoed door een asociaal kabinetsbeleid. Maar rechtse geluiden om die woede tegen bijvoorbeeld Poolse arbeiders te keren waren bepaald niet afwezig, nare taal over bijvoorbeeld vluchtelingen en ‘buitenlanders’ in het algemeen ontbrak bepaald niet.. Ook het hameren op ‘Brussel’ als bron van alle kwaad ontaardt vrijwel vanzelf in naargeestig nationalisme.
Maar ik denk dat de legitieme woede vandaag de overhand heeft gekregen, en niet die niet de veelal latente rechtse draai. De acties van vandaag zijn niet simpelweg af te doen als rechts protest. Misschien heb ik de rechtse aspecten in de aanloop wat zwaar aangezet, uit een bezorgdheid waar ik overigens niets van terugneem. . Misschien ook heeft waarschuwende taal tegen rechtse dynamiek de betere organisatoren wat waakzamer gemaakt, iets meer bereid om zich van bijvoorbeeld de inbreng van de rechtse publicist Niemöller af te keren. Hoe dan ook: de eerste geluiden en beelden die ik zag, wijzen op doodgewone boze mensen tegen een terecht verafschuwd kabinet. Ik vind dat, met al mijn bedenkingen, eigenlijk toch wel erg tof.
Wat hebben we vandaag gezien aan protest? “Actievoerders blokkeren snelwegen” , aldus de NOS-website. Het artikel noemt een blokkade van enkele tientallen voertuigen in Groningen bij de grens met Duitsland, plus acties in Delfzijl en het Groningse Julianaplein. In Nijmegen liepen enkele tientallen actievoerders rondjes op het Keizer Karel-plein, zo berichtte Omroep Gelderland. De burgemeester had een noodbevel afgekondigd, de politie probeerde de demonstranten weg te houden van dat plein en ze op de Grote Markt te houden, maar dat lukte dus niet. Na twintig minuten rondjes doen, trokken ze onder politiebegeleiding naar het gemeentehuis. Nu.nl maakt melding van rondjes rijden in Joure, van files tussen Goes en Hoogerheide die “waarschijnlijk met de acties te maken hebben”, en van een file tussen Gorinchem en Rotterdam, “de enige actie op de weg die in de Randstad werd gevoerd”. Verder: “een protestactie op het Plein in Den Haag trok vrijdagmiddag enkele tientallen mensen”. Op de Dam waren dertig demonstranten, bericht de NRC inmiddels. Daaronder “twee zorgmedewerkers in een wit actieshirt”, en “een kleine man met een bolhoed” die omstanders opriep: “Nederland, laat je niet uitkleden door de regering, kom erbij!”. De ANWB repte volgens hetzelfde stuk van “een scherm vol met files. Het merendeel daarvan komt door de langzaamaanacties”.
Een volksopstand was het allemaal niet, maar het stelde dus wel degelijk iets voor. Ik kan me vreugdevolle ‘yes, we-did-it!’-reacties op Facebook van mensen die zich erg bij de actie betrokken voelden, goed voorstellen. Er zal de komende uren wel meer duidelijk worden over omvang en sfeer van de acties. Mocht dat aanleiding zijn om mijn relatief postieve beeld alsnog bij te stellen of juist aan ter scherpen, dan kom ik er wellichtop terug met een vervolg-artikel.
Opvallend in de aanloop was de nogal nerveuze houding van autoriteiten. “Politie alert op aangekondigde acties” aldus Nieuws.nl gisteren. “We zijn bezig om informatie in te winnen en nemen maatregelen als dat nodig is”. Blokkades z waren verboden, langzaam-aan acties waren “in principe” wel toegestaan, aldus de politie. Zo werd een uiting van boosheid op regeringsbeleid omgezet in een openbare ordeprobleem met een parate politie tegenover potentieel ongehoorzame demonstranten. De Volkskrant deed ook een demagogische duit in het zakje. “Politie: slechts twee aangekondigde landelijke acties legaal”. Bij lezing blijkt dat die twee acties zijn aangemeld, de anderen dus niet. “Maar alle demonstraties moeten van te voren bij gemeenten worden aangemeld, zodat de burgemeester met de politie een inschatting kan maken van de te nemen maatregelen om de demonstratie in goede banen te leiden”, zo legde de Volkskrant braaf uit. “Gebeurt dat niet, dan kan de burgemeester de demonstratie verbieden.” Dat kan de burgemeester overigens ook bij een wel tijdig aangemelde demonstratie. En belangrijker: zolang die burgemeester niet daadwerkelijk een verbod heeft uitgevaardigd, zijn ook niet-aangemelde demonstraties helemaal niet “illegaal”.
Natuurlijk erken ik dat recht van burgemeesters om demonstraties te verbieden, helemaal niet, evenmin als die gemeentelijke meldingsplicht. Maar zelfs volgens de officiële bespottelijk inperkende regelgeving was vandaag van ‘illegale’ demonstraties geen sprake, afgezien van echte blokkade-acties. Maar de sfeer was zo wel gezet: schimmige demonstratieoproepen, ‘illegale’ demonstraties, waakzame politie. Gisteren berichtte de alternatieve website We Are Change Rotterdam zelfs dat de politie intimiderend ‘op bezoek’ was geweest om de mensen – zelf geen organisator, maar doorgeefluik van de actie – te waarschuwen niet stout te zijn. De hele nervositeit bij het Gezag heeft demonstranten kennelijk niet weerhouden. Ik vermoed zelfs dat de ordelievende media-aandacht de opkomst eerder heeft vergroot: het gezag nam de ‘dreiging’ serieus, en zorgde daardoor voor extra publiciteit.
De acties zijn dus van de grond gekomen, en daarvoor hoeven organisatoren zoals initiatiefnemer Jerry Agema tegen niemand behalve natuurlijk de deelnemers dankjewel te zeggen, zeer zeker ook niet tegen al dan niet radicaal links. Ze hebben het op eigen kracht gedaan, ere wie ere toekomst, en daarbij vooral Facebook gehanteerd. Partijen en vakbonden deden niet mee en gaven geen steun, media-aandacht was er tot gisteren ook nauwelijks.
Gelukkig is uiterst rechts er minder nadrukkelijk bovenop gesprongen om het aan te blazen dan ik aanvankelijk vreesde. De sfeer was eerder lichtelijk Occupy-achtig dan hard rechts, als ik verslagen en beeldmateriaal goed lees. Tegelijk zijn de eerdere waarschuwingen tegen rechtse dynamiek en inbreng niet irrelevant geworden: aanwijzingen in de aanloop waren er wel degelijk, die heb ik destijds ook in kaart proberen te brengen. Maar veel netwerken die dit op gang hebben gekregen , waarin vooral de website Landelijke Demonstratie 2013 als brandpunt en megafoon functioneerde, hebben een eigen plan weten te trekken en zijn uiteindelijk grotendeels uit al te rechts vaarwater gebleven. En ze hebben laten zien dat er een basis is voor dit type acties, dat mensen er voor te porren zijn, al zijn de aantallen nog beperkt.
Dat laatste inzicht is voor radicalen als ik met een uitgesproken ‘kleur’, mensen die zich anarchist en/ of communist en/of socialist noemen bijvoorbeeld, van belang. De sceptische houding die ik eerder voorstond was geen onzin, en is dat nog steeds niet. Oplettendheid voor rechtse invloed in eventuele follow-op blijft nodig, wie de gebeurtenissen in Oekraïne heeft gevolgd, weet hoe een legitieme volksopstand kan worden misvormd tot een overwegend rechts volksprotest met stevige fascistische inbreng tot in de kopgroep ervan. Maar precies vanwege dat risico is het belangrijk om te zoeken naar mogelijkheden voor serieuze radicale inbreng in acties, bestaande uit deelname waar mogelijk, kritiek waar nodig, vooral op xenofobe en nationalistische ondertonen. Krijgt deze beweging alsnog een hard rechtse draai, dan is de zwakte van radicaal-links, ons onvermogen om hetzij zelf iets op poten te zetten met uitstraling en dynamiek, hetzij mee te helpen als anderen dat proberen, één van de redenen.
We kunnen er namelijk niet op rekenen dat uiterst rechts de relatief positieve dynamiek die 7 maart bleek te hebben ‘vanzelf’ de goeie kant op blijft gaan zonder dat uiterst rechts de zaak alsnog een nare draai geeft. Vandaag ging het relatief goed. Dat het een volgende keer nog wat beter gaat is iets waar ieder van ons wat aan bij kan dragen. Ook in die zin is 7 maart een wake-up-call, juist ook voor radicaal-links.
Peter Storm
#1 by apodion on 2014/03/08 - 00:32
Beste peter,
goed stuk, ook wij van Rotterdam In Opstand waren bang dat het door Rechts of Links misbruikt zou worden. Echter wordt elk vorm van politiek vermeden. Het probleem is dat de midden partijen de hele discussie over de EU uit de weg gaat. Als je tegen de EU bent of beter gezegd de EU in hedendaagse vorm, ben je extreem. Elke vorm van een gesprek wordt angstvallig vermeden en je wordt weg gezet als rechts en een relschopper. We hebben als organisators allemaal bezoek gehad van de politie, en dit niet om het gesprek aan te gaan. Al voor de truckers actie werden we als terrorist behandeld. Bij onze organisatie gaat het niet om welke mening je hebt, als er maar eens geluisterd wordt. Op verschillende verkiezingspagina’s worden onze pogingen om een discussie te beginnen gewist. En je angst wordt ook i.i.g. door mij gedeeld. Als je mensen als terrorist behandel, dwing je ze dan niet tot harder actie’s? Tijd dat ze in de nederlandse politiek eens gaan nadenken, ik ben van mening dat ze ons naar zowel extreem links en rechts douwen. En ook wij willen dit NIET.