ravotr

zaterdag 1 maart 2014

Zo, dat was een kleine doch hoogst plezante tournee langs Belgische steden: Brussel, Antwerpen, Hasselt en Brugge. Oogst: vier lezingen plus een optreden-met-liedjes als bonus; alles bij elkaar ruim boven de honderd aanwezigen; ruim dertig boekjes verkocht; veel fijne gesprekken, waardering en dankbaarheid over en weer, en meer. Slecht nieuws: de voorraad boekjes is inmiddels ongeveer op. Goed nieuws: het boekje is dus ongeveer uitverkocht, en… er komt een tweede, ongewijzigde druk aan, zo klinkt het in welingelichte kring.

De lezingen draaiden om de presentatie van dat boekje, “Krachtbronnen van de anarchie”, uitgebracht door de Anarchistische Groep Amsterdam (AGA) en geschreven door mij. In de lezingen besprak ik hoe het boekje tot stand was gekomen, liep ik de inhoud en het argument van de tekst langs, en gaf ik aan op welke punten ik sinds de vervaardiging van het geschrift inmiddels op andere gedachten ben geraakt, mede door feedback van bezoekers aan eerdere lezingen. Het kwam – net als het boekje zelf – een beetje neer op de behandeling van de vraag: wat is anarchisme? Hoe kan anarchisme als idee en praktijk vleugels krijgen? En hoe dragen anarchisten daar optimaal aan bij?

De tournee werd grotendeels georganiseerd door twee groeperingen, de Vrije Bond en Socialisme21. De samenwerking betrof mijn lezingen in Brussel, Antwerpen – waaraan trouwens ook het Masereeelfonds door middel van publiciteit bijdroeg – en Brugge; mijn optreden in Hasselt was op initiatief van het kraakcentrum ter plekke. De Vrije Bond is een anarchistische groepering m die zowel in België als in Nederland actief is, en waarbij ik zelf ben aangesloten. Socialisme21 komt, als ik het goed heb begrepen, voort uit een trotskistische organisatie in België, en zoekt naar een ondogmatisch toekomstgericht socialisme waarbij het marxisme inspiratiebron blijft maar de deuren naar andere bronnen kennelijk open staat. De samenwerking tussen deze twee verschillende groepen in deze tournee getuigt precies van zo ‘n open geest die nodig is willen revolutionairen/ radicalen verder komen dan waar we nu zijn. En wie mijn boekje gelezen heeft en iets van mijn lezingen heeft meegekregen, zal weten dat Karl Marx wat mij betreft als bron van waardevolle inzichten juist ook voor anarchisten zijn plek verdient, en wat mij betreft ook krijgt.

Het tourneetje begon vorige week donderdag in Brussel. Daar was ik eerder dan de afgesproken tijd, wat mij gelegenheid gaf voor een korte rondwandeling. Nadat ik werd opgehaald, was er zelfs nog even tijd voor een tweede etappe: langs Manneke Pis on der andere. Ook werd mij het café aangewezen waar Karl Marx enige tijd verbleef. Daarna samen een hapje eten in een Thais eethuis, en vervolgens naar de plek: gemeenschapshuis De Markten, in een bovenin het gebouw. De zaal was groot en op zich weinig sfeervol. Voor de sfeer zorgden gelukkig de aanwezigen, uiteindelijk 27 mensen inclusief ik zelf. Een divers publiek, enkele oudere mensen, ook een flinke handvol jongeren van rond de twintig, en van alles daar tussenin. Presentatie gedaan, vervolgens scherpe goede discussie, onder meer over de noodzaak van geweld in de strijd, en over het verschijnsel voorhoede. Daarna nog wat drinken, en veel napraten. De eerste zitting zat er op.

Overnachten deed ik bij vriendelijke kameraden in Mechelen, waar we na een kort treinreisje en een wandeling arriveerden. De volgende ochtend door naar Antwerpen. Ik kon ‘s middags terecht in de locatie, dus ik had tijd over. Dat betekende: rondwandelen in Antwerpen, een stad die ik nog helemaal niet kende. Bezienswaardige plekken en wijken waren goed aangegeven, ik ben in het historisch centrum geweest, tot aan de Schelde waar ik rondgelopen heb bij een oud kasteel, het Steen. Daarna de stad weer in. Al zwervend kwam ik ook nog een straatje tegen met voornamelijk Chinese restaurants, met ervoor een mooie poort. Een mini-versie van Chinatown, de Chinese wijk zoals je die in bijvoorbeeld New York op veel grotere schaal hebt. Al dolend, lopend en kijkend – met onderbrekingen voor koffie en wafel – kwam ik de dag prima door.

Tegen half vier was ik bij de plek waar mijn lezing in Antwerpen was: Ecokot, een tamelijk nieuw sociaal centrum met ecologische activiteiten rond hergebruik en dergelijke, en ook een bibliotheek. Mijn optreden was deel van het feestelijke openingsweekend, al was men er al wel enige tijd eerder met activiteiten begonnen. Daar wat gepraat, geholpen spruiten schoon te maken voor de maaltijd later, nog een kleine rondwandeling gedaan, gegeten met de al aanwezigen, en zo werd het geleidelijk tijd voor mijn lezing.

En het werd een volle zaal! Ik telde op een bepaald moment 36 mensen, maar een organisator ter plekke heeft zelfs boven de vijftig mensen gezien. Praatje ging relaxed, discussie ook. Onderwerp van gesprek waren hier historische en actuele voorbeelden, zoals Spanje 1936-37 maar ook de huidige protesten in Bosnië. De akelige wending van de gebeurtenissen in Oekraïne kwam ook ter sprake, evenals die gouwe ouwe uit anarchistenland: stemmen of niet stemmen? Al met al een veelzijdige gedachtewisseling. Na een pauze mocht ik ook nog een half uurtje liedjes zingen met gitaar. Dat kwam – gezien wisselende reacties – wat minder uit de verf. Ik was niet heel erg in vorm, ik was best moe ook, en een vinger was pijnlijk ontstoken, hetgeen mijn gitaarspel vast niet ten goede kwam. Na afloop was het nog lang gezellig, niet alleen met gesprekjes maar ook met muziek: ik heb een tijdje zitten te jammen met een vriendelijke jonge trompettist. Zo leer ik ook nog weer eens wat onverwachts. Ook werd ik nog kort geïnterviewd, net als één van de organisatoren, de gozer die hielp met het geluid. Reportage met interviews en een liedfragment met gitaar is in tussen te beluisteren op de website van Radio Solidar, kennelijk een alternatief radiostation.

Overnachten deed ik bij iemand thuis, een vriendelijke jonge anarchist met wie ik nog een tijdje heb doorgekletst. Na een goede nachtrust en ontbijt wees hij me de weg naar de Dageraadplaats, een sfeervol plein met een aangenaam café, Zeezicht geheten. geen zee te zien, maar dat was ik al gewend, er zijn of waren in meerdere niet-kustplaatsen cafés met dezelfde naam. Hij moest weer verder, ik heb op mijn gemakje de krant gelezen – met name met de laatste berichten uit Oekraïne – en tot mijn verbazing dook mijn gastheer weer op. Nog een tijd heel prettig zitten te praten. Wederom afscheid, en al snel liep ik verder naar station Antwerpen Berchem, waar de twee kameraden uit Mechelen met met de auto oppikten om door te rijden naar Hasselt.

Daar vonden we de plek, een kraakcentrum dat 10 jaar bestond, en waar voor die gelegenheid een festival was, met bands en dergelijke. Wat een leuke grappige plek! Midden in een woonwijk buiten het centrum, met een tuin, een bargedeelte, en een flink zaaltje waar de optredens gehouden konden worden. Het initiatief draagt de naam Villa Krakelbont, en een plotselinge verschijning van Pippi Langkous on brak er nog maar net aan. . Het was al lekker druk, ik vermoed dat er zeker honderd menselijke dieren aanwezig waren, en een onwaarschijnlijk aantal niet-menselijke dieren, in dit geval honden die vrolijk in de weer waren tussen de mensen. Ook flink wat kleine kinderen.

Het programma liep echter flink uit, dus mijn lezing begon met forse vertraging, hetgeen bij mij wat stress opriep omdat het de bedoeling was dat ik tijdig naar Turnhout gebracht kon worden om tijdig een bus naar Tilburg te nemen. Maar het kwam in orde, uiteindelijk kon ik aan mijn lezing beginnen. Daarbij waren rond de twintig belangstellenden aanwezig, waarvan er één, flink stoned of zo, helaas vrij agressief dingen erdoorheen riep; een ander, kennelijk flink aangeschoten, onderbrak mij en anderen ook voortdurend, gelukkig niet onvriendelijk maar wel wat hinderlijk als je probeert een samenhangend betoog te houden. Maar het lukte wel. In overleg met iemand van de organisatie van het geheel was besloten een veel kortere versie van mijn verhaal te doen, gevolgd door een half uurtje discussie. Die betrof vooral de verschillende manieren waarop allerlei mensen aan een andere wereld werken, ook op individueel niveau zonder de claim ‘de wereld te veranderen’.

Na de wederom plezierig verlopen presentatie was er een goede maaltijd, nog wat napraterij en verkoop van enkele boekjes. Daarna de auto maar eens in, en ik werd afgeleverd bij busstation Turnhout, vanwaar de bus mij netjes naar Tilburg bracht. De eerste poot van mijn tourtje zat erop.

De tweede poot bestond uit een tripje naar Brugge. Gister erheen, vandaag terug. Na een voorspoedig verlopen treinreis kwam ik gisterenmiddag in de stad aan. Ik had een uurtje over voordat ik zou worden opgehaald, dus ik ging wat rondkijken i regenachtig Brugge. Dat kwam neer op een rondje rond en op de Begijnhof, hele oude gebouwen waar religieuzen woonden – nog steeds wonen, geloof ik – en waar ook een mooie kerk was waar ik heel even een kijkje ben wezen nemen. Daarna weer terug. Een misverstand over stationsingangen leidde tot wat vertraging, maar het loste zichzelf op. Een aardige anarchiste nam me te voet mee naar de plaats waar het evenement was, Project W2, een sociaal centrum in een nog via allerlei improvisatorische voorzieningen verwarmd en verlicht pand. Daar bleken enkele anderen druk bezig met de inrichting van de plek en de voorbereiding van wat later heerlijke soep bleek te zijn. Ik kreeg ook een rondleiding door de indrukwekkende Weggeefwinkel die van het centrum een belangrijk onderdeel uitmaakte. Grote gesorteerde collectie, en goede afspraken over het meenemen van spullen: mensen die spullen haalden om door te verkopen kregen die kans bijvoorbeeld niet.

Het was nog redelijk vroeg, en men had bovendien geen haast. Op een Brugges kwartiertje volgde nog een anarchistisch halfuurtje. Dat was niet erg, want er kwam dus soep. Maar ik was toch blij toen ik met mijn lezing mocht beginnen want er had zich intussen een nare hoofdpijn aangediend.

De lezing ging desondanks redelijk goed, de rond de twintig aanwezigen waren enthousiaster dan ik had durven denken. Van een vraag- en-antwoordsessie kwam het echter niet, helaas en gelukkig. Helaas omdat juist zoiets zo’n fijn wederzijds leerproces is. Gelukkig, omdat ik het vanwege die hoofdpijn niet goed meer trok. Na nog wat nagepraat te hebben, werd ik meegenomen door degene die me had opgepikt en nog iemand. Bij hen thuis aangekomen verdween ik vrij snel naar mijn slaapplek. De nachtrust deed me veel goed.

De volgende dag, na ontbijt en alles, kreeg ik van de vrouw door wie ik werd opgehaald – en die trouwens ook contactpersoon was voor mijn aanwezigheid in Brugge – nog een hele fijne en gezellige rondleiding door Brugge. Niet alleen door de oude stad, maar ook door het nabijgelegen bos van Lappersfort. Dat is een belangrijke plek voor activisten in België: er heeft daar fel verzet, met bezettingsacties en een forse demonstratie, plaatsgevonden tegen dreigende kaalslag van het bos. Die kaalslag is gedeeltelijk tegengehouden. Het bos is daarmee een soort actiemonument geworden, waarin op panelen ook nog eens treffende gedichten zijn aangebracht in het inmiddels Poëziebos genaamde gebied. Er blijkt zelfs een Lappersfort Poets Society te bestaan, ontdek ik na thuiskomst op internet. Ik had ooit wel eens iets van Lappersfort gehoord, en het was erg leuk om het nu eens te zien, en de verhalen van een betrokkene zelf te horen. Het bos zelf is erg mooi: oud loofbos, moerassige ondergrond, een soort bos dat betrekkelijk bijzonder is, en wat je, om die reden en nog andere, dus niet sloopt. Begrepen?!

Daarna kwam nog de oude binnenstad aan de beurt. En daarna was het, na een hartelijk afscheid, welletjes. Na een lange, wegens verkeerd geduide vertrektijd plus omleiding extra lange, terugreis, was ik even na zes uur ‘s avonds weer thuis. Het was weer mooi geweest, maar dan ook wel erg mooi.

Peter Storm