dinsdag 18 februari 2014
Of de door het CBS gemelde economische groei doorzet, staat maar zeer te bezien. Veel zal afhangen van internationale economische ontwikkelingen, en die bevatten nogal wat symptomen van een economische neergang van formaat. Met recessie in belangrijke stukken wereldeconomie, komt de export van Nederlandse bedrijven in de knel. En precies die export, niet de door bezuinigingsbeleid en werkloosheid afgeknepen binnenlandse consumptie, is momenteel de gangmaker van het beetje economische groei dat er momenteel kennelijk is. De groei is terug, zij het in zakformaat. Maar voor hoe lang?
Ja, er is hier en daar ook wel groei-nieuws te vinden. De economie van Frankrijk en Duitsland gaven ook wat groei te zien volgens recente cijfers. Maar het kost aanzienlijk minder moeite om slechter nieuws te vinden. En soms heeft dat dat rechtstreeks betrekking op Nederland. Zo blijken beleggers in de VS te speculeren op verwachte tegenvallende bedrijfsresultaten van Nederlandse ondernemingen. Ze lenen aandelen, en verkopen ze door. Maar omdat ze geleend zijn, moeten d ze de aandelen ook weer teruggeven. Dus moeten ze ze later terugkopen van degenen waar ze ze aan verkocht hebben. Maar het idee is dat ze ondertussen minder waard zijn geworden, en dat het kopen dus minder kost dan de eerdere verkoop. Winst is het resultaat. Dit heet ‘short gaan’ , en uit de pogingen ertoe blijkt dus dat beleggers lagere koersen van zulke Nederlandse bedrijven verwachten. Dat is geen teken van beleggersvertrouwen in de Nederlandse economie.
Dit kun je af doen als een detail in een verder florissant beeld. Dat is echter niet terecht. Er is meer mis dan enkel wat wat incidenten en losse flodders. De wereldeconomie vertoont patronen die eerder wijzen in de richting van nieuwe financiële paniek en een terugval in recessie, dan in de richting van doorzettende groei. Er is groeidaling, en soms recessie, in belangrijke opkomende economieën. Er is de dreiging van deflatie, iets van eerder richting depressie dan richting herstel wijst. En er is, deels als oorzaak van deze trends, het afbouwen van het steunprogramma waarmee de Amerikaanse economie de afgelopen jaren aan een infuus van oppeppers heeft gelegen.
De ene na de andere economie buiten Europa, Noord-Amerika en Japan heeft de afgelopen weken slecht nieuws opgeleverd. Twee kwartalen achter elkaar een krimp van 0,2 procent in Brazilië betekent dat daar een recessie is. Financiële problemen even verderop, in Argentinië, spelen mee. Daar is weer eens een pesoscrisis nadat de regering te weinig dollars in voorraad had om de plaatselijke munt te ondersteunen. Koers in vrije val, prijzen in snelle opwaartse richting. Het doet denken aan de catastrofe die het land in 2001 trof, al is de hevigheid tot nu toe aanzienlijk minder.
Soortgelijke paniektoestanden zagen we ook elders. De Volkskrant maakte op 3 februari melding van financiële onrust rond de valuta van India, Turkije en Zuid-Afrika. Daar hebben banken in Europa mee te maken volgens analisten waar de Volkskrant naar verwijst. “De leningen in opkomende landen zijn goed voor circa 12 procent van de bezittingen van de Europese banken, aldus de analisten. Die landen zijn goed voor een flink dele van de winsten van de Europese bankensector.” Wat er mis gaat in landen als Brazilië en Turkije, bedreigt dus de winstgevendheid van het Europese bankwezen waar het Nederlandse bankwezen onderdeel van is.
De kans dat de groei vrij snel omslaat in nieuwe krimp, is dan ook niet heel erg klein. Het idee dat je dit gevaar afwendt door minister Kamps stokpaardjes zoals een “wendbare overheid” en het versoepelen van het ontslagrecht (zie mijn vorige stuk), is wellicht goed voor de politieke economie van sprookjespark de Efteling, maar daarbuiten toch nauwelijks serieus te nemen.
Peter Storm