ravotr

zaterdag 11 januari 2014

De Franse, allesbehalve komische ‘komiek’ Dieudonné, mag in stad na stad niet optreden. Eerst verbood een rechtbank in Nantes, na aanvankelijke toestemming, verboden. In Tours gebeurde hetzelfde. Nu steekt ook in Parijs het gezag een stokje voor Dieudonnés show. In Parijs kwam het argument van politiezijde en luidde: openbare orde. In Nantes luidde het argument: antisemitisme. En het is helder: Dieudonné uit zich systematisch als nadrukkelijke antisemiet, en krijgt daarvoor schokkend veel aanhang en applaus. Hem de voet dwars zetten is goed, nuttig en nodig. Maar verboden door rechtbanken en politie zijn hypocriet, contraproductief en gevaarlijk.

Ik begin even met dat laatste, dan hebben we dat even gehad: de kwaadaardigheid van staatsverboden en de steun daarvoor bij ministers. Premier Ayrault is blij met een verbod en pleit tegen elke “zelfgenoegzaamheid jegens antisemitisme. Het is totaal vreemd aan onze normen en waarden.” Minister van binnenlandse zaken Valls hoopt op een verbod in heel Frankrijk, drong daar in een op instigatie van president Hollande verstuurde brief op aan, en spreekt van het “mechanisme van de haat” van Dieudonnee. Dit is dezelfde minister Valls die nog maar kort geleden met groot machtsvertoon Roma-kampen liet ontruimen en Roma’s liet deporteren. De man noemde Roma nog niet zo heel lang geleden “te anders om te integreren”. Het mechanisme van de haat tegen Roma werd gewapenderhand kracht bij gezet. Valls’ afkeer van racisme is selectief en huichelachtig.

De “normen en waarden” waarmee het antisemitisme van Dieudonné in strijd zou zijn, laten kennelijk wel vervolging van Roma toe, zoals ze ook het stelselmatig criminaliseren van jongeren van Noord-Afrikaanse herkomst met een islamitische achtergrond door politie toelaten. Als Valls, Hollande, Ayrault orakelen over Franse en republikeinse normen en waarden, dan past hoongelach. Als de Parijse politie haar verbod op Dieudonnés optreden rechtvaardigt door die show “een belediging van de menselijke waardigheid” noemt, geldt hetzelfde. Dit is de politie die immers de menselijke waardigheid van migrantenjongeren, van protesterende demonstranten en stakers systematisch met politieknuppels bestookt. Van de Franse staat en gezagsdragers hoeft niemand lesjes humaniteit en menselijke waardigheid te accepteren.

Maar dat mag absoluut geen reden zijn om Dieudonnés kant hier te kiezen. De echte shock, ook voor mij, is niet de poging van de staat om hem te dwarsbomen. De echte shock is het botte, openlijke antisemitisme van de ‘komiek’ zelf, en vooral de grote weerklank die dat kreeg. Iemand die over een joodse journalist zegt: “hm… … de gaskamers…. wat jammer”, die laat zien waar hij staat. Iemand die Le Pen – papa de antisemiet, wel te verstaan, niet dochterlief de gecamoufleerde fascist – als peetvader van zijn kind tolereert, laat zien waar die staat. Iemand die Holocaust-herdenkingen met botte ‘grappen’ belachelijk maakt – zogenaamd om de selectiviteit ervan op de korrel te neme, laat zien waar die staat. Iemand die Holocaust-ontkenner Faurisson op het podium uitnodigt, laat zien waar hij staat. Iemand die het kennelijk leuk vindt om tijdens een show te acteren alsof hij pist op de Klaagmuur in Jeruzalem, die laat zien waar die staat. En nee, dit is geen ‘antizionisme’. Dit is plat antisemitisme, hooguit verpákt als antizionisme dat wel vaker als legitimatie van antisemitisme wordt misbruikt.

De man was niet altijd antisemiet. Zijn verhaal heeft iets tragisch. Zijn moeder kwam uit Bretagne, zijn vader uit Kameroen, als zwarte was hij dus zelf vast niet bepaald onbekend met racisme. Ooit voerde hij zelfs campagne tégen het Front National, waar hij nu zo tegen aanschurkt. Afkeer van wat Israël doet, gecombineerd met het feit dat er in de mainstream wel aandacht voor antisemitisme maar niet voor andere vormen van racisme en onderdrukking – slavernij bijvoorbeeld, en de onderdrukking van Palestijnen – heeft hem kennelijk tot radicaal verkeerde conclusies gebracht: alsof Israël iets is wat ‘de joden’ doen, alsof het antwoord op het niet-herdenken van slavernij gelegen is in het dan ook maar niet herdenken en zelfs bespotten van de Holocaust! Het is een ontsporing die je helaas vaker ziet, en waar ook fel antizionistische mensen bij zichzelf en elkaar extra op moeten letten.

Schokkend is de populariteit die hij zich met zijn gifbrouwsel heeft verworven. Ettelijke duizenden fans bij optredens, ettelijke tienduizenden op sociale media, op Youtube soms 2,5 miljoen hits. Juist daarom zijn staatsverboden zo stompzinnig. Dieudonné scoort mede door de anti-establishment-houding die hij uitstraalt. De naar beneden gerichte schuine arm, de infame quenelle, is een soort f*ck you-gebaar geworden, maar is toch al te herkenbaar een verbogen Hitlergroet. Juist dit soort dingen maken hem populair. En mediaboycot, gecombineerd met verboden en veroordelingen, maakt hem in de ogen van buitengesloten en zich buitengesloten voelende mensen alleen maar aantrekkelijker als symboolfiguur. Daarom zijn verboden dus niet alleen hypocriet maar als antwoord op het antisemitisme van Dieudonné ook contraproductief .

Wat is dan een betere aanpak? Onder de fans van de performer springen twee groepen er uit. Rechtsradicalen mijn de ene categorie, “jongeren van zwarte en Arabische immigranten-herkomst” zijn de andere. Columnist Ephimenco – die nu eens verstandige taal spreekt, en dat zien we wel eens anders – spreekt zelfs van drie groepen: “de pro-Palestijnse linkse radicalen, de rechts-extremisten en de (jonge) moslims uit de banlieus”. Hij vertelt dat hij shows heeft bekeken en schreef: “maar wat ik echt schokkend vond is zijn publiek (…) Kale koppen, baardmannen en hoofddoekjes bij elkaar.” Ephimenco moet van links niets hebben, en is zacht gezegd weinig alert op islamofoob racisme. Dat blijkt wel uit zijn formuleringen Over antisemitisme is hij echter vaak wel scherp. En hij zegt: “Ze lachen niet omdat Dieudonné grappig is maar omdat Dieudonné weer over joden begint (…) Meer dan de komiek zelf is het gros van zijn publiek diep antisemitisch. Om bang van te worden.”

En om boos van te worden, zou ik zeggen. Het verdient een antwoord. Ook Ephimenco is niet voor een algemeen verbod van de shows van de performer. Hij noemt “achteraf iedere wetsovertreding hard straffen de juiste weg”. Ik geloof daar ook niet in. Volgens mij moeten we ons vooral richten op zijn publiek. Als dat de lol ervan niet meer inziet, is er veel gewonnen. Ik denk dat de drie groepen die Ephimenco onder de fans onderscheidt, ieder een andere aanpak verdienen. Als er werkelijk echt linksradicalen tussen zitten die het verschil niet zien tussen pro-Palestijns/ antizionistisch enerzijds, en antisemitisch anderzijds, dan moet dat ze gewoon door zeer gerichte en hardnekkige voorlichting worden duidelijk gemaakt. Waar antisemitisme ingebed is in een links vertoog dat daar verder haaks op staat vanwege het in dat vertoog vervatte beroep op solidariteit en gelijkwaardigheid, is dat wel te doen. Voor migrantenjongeren van Arabische en/ of Afrikaanse herkomst voor wie anti-Israëlische woede groot drijfveer is, geldt iets dergelijks.

Het moet toch uit te leggen zijn dat er logischerwijs geen enkel verband gelegd hoeft te worden tussen afkeer van het staatsbeleid van Israël enerzijds, anti-Joods racisme anderzijds? Het moet toch aannemelijk te maken zijn dat het antwoord op uitsluiting en racisme door het Franse establishment dient te bestaan uit strijd van onderen tegen precies dat establishment, niet tegen een vermeend ‘Joods gevaar’? Uitleggen, uitleggen, uitleggen – en intussen luid en duidelijk elk antisemitisch geluid weerspreken en overstemmen. En intussen beklemtonen dat de afkeer van establishment, gevestigde politiek en alles wat van hogerhand wordt opgelegd zeer cool is, maar het afgeven op een complete bevolkingsgroep dus helemaal niet. Zo kan Dieudonnés aantrekkingskracht onder mensen met legitieme grieven die nu echter verkeerd zijn gericht, worden ondermijnd. Maar waar het gewoon uiterst-rechtse lui betreft, nazi’s en dergelijke, kom je er niet met toediening van krachtig inhoudelijk tegengif. Daar is actiever tegenstand nodig. Daar geldt gewoon het aloude antifascistische No Pasaran.

Peter Storm