zaterdag 27 juli 2013
Voor de tweede keer sinds de militaire staatsgreep – iemand nog bezwaar tegen dit woord? – richten militairen een bloedbad aan onder aanhangers van de Moslim Broederschap. Dit gebeurt in de context waarin generaal Pino… pardon, Sissi tot grootse manifestaties heeft opgeroepen om haar campagne tegen ‘terrorisme’ te steunen. De manifestaties werden inderdaad drukbezocht, net als de demonstraties voor de afgezette president Morsi. Vechtpartijen kostten gisteren al mensenlevens in Alexandrië. Maar nu hebben veiligheidstroepen aanhangers van Morsi en de Broederschap zodanig bestookt dat er tientallen, maar mogelijk zelfs 120, doden zijn gevallen. Zo gedragen militaire junta’s zich.
Wat er precies is gebeurd is nog onduidelijk. Morsi-aanhangers zouden een weg hebben proberen te blokkeren, waarna veiligheidstroepen ingrepen. Er zouden ook 7 veiligheidsagenten zi gewond e zijn geraakt,. Dat zegt een veiligheidsfunctionaris. Volgens het ministerie van gezondheid zijn er 38 pro-Morsi-betogers. Hoe dat zou zijn gebeurd is wel een beetje vaag. Volgens de veiligheidsfunctionaris is er namelijk alleen traangas gebruikt. Ik heb wel eens een stuk weg helpen bezetten of blokkeren dat vervolgens door oproerpolitie met traangas werd schoongeveegd. Dat was onaangenaam, maar daarbij vielen geen 38 doden. Laat staan 60, zoals het gezondheidsministerie volgens Aljazeera zijn gevallen. Of zelfs 120 zoals artsen in een veldhospitaal zeggen.
Curieus is ook dat volgens Aljazeera de pro-Morsi-demonstranten de veiligheidstroepen zouden hebben beschoten, hetgeen tot 14 gewonden zou hebben geleid aan de kant van de to roepen. Curieus: met scherp schieten door Morsi-mensen op soldaten leidt tot een flinke handvol gewonden, terwijl traangas gebruikt tegen betogers tot enkele tientallen doden zou hebben geleid. De versie die van staatswege wordt gepusht is ongeloofwaardig.
Een BBC-correspondent wijst dan ook in andere richting. “’Medics’ zeiden dat 70 procent van de slachtoffers waren veroorzaakt door schieten met scherp – met veel van de slachtoffers in de borst of hoofd geraakt door sluipschutters die vanaf daken vuurden.” De BBC spreekt in haar verslag van boven de 100 doden en maar liefst 1500 gewonden. Binnenkort staan meer van dit soort bloedbaden op het programma: de minister van Binnenlandse Zaken heeft al aangekondigd dat de staat een eind wil maken aan de resterende sit-in-acties van de Broederschap.
De militaire gewelddaden van vandaag zijn een nieuwe escalatie in een repressie die op gang kwam nadat Sissi president Morsi afzette en liet opsluiten. In die machtsgreep voelde het leger zich gesterkt door heel veel legitieme tegenstanders van Morsi, die terecht protesteerden tegen diens regering maar ten onrechte de militairen als bondgenoot begroetten in de vrijheidsstrijd. De eerste dagen na Morsi’s val waren dagen van illusie. De Revolutionaire Socialisten (RS) zagen er bij monde van Sameh Nagiub een “Tweede Revolutie” in, en slechts “formeel” ook een militaire coup. Ze riepen na de val van Morsi nog op om pleinen te verdedigen tegen de Broederschap. Dat was nodig om “het VS- plan om de Egyptische Revolutie als een coup te portretteren” tegen de gaan. Alsof de VS enthousiast was over die typering! Alsof de VS er niet alles aan deed om zich onder het woord ‘staatsgreep’ uit te wurnen en haar militaire hulp aan het Egyptische leger niet in gevaar te brengen. Alsof toen het gevaar vooral van Morsi ‘s achterban – opgejaagd en beschoten door militairen – kwam, en niet van de generaals .
Onder arbeiders, onafhankelijke vakbonden en dergelijke was er terecht veel steun voor de straatprotesten en ook voor de petitie van Tamarod (Rebellie). Twee federaties van onafhankelijke vakbonden “moedigden beiden hun leden aan om op te komen en en te protesteren op 30 juni. Bijeenkomsten werden gehouden in hun respectievelijke hoofdkwartieren, provinciale vakbondsfederaties en plaatselijke vakbondskantoren, allemaal om leden aan te moedigen om steun te laten zien aan de principes van de Tamarod-campagne en om te protesteren tegen de regering van president Morsi.” Arbeiders lieten zelfs een glimp zij en van een ander soort weg om van Morsi en zijn bewind af te komen: “Direct na 30 juni namen arbeiders op een meer georganiseerde manier deel aan de oproep om Morsi ‘s bewind tot een einde te brengen, zoals door daden van burgerlijke ongehoorzaamheid. “Sommige gemeentewerkers slaagden er bijvoorbeeld in om plaatselijke regeringsinstellingen helemaal te sluiten in de provincies in samenwerking met de betogers op straat.” Dit vond in een tweetal provincies plaats. Voor 2 juli was er een algemene staking uitgeroepen door één van de twee onafhankelijke vakfederaties, maar die kwam niet echt van de grond. De dag erop vond de staatsgreep plaats, en was het initiatief uit handen van demonstranten, stakers en burgerlijk ongehoorzamen gesleurd.
Die tweede vakbondsfederatie sprak vervolgens haar steun uit aan de militaire machtswisseling. Sterker, de president van die federatie, EFITU, deed de volgende oproep: “arbeiders die kampioen van de staking waren onder het oude regime, moeten nu kampioen van de productie worden.” Deze oproep was gelukkig binnen EFITU gelukkig wel omstreden. Maar ze laat de mate zien waarin vakbondsbestuurders zich, uit afkeer van de inderdaad reactionaire Broederschap en uit een levensgevaarlijk patriottisme, mee laten slepen in een samen-de-schouders-eronder houding ten gunste van de generaals. De president van EFITU is inmiddels dan ook minister van arbeid geworden. Terwijl de ne ieuwe machthebbers de jacht op de Broederschap opvoeren, voegen vakbondsbestuurders zich in hun kielzog en helpen om hun arbeidersachterban verder te desoriënteren.
De rechtse reactie in Egypte wordt steeds explicieter. Syrische vluchtelingen hebben het zwaar, volgens de VN vluchtelingenorganisatie. Sommigen van hen zijn opgepakt omdat ze aan pro-Morsi protesten deel namen. Dát ze dat deden is weer niet zo vreemnd. Kort voor zijn afzetting had Morsi de betrekkingen met Assad ‘s Syrische bewind verbroken, en functionarissen uit zijn kring spraken zelfs van ‘heilige oorlog’ tegen Assad.. Gevaarlijke praat en een gevaarlijke houding. Maar je kunt mensen die juist voor Assad naar Egypte zijn gevlucht niet kwalijk nemen dat ze in hem een soort bondgenoot zagen, en nu protesteren tegen diens afzetting.
Vrijdag 26 juli bereikte de reactie een tegenstrijdig dieptepunt. Morsi ‘s aanhangers betoogde. Morsi ‘s tegenstanders eveneens, daartoe opgeroepen door generaal Sissi die er steun voor zijn plaatselijke oorlog tegten terrorisme uit wilde slepen via menigten op straat. Tragisch genoeg steunde Tamarod de oproep. Wel hoefden er wat Tamarod betreft geen “buitengewone maatregelen” te worden genomen om de doelen van de regering te bereiken: alles kon netjes binnen de wet. Een hele geruststelling, een militaire junta die via wetgeving haart doelen doordrijft. Toch?
De steun op straat voor generaal Sissi ‘s oproep was angstaanjagend groot. De steun voor zijn reactionaire tegenstanders was ook aanzienlijk. Gelukkig waren er groepen die de verleiding om te kiezen tussen de twee contrarevoluties – de oppermachtige van Sissi, en de underdog van het moment rond Morsi – wisten te weerstaan. De 6 April-beweging – belangrijk als drijvende kracht rond de omverwerping van Mubarak in 2011 -m deed niet mee. De Revolutionaire Socialisten ook niet. Juan Cole zegt terecht dat dit voor ze pleit, maar daar mag wel iets bij van beter ten halve gekeerd, beter laat dan nooit. Want met name de RS hebben wel illusiepolitiek verspreid in eerdere stadia, zoals ik hierboven al aanstipte. Maar naast de mobilisatie van Sissi en de protesten voor Morsi was er gisteren dan toch ook een Derde Plein, een actie van diegenen die tegelijk tegen Morsi én tegen het leger protesteerden. Erg druk was het er niet gisteren, maar het bood een vleugje revolutionaire hoop in dagen van gevaarlijke contrarevolutie in Egypte.
Peter Storm